Osoby, które uzyskały status opiekuna tymczasowego dziecka z Ukrainy, mogą skorzystać z zasiłku opiekuńczego. Świadczenie przysługuje opiekunom tymczasowym na takich samych warunkach jak zasiłek opiekuńczy na dzieci i członków rodziny dla ubezpieczonych - informuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Opiekun tymczasowego dziecka z Ukrainy
Opiekunem tymczasowym dziecka z Ukrainy jest osoba, która sprawuje pieczę na dzieckiem (małoletnim obywatelem Ukrainy), które przebywa na terytorium Polski bez opieki osoby za nie odpowiedzialnej. Opiekę tymczasową ustanawia sąd opiekuńczy właściwy ze względu na pobyt dziecka. Postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego jest skuteczne i wykonalne z chwilą jego ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było – z chwilą jego wydania.
Na jakich zasadach opiekun tymczasowy ma prawo do zasiłku opiekuńczego?
Opiekun tymczasowy ma prawo do zasiłku opiekuńczego na takich samych warunkach, rodzice i opiekunowie dzieci i członków rodziny dla ubezpieczonych. Zamiast standardowych wniosków opiekun tymczasowy składa wniosek ZOT (pdf 229) oraz postanowienie polskiego sądu o ustanowieniu opiekuna tymczasowego i zestaw dokumentów uzależniony od powodu, z jakiego sprawuje opiekę.
Osoba będąca opiekunem tymczasowym ma prawo do skorzystania z zasiłku opiekuńczego w sytuacjach kiedy nastąpi zdarzenie, które wymaga sprawowania konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem.
Sytuacje, które są podstawą do wnioskowania o zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunowi tymczasowemu, w sytuacji kiedy opiekuje się:
- zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat, w sytuacji kiedy został zamknięty żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których dziecko uczęszcza i został o tym powiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia,
- zachorowała niania, z którą ma zawartą umowę uaktywniającą, albo zachorował dzienny opiekun, który sprawuje opiekę nad dzieckiem,
- chorym dzieckiem,
- chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.
Limit dni opieki nad dzieckiem
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku,
- 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 14 do 18 lat.
Sytuacje, w którym opiekun tymczasowy nie ma prawa do zasiłku opiekuńczego
Z zasiłku opiekuńczego nie można skorzystać za okres:
- w którym opiekun tymczasowy ma prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
- urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
- tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności,
- zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu konieczności sprawowania przez opiekuna tymczasowego opieki, w czasie której wykonywał pracę zarobkową lub które wykorzystywał niezgodnie z celem; opiekun nie otrzyma zasiłku, jeżeli okoliczności te zostaną stwierdzone w wyniku kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzonej przez płatnika zasiłku.
Jak otrzymać zasiłek opiekuńczy
Świadczenie wypłacane jest na wniosek. W sytuacji kiedy opiekun tymczasowy jest pracownikiem albo zleceniobiorcą, musi złożyć wniosek i dokumenty u swojego płatnika składek, np. pracodawcy, zleceniodawcy. Z kolei kiedy opiekun jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą, powinien złożyć wniosek bezpośrednio do ZUS. Najprościej wniosek można złożyć przez Internet. Odpowiedni wniosek to ZAS-58 Wniosek o udzielenie wyjaśnień/Wniosek o wydanie decyzji/Skarga w sprawie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa lub zasiłku pogrzebowego.
ZUS przygotował instrukcje jak złożyć wniosek:
Dokumenty niezbędne do wypłaty zasiłku opiekuńczego dla opiekuna tymczasowego
Żeby móc otrzymać świadczenie, opiekun musi złożyć odpowiednie dokumenty. Są to:
- wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem przez opiekuna tymczasowego (ZOT) - plik pdf 229kb wersja do zapisu i wypełnienia,
- postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego,
- dokumenty, które są potrzebne w zależności od tego, z jakiego powodu sprawowana jest opieka.
Dodatkowe dokumenty w zależności od powodu sprawowania opieki
W zależności od sytuacji trzeba też posiadać dodatkowe dokumenty.
W sytuacji opieki nad chorym dzieckiem potrzebne jest zaświadczenie lekarskie. Zaświadczenie lekarskie wystawione w języku ukraińskim nie musi być przetłumaczone na język polski. Z kolei w sytuacji opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 należy przedłożyć oświadczenie opiekuna, że żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których uczęszcza dziecko, zostały nieprzewidzianie zamknięte. Oświadczenie możesz złożyć w języku ukraińskim.
Osoby które opiekują się dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat potrzebują dokument poświadczający niepełnosprawność, czyli orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, w przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.
Pozostałe dokumenty do wypłaty zasiłku opiekuńczego
Dodatkowo niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku:
Z-3 – jeśli jesteś pracownikiem,
Z-3b – jeśli wykonujesz pozarolniczą działalność, współpracujesz z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność lub korzystasz z ulgi na start albo jesteś osobą duchowną,
Z-3a – jeśli jesteś ubezpieczony z innego tytułu,
ZAS-12 – jeśli wniosek dotyczy ustalenia prawa do zasiłku opiekuńczego za dalszy okres i nie zmieniły się okoliczności.
Podstawa prawna:
[1] Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – tzw. ustawa zasiłkowa (Dz.U. z 2021 r poz. 1133, z późn. zm.).
[2] Ustawa z dnia 8 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz.830).
