Decyzja o wszczęciu kontroli podatkowej w stosunku do danego podatnika, należy do wyłącznych kompetencji właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Kontrolerzy najczęściej spotykają się z uchylaniem od płacenia podatków oraz nieskładaniem deklaracji podatkowych. Każda z tych sytuacji powoduje inne konsekwencje prawne, inne są też metody stosowane do ich eliminacji bądź ograniczenia. O konsekwencjach niepłacenia podatków rozmawiam z Małgorzatą Brzozą, Rzecznikiem Prasowym Izby Skarbowej w Szczecinie.W jakim momencie powstaje obowiązek podatkowy, obowiązek złożenia deklaracji oraz zapłaty podatku VAT?
Zasadą jest, że obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej wystawienia, nie później jednak niż w 7 dniu, liczonym od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Tę zasadę stosuje się również do faktur za częściowe wykonanie usługi.
Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje jednak szereg wyjątków od wskazanej reguły, mówimy wtedy, że mamy do czynienia z tzw. szczególnym momentem powstania obowiązku podatkowego. Można wymienić kilka takich sytuacji, np. upływ terminu płatności; otrzymanie zapłaty w całości lub w części; nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze. Do każdego z tych momentów powstania obowiązków podatkowych przypisane zostały konkretne czynności, czy transakcje. Przykładowo, sytuacja, z którą mamy do czynienia przy zakupach w Internecie - jeżeli podatnik wysyła towar nabywcy lub wskazanej przez niego osobie trzeciej, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru jednej z tych osób. Innym przykładem jest dostawa energii elektrycznej, cieplnej, gazu. Tu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla rozliczeń. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku usług telekomunikacyjnych.
Natomiast w przypadku dostawy towarów, której przedmiotem są lokale i budynki, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wydania. Inaczej jest również uregulowana kwestia powstania obowiązku podatkowego w eksporcie towarów. Moment wyjścia wywozu towaru poza terytorium Wspólnoty potwierdzony przez urząd celny rodzi obowiązek podatkowy. Należy podkreślić, iż zawsze w przypadku otrzymania części należności, np. przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty jeszcze przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tej części.
Raport specjalny Bankier.plA CO, JEŚLI NIE ZAPŁACĘ?Nie zapłaciłeś podatku PIT, CIT, VAT lub Akcyzy? A może zapomniałeś odprowadzić składki do ZUS? Czy wiesz, co Ci za to grozi i jak zminimalizować kary? Ten raport jest właśnie dla Ciebie! |  |
Można więc powiedzieć, że moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku VAT na gruncie polskiego prawa podatkowego jest uzależniony od transakcji, z którą mamy do czynienia. Niejednolite są również regulacje dotyczące obowiązków składania deklaracji podatkowych i płatności podatku VAT. Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje różne terminy składania deklaracji podatkowych w urzędzie skarbowym. Podstawową deklaracją - przeznaczoną dla podatników rozliczających się za okresy miesięczne jest VAT-7. Deklaracja ta powinna zostać złożona w urzędzie skarbowym w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu. Jeżeli podatnik wybrał kwartalny sposób rozliczania, stosowną deklarację VAT-7K składa w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. Termin przewidziany dla składania deklaracji VAT-7 jest też terminem, w którym podatnik musi złożyć deklarację VAT-8 przeznaczoną m.in. dla podatników, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła kwotę 10 000 euro.
Ustawa przewiduje również 14 dniowy termin składania deklaracji liczony od dnia powstania obowiązku podatkowego. Taki termin przewidziany jest dla złożenia deklaracji VAT-9, VAT-10, VAT-11. Jeżeli natomiast chodzi o terminy płatności podatku VAT to zasadą jest, że podatnicy VAT powinni obliczyć i wpłacić podatek za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, a podatnicy rozliczający się kwartalnie - w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Termin 25-dniowy następnego miesiąca dotyczy również zapłaty podatku przez podatników innych niż zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni oraz osób prawnych niebędących podatnikami, którzy są zarejestrowani jak podatnicy VAT UE dla celów dokonywania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Ustawa przewiduje również skrócone terminy płatności podatku. Podatnicy składający deklarację VAT-9 i VAT-10 są zobligowani obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w przypadku nabycia niektórych usług i towarów, gdzie podatnikami mogą być też inne niż przedsiębiorcy podmioty, np. osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków trwałych. W przypadku tych podatników (jeśli nie mają obowiązku składania deklaracji VAT-7, VAT-7K lub VAT-8), obowiązek zapłaty podatku z tytułu importu usług lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca, został określony na 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Podatnicy składają równocześnie deklarację VAT-9.
