Dla polskich samorządów partnerstwo publiczno-prywatne może być bardzo korzystną formą realizacji inwestycji i świadczenia usług. PPP przede wszystkim umożliwia realizację danej inwestycji dla społeczności lokalnej, nawet przy ograniczonych zasobach finansowych samorządów. W formule PPP inwestycja może być bowiem sfinansowana w przeważającym stopniu przez partnera prywatnego. Kwestia źródła finansowania staje się dla samorządów lokalnych jeszcze istotniejsza w obliczu zmniejszonych wpływów podatkowych, wzmożonych inwestycji związanych z przygotowaniami do Euro 2012 czy współfinansowaniem inwestycji ze środków unijnych. W planach rządu są również restrykcje dotyczące poziomu zadłużania się samorządów i wprowadzenia reguły wydatkowej, co dodatkowo powinno zmobilizować samorządy do współpracy w ramach PPP.
Dzięki PPP realizacja różnorakich celów publicznych dodatkowo może skrócić się w czasie, gdyż nie trzeba czekać do momentu aż samorządy same zgromadzą odpowiednie środki finansowe. Jak podaje Ministerstwo Gospodarki, projekty realizowane w formule PPP są też zazwyczaj szybciej realizowane. Świetnym przykładem jest tutaj kolebka PPP, czyli Wielka Brytania, gdzie odsetek obiektów budowlanych realizowanych w ramach PPP oddawanych w terminie jest ponad dwukrotnie wyższy niż w przypadku obiektów realizowanych ze środków budżetowych. PPP to w końcu także wyższa jakość inwestycji (ze względu na większą elastyczność i innowacyjność sektora prywatnego) oraz efektywniejsze wykorzystanie pieniędzy publicznych poprzez odciążenie podmiotu publicznego z obowiązku finansowania, co daje możliwość zaangażowania się samorządów w większą liczbę projektów jednocześnie.Rynek PPP w Polsce
Jak wynika z raportu przygotowanego przez Investment Support – Rynek PPP w Polsce 2010 – ubiegły rok pokazał, że partnerstwo publiczno-prywatne cieszy się rosnącym zainteresowaniem samorządów. Realizacja projektów w formule PPP może być prowadzona w trybie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym albo ustawy o koncesji na roboty budowlane. Nadal więcej projektów jest realizowanych w trybie tej drugiej ustawy, jednak rok 2010 przyniósł wzrost projektów realizowanych w trybie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym (22 projekty w 2010 r. względem 8 w 2009 r.). Najwięcej projektów, tak jak w poprzednich latach, było realizowanych w sektorze sportu i rekreacji. W 2010 r. widać jednak wzrost liczby projektów realizowanych w innych branżach, takich jak infrastruktura publiczna czy kultura.
Jeśli chodzi o podmioty, które najczęściej ogłaszały przetargi na projekty w formule PPP, to przodują tutaj samorządy terytorialne, głównie gminy, a jeśli chodzi o regiony Polski, to prym wiedzie województwo małopolskie. Wartość całego rynku PPP wyniosła w ubiegłym roku ponad 1,8 mld zł. W stosunku do roku 2009 rynek zanotował wzrost o blisko 50%. O ile w 2009 r. ogłoszono 41 projektów, których realizacja miała być dokonana w formie PPP, to w 2010 r. takich ogłoszeń było już 61. Jednakże z racji faktu, że niektóre projekty były kilkukrotnie ogłaszane, faktyczna liczba projektów wyniosła 51.
PPP w praktyce
Projekty w formule partnerstwa publiczno-prywatnego realizowane są w całej Polsce. Obecnie w tym systemie dokonuje się m.in. przebudowy Domu Opieki Społecznej w Kobylnicy. W formie partnerstwa podmiotu publicznego i partnera prywatnego realizowana jest również obsługa przewozów w transporcie zbiorowym na terenie gminy Łazy. Z kolei w Warszawie obecnie realizowane są trzy projekty w formule PPP.
Na etapie wyboru partnera prywatnego jest projekt wymiany wiat na przystankach komunikacji miejskiej. Jest to pierwszy projekt Miasta Stołecznego Warszawy, którego podstawą jest ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Partner prywatny w zamian za nowe wiaty otrzyma prawo do korzystania z atrakcyjnych powierzchni reklamowych umieszczonych na przystankach. Korzyści finansowe pobierane z powierzchni reklamowych umieszczonych na przystankach będą jedyną formą wynagrodzenia koncesjonariusza, a miasto nie przewiduje żadnej dodatkowej formy dofinansowania przedsięwzięcia z własnego budżetu.
Kolejnym ciekawym projektem realizowany w stolicy w formule PPP jest projekt, który zakłada pozyskanie lokali komunalnych we współpracy z partnerem prywatnym. Partner prywatny ma zaprojektować i wybudować budynki wielorodzinne z własnych środków, a miasto udostępni nieruchomości do realizacji projektu. W formule PPP ma być również wybudowany długo oczekiwany przez warszawiaków parking podziemny pod ul. Emilii Plater. Miasto zakłada, że wybrany inwestor prywatny zaprojektuje, wybuduje oraz będzie zarządzał przez określony czas ogólnodostępnym i płatnym parkingiem wielopoziomowym.
Nadal małe zainteresowanie hybrydowym PPP
Partnerstwo publiczno-prywatne w połączeniu z środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej – czyli tzw. hybrydowe PPP – może potencjalnie stanowić atrakcyjną formę realizacji, przede wszystkim wymagających ogromnych środków finansowych, inwestycji infrastrukturalnych. Obecnie możliwe jest uzyskanie dofinansowania na projekty inwestycyjne z funduszy unijnych w wysokości nawet 85% wartości kosztów kwalifikowanych. Unia zapewniała również pokrycie kosztów wstępnych studiów projektu i wsparcie instytucjonalne. Niestety, w Polsce, która dopiero zaczyna realizować projekty w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, takie hybrydowe rozwiązania są nadal rzadkością. W 2010 r. jedynie trzy projekty (w trybie koncesji) były realizowane jednocześnie przy udziale środków prywatnych, publicznych i unijnych. Jednym z nich był projekt budowy Centralnego Parku Rekreacji, Balneologii, Turystyki i Wypoczynku „Termy Gostynińskie”.
Minimalne zainteresowanie hybrydowym PPP może dziwić, gdyż brak środków na inwestycje jest obecnie największym problemem stojącym przed budową dróg ekspresowych i autostrad w Polsce, który powstał w wyniku ograniczenia przez rząd tzw. wydatków elastycznych, czyli m.in. środków na infrastrukturę. Tymczasem hybrydowe PPP może być bardzo dobrym sposobem na pozyskanie środków finansowych, których brakuje w budżecie państwa czy jednostek samorządu lokalnego, co zostało już dawno zauważone w innych krajach Unii Europejskiej. W takich państwach jak Grecja (np. budowa obwodnicy Aten) czy Irlandia (np. budowa obwodnicy M1 Drogheda) połączenie finansowania publicznego, unijnego i prywatnego od wielu lat stanowi skuteczną metodę pozyskiwania środków na wielomiliardowe inwestycje infrastrukturalne.
Nie należy jednak zapominać, że projekty realizowane w formule hybrydowego partnerstwa publiczno-prywatnego należą do najtrudniejszych, gdyż łączą jednocześnie wszystkie niedogodności wiążące się z pozyskaniem środków unijnych i przeprowadzeniem przetargu. Z projektami takimi łączą się specyficzne ryzyka, takie jak zagrożenie konieczności zwrotu funduszy unijnych czy też ryzyko znaczących zmian w projekcie wymagającym akceptacji Komisji Europejskiej. Kolejnym problemem jest czasochłonność przygotowania projektu w formule hybrydowego PPP. Samo przygotowanie koncepcji przedsięwzięcia, a następnie przeprowadzenie procedury wyboru partnera prywatnego, uzyskanie decyzji administracyjnych niezbędnych do rozpoczęcia inwestycji i zapewnienie finansowania inwestycji trwać może od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Co za tym idzie – przygotowanie inwestycji w formule PPP może w niektórych przypadkach po prostu przekraczać ramy czasowe wyznaczone dla wydatkowania środków europejskich i tym samym uniemożliwiać realizację partnerstwa hybrydowego.
Pomimo wciąż niewielkiego doświadczenia we wdrażaniu projektów w formule PPP, należy się spodziewać, że zainteresowanie zarówno PPP w wersji tradycyjnej, jak i hybrydowej będzie rosnąć. Polska po prostu nie będzie mogła sobie pozwolić na rezygnację z korzyści płynących z PPP, gdyż w nadchodzących latach będziemy cierpieć z powodu deficytu środków finansowych na realizację inwestycji. Bartosz Mysiorski, ekspert Fundacji Centrum PPP, przytacza szacunki prof. Witolda Orłowskiego, który wskazuje, że w latach 2011-2020 od 10% do 17% przedsięwzięć infrastrukturalnych tworzonych w celu świadczenia usług publicznych nie znajdzie publicznych źródeł finansowania. Ta luka (rzędu 116-197 mld) może zostać wypełniona przez PPP.
