Węgierski parlament uchwalił 14. już nowelizację konstytucji, która m.in. znosi część wymogów dotyczących kandydatów na prokuratora generalnego i sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Zmienia też ordynację wyborczą, jak twierdzi opozycja, na korzyść rządzącego Fideszu.
Najważniejsze zmiany dotyczą obsady stanowiska prokuratora generalnego - uchylono wymóg, że mogą się o nie ubiegać jedynie kandydaci, którzy już wcześniej byli prokuratorami. Propozycję zmian politycy Fideszu argumentowali tym, że w wielu krajach Europy do pełnienia tej funkcji nie jest wymagane wykształcenie prokuratorskie. Zwracali również uwagę, że mimo dotychczasowych wymagań od chwili zmiany ustroju na Węgrzech dwie trzecie prokuratorów generalnych w chwili pierwszego wyboru na to stanowisko nie było prokuratorami. Deputowani uznali więc, że zmiana prawa będzie jedynie dostosowaniem przepisów do dotychczasowej praktyki.
Uchwalona we wtorek nowelizacja zmienia też zasady wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Do tej pory, aby zostać sędzią TK, trzeba było być prawnikiem teoretykiem z tytułem naukowym lub mieć 20 lat doświadczenie na stanowisku wymagającym prawniczego wykształcenia. Parlament zniósł ten ostatni wymóg, tłumacząc decyzję tym, że w dzisiejszych czasach istnieje wiele zawodów prawniczych, które nie wymagają prawniczego wykształcenia, ale są związane z prawem i potwierdzają kwalifikacje kandydata na sędziego TK. Analitycy wyjaśniają, że w praktyce oznacza to poszerzenie grona kandydatów na ten urząd.
Nowelizacja podnosi też wiek mianowania na stanowisko sędziego z 30 do 35 lat i przewiduje, że sędziowie mogą pozostawać czynni po osiągnięcia wieku emerytalnego, aż do ukończenia 70. roku życia.
Zmiany wprowadzone w ordynacji wyborczej to przede wszystkim zmniejszenie liczby okręgów wyborczych (w Budapeszcie i okręgu Peszt) lub ich ukształtowania (okręgi Fejer i Csongrad). Partie opozycyjne ostro skrytykowały te rozwiązania, twierdząc, że mają one pomóc obecnie rządzącym w uzyskaniu lepszego wyniku wyborczego. Nowelizacja ordynacji wyborczej skraca też okres, w którym można złożyć wniosek o ponowne przeliczenie głosów. Od 1 stycznia czas na to będzie jedynie do godz. 10 następnego dnia po ogłoszeniu wyniku wyborów.
Obecna konstytucja Węgier weszła w życie 1 stycznia 2012 r. Nazywana jest często "konstytucją Fideszu", gdyż została uchwalona wyłącznie głosami ówczesnej koalicji Fidesz-KDNP. Dotychczas do porządku prawnego włączono 13 ustaw, które ją zmieniają. Do tej pory kolejne nowelizacje były przedkładane wyłącznie przez koalicję rządową, a na przestrzeni lat w ten sposób zmieniono brzmienie kilkudziesięciu artykułów. Do nowelizacji wymagana jest większość konstytucyjna w parlamencie, nie ma konieczności zatwierdzenia zmian w ogólnokrajowym referendum.
Czternasta nowelizacja konstytucji została przyjęta stosunkiem głosów 135 do 53, nikt się od głosu nie wstrzymał.
Tomasz Dawid Jędruchów