Podobnie będzie w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu, jeżeli środek transportu ma być przez nabywcę zarejestrowany na terytorium Polski lub jeżeli nie podlega rejestracji, a jest użytkowany na terytorium kraju. Podatnicy ci są obowiązani obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku.
Jakie nieprawidłowości są najczęstszymi przyczynami występowania kontroli podatkowej US?
Zgodnie z art. 281 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, organy podatkowe pierwszej instancji (...) przeprowadzają kontrolę podatkową u podatników, płatników, inkasentów oraz następców prawnych (...). Natomiast w myśl art. 281 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.
Powyższe regulacje wskazują, iż decyzja o wszczęciu kontroli podatkowej w stosunku do danego podatnika, należy do wyłącznych kompetencji właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Podejmując taką decyzję naczelnik urzędu skarbowego opiera się na przyjętych w danym urzędzie skarbowym kryteriach doboru podmiotów do kontroli podatkowej.
Celem ujednolicenia zasad doboru podmiotów do kontroli podatkowej Ministerstwo Finansów opracował szereg wytycznych, opisujących obszary działalności gospodarczej, które winny być w szczególności podane nadzorowi ze strony organów podatkowych. Najistotniejszym dokumentem w tym zakresie na rok 2010 jest Krajowy Plan Dyscypliny Podatkowej na 2010. Dokument ten zawiera katalog obszarów ryzyka o priorytecie krajowym oraz definiuje cele i zadania administracji podatkowej w ramach tych obszarów. W roku 2010 aktywność organów podatkowych w obszarze kontroli podatkowej skoncentrowana jest na sześciu następujących obszarach ryzyka:
1. Podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych.
2. Podatnicy wykazujący znaczne przychody i jednocześnie niski dochód lub straty z tytułu działalności gospodarczej oraz dokonujący odliczeń z tytułu strat z lat poprzednich.
3. Podatnicy wykazujący, co do zasady, znaczne zwroty podatku od towarów i usług.
4. Podatnicy lub płatnicy podatku dochodowego zobowiązani do wpłaty podatku bądź zaliczki.
5. Podmioty niezgłaszające działalności gospodarczej, znikające, zaprzestające składania deklaracji lub zawieszające działalność.
6. Podmioty dokonujące transakcji za pośrednictwem Internetu.
Realizując zalecenia zawarte w wytycznych resortowych i regionalnych naczelnicy urzędów skarbowych tworzą plany kontroli podatkowej w oparciu, o które realizowane są kontrole podatkowe. Ponadto kontrole podatkowe prowadzone są również doraźnie, w odniesieniu do podmiotów nie ujętych w planach kontroli. Sytuacje takie mają miejsce w przypadkach zaistnienia okoliczności wskazujących na potrzebę wykonania czynności kontrolnych. Dokonując doboru podatników do konkretnych kontroli podatkowych naczelnik urzędu skarbowego opiera się, zatem o wcześniej przyjęte kryteria. Dodatkowo wykorzystywane są informacje zewnętrzne (informacje z prokuratury, policji, od osób fizycznych), informacje o podmiocie znajdujące się w urzędzie skarbowym (pochodzące z deklaracji i zeznań), oraz automatyczna selekcja na podstawie wybranego kryterium i danych posiadanych w bazach informatycznych.
Czym różni się odpowiedzialność za nie złożenie deklaracji od unikania zapłaty podatku?
Ucieczka przed podatkiem może przybierać różne formy. Najczęściej mamy do czynienia z uchylaniem się od płacenia podatków oraz nieskładaniem deklaracji podatkowych. Każda z tych sytuacji powoduje inne konsekwencje prawne, inne są też metody stosowane do ich eliminacji bądź ograniczenia. Niezłożenie deklaracji podatkowej w terminie może narazić podatnika na różnego rodzaju sankcje. Od początku 2007 roku nie ma wprawdzie obowiązku składania w ciągu roku niektórych deklaracji podatkowych w zakresie podatku dochodowego, jednak nadal są użyciu inne deklaracje podatkowe, których termin składania określają różne przepisy podatkowe. Dodatkowo istnieją roczne zeznania np. PIT-37, oraz deklaracje do rozliczeń innych podatków, których złożenie po terminie wywoła takie same konsekwencje, jak niezłożenie deklaracji składanych w ciągu roku.
Podstawową dolegliwością, jaka czeka podatników, którzy nieterminowo składają deklaracje jest kara grzywny. Jest ona wymierzana na podstawie przepisów Kodeksu karnego skarbowego, a jej wysokość jest uzależniona od konkretnej sytuacji.
