Europejskie regulacje dla kryptoaktywów? „Warto rozważyć”

Europejski Urząd Nadzoru Bankowego opublikował właśnie raport analizujący prawne regulacje kryptoaktywów w Unii. Instytucja sugeruje, żeby sprawie poważnie przyjrzała się Komisja Europejska i rozważyła wprowadzenie jednolitych zasad na terenie wspólnoty.

Kryptowaluty od samego początku stanowiły problem dla regulatorów rynku finansowego. Nie pasowały do definicji pieniądza elektronicznego, nie przypominały znanych do tej pory instrumentów płatniczych ani finansowych. Później, gdy pojawiły się tokeny o innym przeznaczeniu niż środek wymiany (np. reprezentujące udział w przedsiębiorstwie), sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej.

Brak jasnych definicji w prawie i różne podejście do nowych zjawisk w poszczególnych krajach nie sprzyja ochronie konsumentów i wyrównaniu pola gry dla instytucji finansowych. Tak twierdzi Europejski Urząd Nadzoru Bankowego w opublikowanym 9 stycznia raporcie. Dokument, który powstał na życzenie wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej, jest próbą uporządkowania prawnego chaosu, ale podjętą z konkretnego punktu widzenia – podmiotu nadzorującego instytucje finansowe.

W analizie wzięto pod lupę trzy typy kryptoaktywów:

• tokeny płatnicze – służące przede wszystkim jako środek wymiany (potocznie – kryptowaluty),
• tokeny inwestycyjne – potwierdzające prawa udziału w przedsięwzięciach gospodarczych (np. emitowane w ramach ICO),
• tokeny użytkowe – służące jako forma rozliczeń w zamkniętych układach (np. przedpłata za usługi na jakiejś platformie).

W znakomitej większości przypadków kryptoaktywa nie są regulowane europejskim prawem, wskazuje EBA. Nie spełniają przykładowo definicji „funduszy” w myśl dyrektywy o usługach płatniczych. Nadzór podkreśla jednak, że istnieje kilka wyjątków. Niektóre schematy płatnicze oparte na kryptograficznych tokenach mogą być traktowane jako systemy pieniądza elektronicznego i podlegać pod regulacje dyrektywy EMD2. Najszerzej kryptoaktywów dotykają przepisy przeciwdziałające praniu pieniędzy, obejmując m.in. giełdy i dostawców portfeli przechowujących kryptowaluty na rzecz użytkownika.

Urząd przyznaje, że nie dysponuje danymi o tym, w jakim stopniu banki, instytucje płatnicze i inne instytucje angażują się w działalność związaną z kryptoaktywami. Brakuje w tej dziedzinie jasnych zasad raportowania. W raporcie znalazła się w związku z tym ważna deklaracja – EBA przygotuje w 2019 r. szablon, który udostępni krajowym nadzorcom. Posłuży on do monitorowania zachowań nadzorowanych podmiotów. W dokumencie pojawiają się również wzmianki o pracach nad ujęciem kryptoaktywów w regulacjach ostrożnościowych dla instytucji finansowych.

W konkluzjach raportu czytamy, że działalność związana z kryptoaktywami w UE jest „relatywnie ograniczona” i nie stwarza zagrożeń dla stabilności finansowej. Urząd proponuje jednak, aby Komisja Europejska przeprowadziła szczegółową analizę zasadności podjęcia działań na poziomie unijnym. Nadzorcę niepokoi m.in. niejednorodne podejście do nowego fenomenu w poszczególnych państwach członkowskich. Jednocześnie EBA zapowiada, że w tym roku przeprowadzi m.in. przegląd praktyk instytucji finansowych dotyczących reklamowania usług związanych z kryptoaktywami. Pod lupę mają trafić kwestie informowania o ryzyku zmian ceny, płynności, skutkach braku regulacji prawnych i braku objęcia schematami gwarantowania depozytów.

Michał Kisiel