7 stycznia 2011 r. w życie weszły nowe przepisy, które m.in. umożliwiają inspektorom i pracownikom kontroli skarbowej wykorzystanie w swojej pracy narzędzi, które do niedawna zarezerwowane były dla takich służb, jak policja.
Mowa o rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 grudnia 2010 r. w sprawie środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez inspektorów i pracowników kontroli skarbowej. Przepisy mówią, że środki przymusu będą mogły być użyte w dwóch sytuacjach:
- w zakresie oraz formie niezbędnej do uzyskania podporządkowania się poleceniom inspektorów i pracowników kontroli skarbowej bądź
- do skutecznego odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na osoby uprawnione do prowadzenia czynności kontrolnych.
Pałki służbowe, kajdanki, paralizatory...
Inspektorzy i pracownicy kontroli skarbowej będą mogli stosować środki przymusu w postaci siły fizycznej w formie chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony lub ataku. Zyskają także uprawnienia do stosowania wielu narzędzi, które do tej pory kojarzone były z wyposażeniem służb mundurowych.
Rozporządzenie wymienia:
- urządzenia służące do obezwładniania i konwojowania osób, takich jak: kajdanki, prowadnice, siatki obezwładniające, miotacze gazu, substancje obezwładniające, środki powodujące dysfunkcję niektórych organów, paralizatory elektryczne, pociski niepenetracyjne, miotane z broni palnej,
- urządzenia przeznaczone do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów, w postaci kolczatek drogowych, urządzeń służących do unieruchamiania kół pojazdów oraz pojazdów służbowych,
- pałki służbowe zwykłe, wielofunkcyjne i teleskopowe.
Czy inspektor uprzedzi o zamiarze użycia środka przymusu?
Jeżeli to nie pomoże, wówczas trzeba zademonstrować możliwość użycia środków przymusu. Ich zastosowanie powinno być ostatecznością. Jednocześnie, możliwe będzie stosowanie od razu i tylko środków przymusu, które odpowiadać będą danym okolicznościom faktycznym oraz przy uwzględnieniu, iż w inny sposób nie można bezpiecznie wykonać czynności służbowych.
Kontrola skarbowa jak policja
Nie ulega wątpliwości, że pracownicy i inspektorzy kontroli skarbowej zyskali narzędzia, którymi posługuje się chociażby policja czy straż miejska. Ci jednak wykorzystują je do ratowania i w obronie życia. Z kolei kontrola skarbowa ma je stosować do ochrony finansów Państwa. Czy jest to więc konieczne?
Polska praktyka wskazuje, że nowe uprawnienia powinny być ostrożnie stosowane, a przede wszystkim należy wnikliwie kontrolować ich stosowanie przez uprawnione organy. W niektórych państwach UE, gdzie istnieją podobne przepisy, omawiane uprawnienia stosowane są do walki przeciwko zorganizowanym, zabronionym działaniom o charakterze przestępczym wymierzonym przeciwko interesom finansowym państwa. W kontakcie ze zwykłym obywatelem nie są one stosowane. Czas pokaże, w jakim stopniu będą one wykorzystywane w Polsce.
Zabieg taki, aczkolwiek dopuszczalny, wymaga szczególnej staranności we wprowadzaniu i stosowaniu nowych rozwiązań, zwłaszcza przez instytucje, których praktyka nie obejmowała dotąd używania siły. Odbiór społeczny tego typu uprawnień, zwłaszcza wobec ewentualnych przypadków nadużyć może wywoływać krytykę. Prawo rzadko samo w sobie jest złe.
Najczęściej niewłaściwe jest jego stosowanie. O ile można bez zastrzeżeń wyjaśnić stosowanie środków przymusu bezpośredniego w zakresie skutecznego odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na osoby uprawnione do prowadzenia czynności kontrolnych, o tyle wiele wątpliwości może budzić stosowanie środków przymusu bezpośredniego w zakresie i formie niezbędnej do uzyskania podporządkowania się poleceniom inspektorów i pracowników kontroli skarbowej.
W praktyce oznacza to, że okoliczności, podstawy użycia i zastosowania środków przymusu bezpośredniego - mimo uregulowań formalnych – zależeć mogą w dużym stopniu od oceny stanów faktycznych przez osoby stosujące środki przymusu bezpośredniego. To przede wszystkim codzienna Ich praca będzie i musi podlegać ocenie i kontroli, zwłaszcza że Rozporządzenie przewiduje kilka klauzul generalnych typu: „ w zależności od okoliczności faktycznych”, „w zakresie oraz formie niezbędnej do uzyskania podporządkowania się poleceniom”, dotyczących adekwatność „środka przymus do okoliczności lub innego sposobu bezpiecznego wykonywania czynności służbowych”, których właściwe stosowanie z pewnością będzie budzić wątpliwości w praktyce i być powodem naruszania dóbr osobistych lub innych wolności obywatelskich.
Barbara Sielicka
Bankier.pl
b.sielicka@bankier.pl
» Prawo, ZUS, skarbówka - czyli co się działo w 2010 roku
» Państwowa Inspekcja Pracy sprawdzi donosy obywatelskie
» Przepisy podatkowe są zmieniane zbyt często
