Prezes UOKiK na bieżąco monitoruje rynek usług finansowych. Ostatnio wydane zostały dwie decyzje w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów przez Bank Handlowy i Bank BPH.

Postępowania Urzędu wykazały, że oba banki nie wyodrębniły ze wzorców umownych, określających warunki kredytu konsumenckiego, oświadczeń o udzieleniu im pełnomocnictw do pobierania pieniędzy z rachunków konsumentów (Bank BPH) oraz bezpośrednio od pracodawcy konsumenta (Bank Handlowy). W ten sposób Bank Handlowy zastrzegał sobie możliwość automatycznego ściągania rat pożyczki. Natomiast Bank BPH zabezpieczał spłaty przeterminowanego zadłużenia. Oświadczenia te były nieodwołalne i miały wygasać dopiero po całkowitej spłacie zobowiązań.

W opinii Urzędu oświadczenie woli, które znajduje się w wielostronicowym wzorcu umownym można łatwo przeoczyć. Dlatego praktyki banków narażały konsumentów na nieświadome wyrażenie zgody na pobieranie bez ich dyspozycji należących do nich pieniędzy. Zdaniem Urzędu, bank powinien umożliwić konsumentowi udzielenie wyraźnej i świadomej zgody na dysponowanie swoimi pieniędzmi wyodrębniając oświadczenie w tej sprawie z treści wzorca umowy.

Urząd stwierdził też m.in., że we wzorcach umownych Banku Handlowego znalazło się postanowienie tożsame z wpisanym do rejestru klauzul niedozwolonych. Bank zastrzegał, że w okresie trwania umowy pożyczki jej oprocentowanie może być dowolnie zmienione m.in. z powodu każdej podwyżki stóp procentowych NBP. W rezultacie minimalna podwyżka stóp banku centralnego mogła być pretekstem do znacznego podwyższenia kosztów pożyczki przez Bank Handlowy (np. NBP podnosi stopy tylko o 0,5 proc. a oprocentowanie kredytu może wzrosnąć nawet o kilkanaście procent). Tymczasem, w opinii Urzędu, warunki ewentualnej zmiany oprocentowania pożyczki powinny być jednoznacznie określone w umowie i proporcjonalne do czynników na nią wpływających aby konsument mógł ocenić czy zaciągnięcie zobowiązania mu się opłaca.

Za naruszanie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożyła kary pieniężne w wysokości 2 854 595 zł na Bank Handlowy i 912 861 na Bank BPH. Przedsiębiorcy zaniechali stosowania kwestionowanych praktyk, dzięki czemu możliwe było obniżenie sankcji finansowych. Decyzje nie są prawomocne. Przedsiębiorcom służy prawo do wniesienia odwołania do sądu. Bank BPH już skorzystał z tego prawa.

Komentuje dr Michał Kisiel, analityk Bankier.pl

Szkodliwe zapisy podważają zaufanie do banków Kolejne kary nałożone przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta pokazują, że bankowe działy prawne są nadal miejscem, w którym kwitnie kreatywność. Pomysłowość twórców bankowych regulaminów zmierza czasem w zupełnie niewłaściwą stronę. Zapisy, które dają kredytodawcy nadmierne uprawnienia i swobodę prędzej czy później stają się obiektem zainteresowania UOKiK. Dla zbyt kreatywnych banków szkoda jest podwójna - tracą zarówno finansowo, chociaż kary nie są zbytnio dotkliwe, jak również wizerunkowo. Klienci chcieliby widzieć w banku podmiot odpowiedzialny, grający fair. Tymczasem trudno jest się oprzeć wrażeniu, że bankowcy często wykorzystują swoją pozycję negocjacyjną, by narzucić drugiej stronie ewidentnie niekorzystne rozwiązania.

kom/ amt/