Uchwała Sejmu z 6 marca br. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego w kontekście TK jest niezgodna z konstytucją - orzekł we wtorek Trybunał Konstytucyjny. Wniosek o zbadanie konstytucyjności tej uchwały złożyli posłowie PiS.
"Ani konstytucja, ustawy, regulamin Sejmu, ani inny akt prawny nie przyznają Sejmowi kompetencji do kwestionowania w drodze uchwały kompetencji orzeczniczych sędziów TK, podważania mocy powszechnie obowiązującej wyroków TK, zakazywania innym organom władzy publicznej wykonywania orzecznictwa TK, uchylania przepisów ustawy o organizacji i trybie postępowania przez TK w zakresie udziału obligatoryjnych uczestników w postępowaniach przez TK, a także zwlekania z publikacją wyroków TK w Dzienniku Ustaw" - powiedział w uzasadnieniu wyroku sędzia TK Stanisław Piotrowicz.
Jego zdaniem, "umieszczenie w uchwale Sejmu materii ustawowych jest powtarzaniem nagannej praktyki powszechnej w czasach PRL, komunizmu i sowieckiej okupacji Polski".
"Powrót do praktyki odrzuconej i uznanej za sprzeczną z zasadami demokratycznego państwa prawnego, zwłaszcza z zasadą praworządności formalnej i legalizmu, może być oceniony jako przejaw znanego skądinąd procesu dominacji ideologii nad prawem powszechnie obowiązującym i bardzo poważne podważenie stabilności funkcjonowanie RP" - mówił sędzia Piotrowicz. Ocenił, że podjęcie takiej uchwały jest "celowym i świadomym wydaniem aktu normatywnego poza kompetencjami Sejmu".
Sędzia TK zaznaczył, że "wszelkie działania organów władzy publicznej powołujące jako podstawę normy odczytywane z kontrolowanej uchwały, są także niezgodne z konstytucją". Dodał, że uchwała utraciła moc obowiązującą.
Jak dodał Piotrowicz, uwzględnienie niekonstytucyjnej uchwały Sejmu z 6 marca br. przez organy władzy może powodować "właściwą odpowiedzialność - zwłaszcza konstytucyjną, karną i dyscyplinarną ich piastunów". "Zaistnienie takiego naruszenia nie jest przy tym uwarunkowane ogłoszeniem niniejszego wyroku we właściwym organie urzędowym" - wskazał.
Sejm, który 6 marca br. przyjął uchwałę w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023, stwierdził, że "uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy". Zasada legalizmu wynika z art. 7 konstytucji, zgodnie z którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
Sejm uznał też, że Julia Przyłębska, która pełni funkcję prezesa TK, jest na tym stanowisku osobą nieuprawnioną. W uchwale czytamy, że jej wyboru na prezesa TK dokonano bez wcześniejszego uzyskania - wymaganej prawem - uchwały zgromadzenia ogólnego sędziów TK. Ponadto, jak wskazano, kadencja Przyłębskiej wygasła 21 grudnia 2022 r.
Skarżący posłowie PiS wskazywali m.in., że Sejm, podejmując uchwałę z 6 marca, naruszył zasadę legalizmu, ponieważ nie ma on kompetencji do oceny prawnej orzeczeń TK oraz nakazywania organom władzy publicznej niestosowania ostatecznych wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Inny z zarzutów to na przykład naruszenie niezależności i odrębności władzy sądowniczej w ramach podziału władzy, ponieważ - jak piszą wnioskodawcy - władza ustawodawcza nie może ingerować w orzecznictwo poprzez zakazywanie stosowania wyroków TK.
Zdaniem posłów PiS, uchwała naruszyła także "zasadę podziału i równowagi władzy, która zakazuje wkraczania jednej władzy (tu: ustawodawczej) w istotę kompetencyjną drugiej władzy (tu: sądowniczej)". Kolejny zarzut związany był z naruszeniem przez uchwałę ostatecznego charakteru orzeczeń TK i ich mocy powszechnie obowiązującej, czyli werdyktów "jedynego organu władzy sądowniczej, którym ustrojodawca przyznał taką moc i przymiot niewzruszalności".
TK wydał wtorkowy wyrok w sprawie tej uchwały w składzie trzech sędziów. Oprócz sędziego Piotrowicza byli to przewodniczący Bogdan Święczkowski i Bartłomiej Sochański. Orzeczenie zapadło jednogłośnie. (PAP)
autor: Marcin Jabłoński
mja/ mrr/ wus/
