Pojęcia bez definicji
Podatnicy sygnalizują, iż problem kar za wadliwe czy nierzetelne faktury powinien zostać znacznie łagodniej potraktowany przez ustawodawcę. Pojawiają się wątpliwości, czy każdy, nawet drobny, błąd w fakturze naraża podatnika na odpowiedzialność karną skarbową.
Ani pojęcie wadliwości, ani nierzetelności faktur nie zostało zdefiniowane w Kodeksie karnym skarbowym. Jest w nim jedynie definicja wadliwej i nierzetelnej księgi. Księga nierzetelna to księga prowadzona niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Księga wadliwa to natomiast taka, która prowadzona jest niezgodnie z przepisem prawa. Podobnie o nierzetelności i wadliwości ksiąg mówi Ordynacja podatkowa. Jaki z tego wniosek? Znaczenie tych pojęć należy analogicznie przyjąć w odniesieniu do faktur.
Wadliwość a nierzetelność
O nierzetelności faktury można mówić np. wówczas, gdy podatnik wystawi fakturę za sprzedaż, która nie miała miejsca, czy też poda w fakturze, że sprzedał 200 sztuk danego towaru, podczas gdy w rzeczywistości były to 2 sztuki. Oznacza to, że nierzetelność stwierdzi urząd w toku kontroli. Podczas postępowania kontrolnego organ porównuje dokumenty posiadane przez podatnika ze stanem faktycznym.
Przykład
W wyniku kontroli, którą organ podatkowy przeprowadził u podatnika VAT za luty 2006 r. w zakresie rozliczania tego podatku, stwierdzono, że podatnik wystawił fakturę VAT dokumentującą sprzedaż 50 zestawów mebli kuchennych na rzecz firmy Alfa. Z dokumentów posiadanych przez podatnika nie wynikało natomiast, że sprzedaż taka w ogóle miała miejsce. Podatnik nie posiadał zakładu, w którym mógłby te meble produkować ani też nie nabył ich (bądź elementów do ich wykonania) od żadnej firmy. Faktura wystawiona przez podatnika uznana została zatem za nierzetelną. W związku z tym podatnik popełnił przestępstwo skarbowe, o którym mowa w art. 62 § 2 K.k.s., zagrożone karą grzywny do 240 stawek dziennych.
Wadliwość faktury oznacza z kolei nieujęcie w fakturze wszystkich elementów, jakie powinna ona zawierać w oparciu o obowiązujące w tym zakresie przepisy. Należy mieć na względzie nie tylko przepis § 9 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie m.in. wystawiania faktur, określający szczegółowo elementy faktury VAT. Trzeba pamiętać o szczegółowych unormowaniach odnoszących się do poszczególnych rodzajów towarów i usług, np. faktura dokumentująca sprzedaż paliwa powinna zawierać numer rejestracyjny samochodu.
Przykład
W fakturze dokumentującej sprzedaż sprzętu AGD podatnik określił jedynie wartość brutto sprzedawanego sprzętu, nie podając ani wartości netto, ani też stawki i wysokości podatku VAT. Faktura taka, nawet jeżeli dokumentuje transakcję, która rzeczywiście miała miejsce, uznana będzie za wadliwą, ze względu na to, że nie zawiera wszystkich niezbędnych elementów określonych przepisami prawa.
Jak wysoka kara?
Zarówno wadliwość, jak i nierzetelność faktur stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny. O tym, jak wysoka może być to kara, przesądza art. 62 K.k.s. Wadliwość faktury zagrożona jest karą grzywny w wysokości do 180 stawek dziennych, natomiast nierzetelna faktura może narazić podatnika na grzywnę w wysokości do 240 stawek dziennych.
Warto jednak podkreślić, iż nie należy zbyt rozszerzająco interpretować omawianego przepisu, ponieważ nadal obowiązuje przepis art. 62 § 5 K.k.s. Stanowi on, iż błędy, o których mowa powyżej, w przypadku uznania za błędy mniejszej wagi, karane będą nie jak przestępstwa skarbowe, ale jak wykroczenia skarbowe. Zatem drobny błąd, np. w adresie firmy, który mimo to pozwala na pełną jej identyfikację, nie będzie uznany za przestępstwo skarbowe.
Przechowywanie faktur
Przestępstwem skarbowym jest również nieprzechowywanie - wbrew obowiązkowi - wystawionej lub otrzymanej faktury lub rachunku bądź dowodu zakupu towarów. Ustawodawca zaostrzył zatem zasady karania za nieprzechowywanie dokumentów. Przed nowelizacją Kodeksu karnego skarbowego, czyli przed 17 grudnia 2005 r., podatnik mógł zostać ukarany wyłącznie wówczas, gdy nie przechowywał wystawionych przez siebie dokumentów. Poza możliwością ukarania pozostawała sytuacja, w której podatnik nie przechowywał dokumentów zakupu towarów i usług.
Obecnie zarówno w sytuacji gdy podatnik nie przechowuje dowodów sprzedaży, jak i dowodów zakupu, można mówić o przestępstwie skarbowym zagrożonym karą grzywny do 180 stawek dziennych.
Podstawa prawna: art. 53 § 22 i 23, art. 62 ustawy z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. nr 83, poz. 930 ze zm.).
Gazeta Podatkowa Nr 233 z dnia 2006-04-03
