Cementownie z apetytem na małe elektrownie jądrowe. "Byłyby idealne"

Branża cementowa apeluje o przyśpieszenie prac nad technologią wychwytu i magazynowania dwutlenku węgla. Wskazuje, że pracy jest dużo - począwszy od przygotowania ram prawnych po budowę instalacji i rurociągów do transportu CO2 i przypomina, że inwestycje muszą być gotowe do 2034 r.

We wtorek podczas konferencji pt. "Dlaczego dla przemysłu rok 2034 jest już pojutrze?" przedstawiciele polskiego przemysłu cementowego poinformowali, że skierowali list w tej sprawie do premiera oraz ministrów klimatu i rozwoju.

Jak wskazali, rok 2034 to data, kiedy zostaną całkowicie wycofane bezpłatne uprawnienia do emisji CO2 oraz moment graniczny, przed którym cementownie muszą wybudować i uruchomić instalacje CCS do wychwytu dwutlenku węgla (CO2).

Branża zwróciła uwagę, że konieczne jest stworzenie ram prawnych na poziomie krajowym, a także zapewnienie infrastruktury do transportu i miejsc magazynowania CO2. Jak podkreśliła, dotyczy to wszystkich sektorów objętych Europejskim Systemem Handlu Emisjami (EU ETS) - w tym: cementowego, stalowego, wapienniczego, nawozowego, papierowego, szklanego, chemicznego czy rafinacji ropy naftowej.

Zaznaczono, że wdrożenia technologii CCS wiążą się z "ogromnymi" kosztami. "Przy każdej cementowni trzeba wybudować drugi zakład, służący tylko do wychwytywania CO2, a jest to koszt jednostkowy rzędu 400-500 mln dol., co oznacza kilkanaście miliardów złotych dla całego sektora" - wyliczyła branża cementowa. Wskazała również, że konieczne są stabilne ramy legislacyjne, które pozwolą na wdrożenie technologii CCS w przemyśle oraz stworzenie sieci rurociągów do transportu dwutlenku węgla wraz z miejscami jego magazynowania (onshore i offshore - np. we w współpracy z krajami bałtyckimi).

Jak przekazały cementownie, ich obawy budzi fakt, iż sam proces budowy rurociągów na potrzeby transportu CO2 szacuje się na 8-10 lat, co wynika z danych dotyczących czasu budowy gazociągów.

W związku z tym Stowarzyszanie Producentów Cementu (SPC) skierowało list otwarty do premiera Donalda Tuska, minister klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski i ministra rozwoju i technologii Krzysztofa Paszyka. Branża domaga się m.in. usankcjonowania technologii CCS w Krajowym Planie na rzecz Energii i Klimatu do 2030 r. i apeluje o nowelizację Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. z uwzględnieniem wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną w przemyśle. Przemysł cementowy wskazuje również na potrzebę Opracowania Krajowej Strategii Dekarbonizacji Sektorów Energochłonnych i zarządzania sekwestracją CO2 oraz jego wykorzystaniem w gospodarce. Cementownie w liście proszą też o przyspieszenie prac nad Rozporządzeniem do Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze ws. obszarów, gdzie dopuszcza się magazynowanie CO2 z uwzględnieniem lokalizację cementowni.

Zdaniem cementowni aktualizacji wymaga ustawa Prawo Energetyczne, które powinno określić warunki wykonywania i kontrolowania działalności polegającej na przesyłaniu CO2 w celu jego podziemnego magazynowania. Przemysł domaga się też opracowanie dokumentu (np. specustawy), który określi zasady i przyspieszy proces budowy sieci transportowej (rurociągów).

Branża wskazała też na konieczność opracowania dokumentu, który określi status wychwyconego CO2 jako produktu (nadanie nowego kodu CN), aby rozróżnić go od sektora gazów technicznych, co umożliwi transport i magazynowanie.

Cementownie podkreśliły też, że należy rozpocząć prace nad wdrożeniem tzw. kontraktu różnicowego, czyli mechanizmu wsparcia rozwoju rynku CO2 w Polsce dla sektorów, które będą rozwijać stosowanie technologii neutralnych emisyjnie.

Powołano się na dane EY Polska, które wskazują, że budowa instalacji CCS tylko w sektorze cementowym, w perspektywie 2040 r. będzie oznaczać niższe o 0,6 proc. koszty produkcji w budownictwie oraz zatrudnienie wyższe o 1,4 proc., a także wzrost realnego polskiego PKB o 0,5 proc. i wartości dodanej budownictwa o 1,1 proc.

Podczas wtorkowej konferencji przedstawiono także memorandum Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP), w którym zaznaczono, że potrzebne jest stworzenie strategii rozwoju technologii CCS w Polsce.

Zdaniem ZPP, poza wskazanymi przez SPC działaniami, konieczne są m.in.: zezwolenie na poszukiwanie i rozpoznawanie potencjalnych lądowych magazynów CO2. Ustalenie wymaganych zabezpieczeń finansowych na poziomie akceptowalnym dla przedsiębiorców, dostosowanie przepisów tak, aby umożliwić łatwiejszy dostęp do rynku dla mniejszych inwestorów. Zdaniem ZPP istotne jest też rozstrzygnięcie kwestii eksportu CO2 do zagranicznych podmorskich magazynów.

ZPP wskazał też na potrzebę ustanowienie krajowych mechanizmów wsparcia finansowego dla technologii CCS, uwzględniających fundusze unijne i krajowe. Według organizacji przychody z aukcji EU ETS mogłoby zostać skierowane na rozwój technologii CCS.

Organizacja postuluje też zaangażowanie w budowę sieci rurociągowej specjalnego podmiotu, należącego do Skarbu Państwa lub konsorcjum wielu firm (z powodu dużych kosztów, potencjalnie trudnych do udźwignięcia dla jednego podmiotu). Dodała też, że należy przy tym rozwijać współpracę międzynarodową w transporcie CO2.

ZPP podkreślił konieczność zabezpieczenia odpowiednich wolumenów energii elektrycznej dla instalacji CCS - przy uwzględnieniu szacowanego wzrostu zapotrzebowania na energię nawet o 100–200 proc. w stosunku do obecnego poziomu w sektorach energochłonnych.

Krajowy przemysł energochłonny, szczególnie producenci chemiczni, producenci stali, czy też producenci cementu poszukują możliwości redukcji emisji dwutlenku węgla (CO2). W ich przypadku emisje CO2 wynikają z natury procesów produkcyjnych (tzw. emisje procesowe) i nie da się ich uniknąć. Na przykład według danych Stowarzyszenia Producentów Cementu (SPC) emisja CO2 przemysłu cementowego to 3,8 proc. całkowitej emisji CO2 w Polsce, która wynosi ok. 310 mln ton rocznie. Branża twierdzi, że osiągnęła 80 proc. zastąpienia węgla paliwami alternatywnymi i zredukowała emisje CO2 o ponad 30 proc. Unijne regulacje zakładają natomiast osiągnięcie zeroemisyjności przemysłu w 2050 r.

ab/ malk/