PPP w polskim prawie
Początki partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce nie były zbyt obiecujące. Pod rządami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym współpraca sektora publicznego i prywatnego w formule PPP była na tyle skomplikowana i sformalizowana, że nie mogła stanowić alternatywy dla innych form realizacji inwestycji publicznych. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi miały w zamyśle ustawodawcy uprościć tę formę realizacji inwestycji publicznych. Zniesiono obowiązek sporządzania skomplikowanych analiz, zrezygnowano z precyzowania kategorii ryzyka oraz z narzucania zamkniętego katalogu przedmiotu partnerstwa. Ponadto wprowadzono możliwość wyboru partnera także w oparciu o kryteria pozacenowe. PPP wreszcie zaczęło funkcjonować, chociaż nadal nie jest to tak popularna forma realizacji inwestycji publicznych jak na zachodzie Europy. Obecnie trwają rozmowy na linii Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – Komisja Europejska, dotyczące procedur związanych z uzyskaniem dofinansowania dla projektów PPP, których wynik może mieć duży wpływ na poziom zainteresowania PPP w wersji hybrydowej.
Początki partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce nie były zbyt obiecujące. Pod rządami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym współpraca sektora publicznego i prywatnego w formule PPP była na tyle skomplikowana i sformalizowana, że nie mogła stanowić alternatywy dla innych form realizacji inwestycji publicznych. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi miały w zamyśle ustawodawcy uprościć tę formę realizacji inwestycji publicznych. Zniesiono obowiązek sporządzania skomplikowanych analiz, zrezygnowano z precyzowania kategorii ryzyka oraz z narzucania zamkniętego katalogu przedmiotu partnerstwa. Ponadto wprowadzono możliwość wyboru partnera także w oparciu o kryteria pozacenowe. PPP wreszcie zaczęło funkcjonować, chociaż nadal nie jest to tak popularna forma realizacji inwestycji publicznych jak na zachodzie Europy. Obecnie trwają rozmowy na linii Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – Komisja Europejska, dotyczące procedur związanych z uzyskaniem dofinansowania dla projektów PPP, których wynik może mieć duży wpływ na poziom zainteresowania PPP w wersji hybrydowej.
Bartosz Mysiorski, główny specjalista ds. PPP, Fundacja Centrum PPP | |
| Samorządy, bo to one głównie przygotowują projekty PPP, dostrzegają szansę związaną z tą perspektywiczną formą realizacji zadań publicznych i coraz częściej po nią sięgają – w roku 2009 i 2010 łącznie ogłoszonych zostało ponad 100 postępowań wyboru partnera prywatnego i w konsekwencji tych postępowań 9 umów zostało już podpisanych, a kilkanaście kolejnych umów jest w trakcie negocjacji. Samorządy polskie w najbliższym czasie planują do realizacji co najmniej 80 kolejnych przedsięwzięć w formule PPP. Przyszłość rynku PPP w Polsce jest niewątpliwie obiecująca, wymaga to jednak stworzenia odpowiednich mechanizmów wsparcia, które pozwolą na jego dynamiczny rozwój. |
Michał Czarnecki, Departament Przygotowania Projektów Indywidualnych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego | |
| Mała liczba projektów hybrydowych ma swoje źródło zarówno we wciąż niewielkiej liczbie samych projektów PPP, jak i w większym stopniu skomplikowania takich przedsięwzięć. Projekty hybrydowe muszą spełniać oczekiwania samorządów co do zakładanych rezultatów, jednocześnie być wystarczająco atrakcyjne, by przyciągnąć potencjalnych inwestorów, a także spełniać szereg warunków niezbędnych do uzyskania unijnej dotacji. Wyzwaniem pozostaje samo pogodzenie procesów ubiegania się o wsparcie unijne i pozyskanie finansowania prywatnego. Pomocnym opracowaniem jest opublikowany w grudniu 2010 r. raport JASPERS „Combining EU Grant Funding with PPP for Infrastructure: Conceptual Models and Case Examples”, który wraz z tłumaczeniem dostępny jest na stronach Platformy PPP (www.ppp.gov.pl). Wiele kwestii, takich jak wpływ takich projektów na dług publiczny czy wymagania dotyczące trwałości projekt współfinansowanego ze środków UE, wciąż wymaga jednak doprecyzowania i jest obecnie przedmiotem zainteresowania Platformy PPP. Wraz ze wzrostem wiedzy i popularności modelu PPP samorządy, tam, gdzie to możliwe, powinny naturalnie łączyć go ze wsparciem unijnym. |
Witold Jarzyński
Zobacz też:
» Nabieranie mocy urzędowej
» Motoryzacyjna pieśń przyszłości
» Oferta e-sklepów w modelu SaaS
» Nabieranie mocy urzędowej
» Motoryzacyjna pieśń przyszłości
» Oferta e-sklepów w modelu SaaS
Źródło:
