Ponad dwie godziny trwało we wtorek w Sejmie wysłuchanie publiczne dotyczące projektu noweli ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Projekt chwalili sędziowie przeciwstawiający się działaniom rządu PiS wobec sądownictwa, krytykowali zaś m.in. ci, którzy wtedy pełnili różne funkcje.
Wysłuchanie publiczne odbyło się przed sejmową komisją sprawiedliwości i praw człowieka. Pierwsze czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o KRS odbyło się w Sejmie w początkach marca. Wówczas wniosek o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu złożyło PiS, poparła go Konfederacja. Sejmowa większość nie poparła tego wniosku, a projekt trafił do komisji, która zdecydowała o przeprowadzeniu wysłuchania publicznego. Wzięło w nim udział blisko 40 podmiotów i organizacji.
"Reforma wymiaru sprawiedliwości i instytucji, które decydują o jego kształcie, jest jednym z priorytetów Sejmu X kadencji. Świadczy o tym fakt podjęcia przez niego uchwał odnoszących się do działalności Krajowej Rady Sądownictwa i Trybunału Konstytucyjnego" - napisał marszałek Sejmu Szymon Hołownia, a jego list na początku posiedzenia komisji odczytał szef jego gabinetu Stanisław Zakroczymski.
Marszałek Sejmu ocenił, że "ukształtowanie KRS tak, aby jej organizacja i tryb postępowania przed nią ponownie odpowiadały standardom konstytucyjnym oraz wynikającym z europejskich traktatów i konwencji jest fundamentalnym wyzwaniem, przed którym stoi państwo polskie". "Parlament nie może pozostać bierny wobec sytuacji, w której orzeczenia polskich sądów są kwestionowane z powodu błędnego trybu obsadzania stanowisk sędziowskich wynikającego z wadliwej procedury przed Krajową Radą Sądownictwa" - podkreślił Hołownia.
Zaznaczył też, że "odpowiednie metody wyjścia z sytuacji konstytucyjnego kryzysu, w której znalazła się KRS, jak i cały polski wymiar sprawiedliwości, mogą być wypracowane tylko w atmosferze szeroko zakrojonego dialogu z udziałem wszystkich zainteresowanych środowisk". "Dlatego tak ważne jest dzisiejsze wysłuchanie publiczne" - ocenił.
"Ufam, że w najbliższej przyszłości przeprowadzanie wysłuchań publicznych stanie się dobrą praktyką w toku pierwszych czytań licznych projektów ustaw. Będę również pracował nad przygotowaniem takich rozwiązań prawnych, które umożliwią szerszy udział przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w pracach legislacyjnych" - zapowiedział Hołownia.
Projekt zakłada m.in., że 15 sędziów-członków KRS wybierannych ma być w wyborach bezpośrednich i w głosowaniu tajnym przez sędziów, a nie, jak ma to miejsce od 2018 r., przez Sejm. Po wyborze nowych członków KRS obecni sędziowie-członkowie mają stracić swój mandat.
Uczestniczący w wysłuchaniu krakowski sędzia i były rzecznik prasowy KRS sprzed zmian dokonanych w 2018 r. Waldemar Żurek podkreślił, że - zdaniem reprezentowanego przez niego Stowarzyszenia Sędziów "Themis" - projekt tej ustawy "idzie w dobrym kierunku".
"Oczywiście, naszym marzeniem jest to, by doszło do kompleksowej zmiany ustawy o KRS. Stowarzyszenia sędziowskie przygotowują takie projekty. Wiemy, że te projekty są skonkretyzowane, pełne i mamy nadzieję, że w pracach komisji sejmowych będziemy brać udział i będziemy wskazywać konkretne rozwiązania, które, naszym zdaniem, są niezbędne, żeby przywrócić praworządność" - powiedział Żurek.
W jego ocenie fundamentalną pozytywną cechą tego projektu jest to, że "wybór sędziowskiej części członków KRS dokonywany jest przez samych sędziów". Podkreślił, że zmiana sposobu wyboru członków KRS to dobre rozwiązanie, które "należy poprzeć".
"Widzieliśmy ten organ, zwany +neoKRS-em+, który jest w rzeczywistości +wydmuszką+. Organ, który powstał na bazie łamania oczywistego i rażącego polskiej konstytucji" - mówił również Żurek.
Konstytucjonalista prof. Marek Chmaj wskazywał zaś, że KRS ma stać na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. "Zatem ten organ musi mieć przymiot zarówno niezależności, jak i niezawisłości" - dodał.
Według niego zasadna jest kwestia skrócenia kadencji obecnej piętnastki sędziów wybranych przez Sejm. "Skoro ta kadencja pochodzi +z nieprawego łoża+, skoro na podstawie ustawy, rażąco sprzecznej z konstytucją, dokonano wygaszenia legalnie wybranej piętnastki po to, żeby na podstawie nielegalnej ustawy - bo niezgodnej z konstytucją - wybrać nową piętnastkę, to gwarancje konstytucyjne nie obejmują obecnych piętnastu sędziowskich członków KRS" - ocenił Chmaj.
Z kolei zdaniem sędziego Zygmunta Drożdżejki z Ogólnopolskiego Zrzeszenia Sędziów "Sędziowie RP" "generalnie procedowaną ustawę należy ocenić zdecydowanie negatywnie". "Jest ona sprzeczna zarówno z konstytucją, Konwencją o Ochronie Praw Człowieka, a także Kartą Praw Podstawowych UE. Sama ustawa jest niecelowa, nie rozwiązuje żadnych problemów występujących w wymiarze sprawiedliwości, a ponadto będzie ona źródłem chaosu" - ocenił Drożdżejko.
Jego zdaniem na obecnym etapie jedynym trwałym sposobem rozwiązania sporu politycznego wokół KRS jest "szerokie porozumienie, które doprowadzi do zmian w konstytucji i na nowo zostanie przedefiniowany sposób doboru kadry na stanowiska sędziowskie oraz ich awanse".
Podobnego zdania był zastępca rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych Michał Lasota, według którego "normy projektu są sprzeczne z normami przede wszystkim konstytucji". "Normy te prowadzą do przywrócenia systemu oligarchicznego, w którym w zasadzie tylko sędziowie decydują pośrednio, bezpośrednio o tym, kto będzie mógł być zaliczony w poczet trzeciej władzy, jaką powinien być wymiar sprawiedliwości" - podkreślił Lasota.
Sędzia Bartłomiej Starosta komentował natomiast, że "na tej sali są neosędziowie". "Tak, podnosi rękę Piotr Schab i Michał Lasota. Jest neosędzia Drożdżejko, który przyszedł bronić tutaj swoich benefitów uzyskanych w ciągu ostatnich kilku lat" - mówił.
Odpowiadał mu były wiceminister sprawiedliwości, sędzia Łukasz Piebiak, reprezentujący Stowarzyszenie Prawnicy dla Polski, który zwracał się do przewodniczącej komisji Kamili Gasiuk-Pihowicz (KO) zarzucając jej, że "nie przeszkadzała panu Staroście obrażać tutaj wielu osób".
Według Piebiaka "projekt ustawy ma jedną myśl przewodnią - żeby było tak, jak było" przed ośmiu laty. "Sprzeciwiamy się, jako Stowarzyszenie Prawnicy dla Polski, rezygnacji z systemu demokratycznego. To suweren powinien mieć ostatnie słowo w każdym demokratycznym państwie, a nie oligarchia sędziowska" - mówił Piebiak o tym projekcie.
Marszałek Sejmu poinformował natomiast w swoim liście, że we wstępnym harmonogramie posiedzenia Sejmu na 10-12 kwietnia br. przewidziano możliwość rozpatrzenia sprawozdania komisji sprawiedliwości w kwestii omawianego projektu.
Prof. Chmaj: Projekt nowelizacji ustawy o KRS idzie w bardzo dobrym kierunku
Prof. Marek Chmaj ocenił we wtorek w rozmowie z PAP, że projekt nowelizacji ustawy o KRS idzie w bardzo dobrym kierunku, a skład rady musi być wyłaniany w sposób niezależny od polityków. Prawnik odniósł się też do przeszukań związanych z wydatkowaniem środków Funduszu Sprawiedliwości.
"Skoro taki organ, jak KRS, ma stać na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów, to jego skład musi być wyłaniany w sposób niezależny od polityków" - powiedział PAP Chmaj.
Jak dodał, propozycja, aby wybierać sędziów-członków KRS w głosowaniu wszystkich sędziów jest jak najbardziej słuszny.
"Projekt idzie w bardzo dobrym kierunku. Mieliśmy KRS, którego większość składu była wybierana niezgodnie z konstytucją, przez większość sejmową, a Krajowa Rada Sądownictwa ma, zgodnie z ustawą zasadniczą, stać na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów" - podkreślił Chmaj.
Jak dodał, ważne jest że politycy nie będą mieli wpływu na kształtowanie większości składu KRS. "Co więcej, sędziowie sami będą wybierać tych, którzy ich zdaniem zagwarantują niezależność i niezawisłość sędziowską" - zauważył Chmaj.
Prof. odniósł się także do przeszukań prowadzonych we wtorek w domach b. szefa MS Zbigniewa Ziobry oraz innych polityków Suwerennej Polski. "Jestem za szerszym rozumieniem immunitetu, w związku z tym zawsze wskazywałem, że immunitet obejmuje zarówno biuro poselskie, mieszkanie w domu sejmowym, czy mieszkanie prywatne" - podkreślił.
autor: Marcin Jabłoński
mja/ nno/ ero/