Pierwszym klasycznym przypadkiem jest wymierzanie kary za nieterminowe składanie deklaracji podatkowych, np. VAT-7, które nie skutkuje uszczupleniem podatku. Zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym karze grzywny za wykroczenie skarbowe podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia. Czyn taki jako wykroczenie skarbowe zagrożony jest karą od 1/10 minimalnego wynagrodzenia (od stycznia 2010 r. wynosi ono 1317 zł) do 20 krotności minimalnego wynagrodzenia. Zaznaczyć trzeba, że najczęściej sprawca pociągany jest do odpowiedzialności w drodze postępowania mandatowego. Kara grzywny wymierzona w drodze mandatu nie przekracza 2.634 zł (dwukrotność minimalnego wynagrodzenia).
Druga sytuacja wystąpi, gdy podatnik składa deklaracje w terminie, ale „zapomina” o wpłacie podatku. Odpowiedzialność za ten czyn wynika z art. 57 § 1 Kodeksu karnego skarbowego, który wskazuje, że taki podatnik podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Wysokość grzywny nakładanej w tej sytuacji wyliczana jest analogicznie, jak w poprzedniej sytuacji. Na uwagę zasługuje, fakt, że w takiej sytuacji jedynie uporczywe niewpłacanie jest penalizowane (uporczywość bądź przez wielokrotność wpłat po terminie, bądź przez długotrwałość niewpłacania – choćby tylko podatku za jeden okres).
Innym przykładem jest sytuacja, gdy podatnik uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji i przez to naraża podatek na uszczuplenie. Kara za to przewinienie jest uzależniona od kwoty podatku narażonego na uszczuplenie. W takiej sytuacji możliwe są dwa rozwiązania – uzależnione od okoliczności konkretnej sprawy. Odpowiedzialność sprawcy może być rozważana w kontekście wyżej wskazanych przepisów Kodeksu karnego skarbowego, czyli za dwa wykroczenia skarbowe albo w kontekście przepisów art. 54 Kks i wówczas w zależności od kwoty uszczuplenia czyn zarzucany sprawcy może stanowić przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe. Przy wykroczeniu skarbowym możliwe jest ukaranie w drodze mandatu karnego (nie zawsze zatem musi być wszczynane dochodzenie). Natomiast w sprawach o przestępstwo skarbowe, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie jego popełnienia, z reguły wszczynane jest dochodzenie lub śledztwo. Kodeks przewiduje następujące kary za przestępstwa skarbowe: kara grzywny w stawkach dziennych, kara ograniczenia wolności oraz kara pozbawienia wolności. Kara pozbawienia/ograniczenia wolności może być orzekana łącznie z karą grzywny.
W przypadku kary grzywny sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa - 720. Ustalając wysokość jednej stawki dziennej sąd bierze pod uwagę sytuację materialno – rodzinną sprawcy, zwłaszcza jego dochody, warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Jednocześnie kodeks wskazuje, że stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. Zgodnie z tymi regulacjami stawka dzienna może wynieść od 43,90 zł do 17 560 zł. Przy wymiarze kary, a zatem przy ustalaniu kary grzywny (liczby stawek) bierze się pod uwagę m.in. stopień winy, stopień społecznej szkodliwości czynu, cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do sprawcy. Kara grzywny za przestępstwo skarbowe może zatem wynieść od 439 zł do 12 643 200 zł.
Natomiast w przypadku kary pozbawienia wolności trwa ona najkrócej 5 dni, najdłużej - 5 lat i jest wymierzana w dniach, miesiącach i latach. Zaś karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach – od 1 do 12 miesięcy. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, czyli do 263.400 zł (dwustukrotność minimalnego wynagrodzenia) sprawca podlega wyłącznie karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli jednak kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, czyli 6.585 zł (pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia) sprawca podlega karze grzywny przewidzianej dla wykroczeń skarbowych.
Inną można powiedzieć „karą podatkową” za niezłożenie deklaracji i niewpłacenie podatku będą odsetki za zwłokę od nieterminowej zapłaty zobowiązania. Podkreślić, też należy, że nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, podatnik, który złożył prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty, a także niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez urząd skarbowy w całości uiścił należny podatek.
Przeczytaj część drugą wywiadu!
Iwona Karkus
Bankier.pl
Zobacz też:
» Wystarczy przesłanka, aby fiskus Cię skontrolował
» A co, jeśli nie zapłącę podatku PIT lub CIT?
» A co, jeśli nie zapłacę ZUS-u?
» Wystarczy przesłanka, aby fiskus Cię skontrolował
» A co, jeśli nie zapłącę podatku PIT lub CIT?
» A co, jeśli nie zapłacę ZUS-u?
Źródło:
