Na polskich drogach jest coraz więcej samochodów z zagranicznymi tablicami rejestracyjnymi, a krajowi kierowcy mają kolejny problem do przemyślenia. Stłuczka z obcokrajowcem to trudna sytuacja, w której prócz możliwej bariery językowej dochodzi kwestia ustalenia ubezpieczenia sprawcy. Czy brak przeglądu technicznego i polisy OC przez zagranicznego kierowcę utrudniają otrzymanie odszkodowania? Sprawdzamy różne scenariusze.
Samochody na ukraińskich numerach rejestracyjnych są spotykane na krajowych drogach praktycznie wszędzie, nie każdy jednak wie, że kolizja z takim pojazdem może przysporzyć polskiemu kierowcy dodatkowych problemów. Jeśli zastanawiamy się, czy zgłoszenie szkody z wypadku z obcokrajowcem różni się od tego z polskim pojazdem, odpowiadamy: to zależy.
Obcokrajowcy na polskich drogach
Według Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych kierowcy z zagranicy odpowiadali w 2024 r. za 14,9 tys. wypadków i kolizji na polskich drogach, co stanowi spadek o ok. 3,6% w stosunku do roku 2023 (dane dotyczą systemu Zielonej Karty). Średnia wartość szkody spowodowanej przez cudzoziemców zwiększyła się z 8045 zł do 9121 zł. Wyższa liczba zdarzeń z lat 2022–2023 w ocenie Biura związana jest z odbudową ruchu transgranicznego po pandemii.
W raporcie Komendy Głównej Policji „Wypadki drogowe w Polsce w 2024 r.” znajdziemy z kolei osobny rozdział o zagranicznych kierowcach. Najczęstsze przyczyny wypadków spowodowanych przez obcokrajowców to: niedostosowanie prędkości do warunków (304 wypadki), nieustąpienie pierwszeństwa (299) i nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego (134). W podziale według kraju pochodzenia kierowców najwięcej wypadków z udziałem cudzoziemców wiązało się z pojazdami z Ukrainy (1 070 wypadków, 20 701 kolizji), a dalej z Białorusi, Niemiec i Gruzji.
Konwencja wiedeńska w razie wątpliwości
W temacie wypadków z udziałem zagranicznych kierowców, szczególnie z Ukrainy, pojawia się problem obowiązkowych badań technicznych. W Polsce są one obowiązkowe, natomiast u naszego wschodniego sąsiada nie są wymagane, niemniej ten fakt nie ma wpływu na odszkodowanie w razie wypadku czy odpowiedzialność karną. Kwestię dokumentów i uprawnień w ruchu międzynarodowym reguluje Konwencja wiedeńska z 1968 r., określająca m.in. uznawanie zagranicznych praw jazdy, zasady ruchu, a także oznaczenia i dokumenty pojazdów i wprowadzająca jednolite standardy w tym zakresie.
Działanie Konwencji w praktyce oznacza, że pojazd zarejestrowany i ubezpieczony w państwie-stronie konwencji może poruszać się po Polsce zgodnie z polskimi przepisami ruchu drogowego, pokazując – zależnie od kraju pochodzenia i umów ubezpieczeniowych – dokumenty potwierdzające ważność OC (np. Zielona Karta) lub korzystając z zasad porozumienia wielostronnego nadzorowanego przez biura narodowe (w Polsce: PBUK). Pojazdy zarejestrowane w Ukrainie o masie poniżej 3,5 tony zgodnie z tamtejszymi wymogami powinny posiadać dowód rejestracyjny, ubezpieczenie i zostać dopuszczone do ruchu, ale przegląd techniczny nie jest obligatoryjny. Po przekroczeniu polskiej granicy w razie kontroli zostanie sprawdzona tylko polisa i ważność dowodu, ale już niepodleganie badaniom technicznym.
Ukraińskie samochody powinny mieć Zieloną Kartę
Zagraniczne pojazdy przekraczające granicę Polski powinny posiadać jeden z dokumentów potwierdzających ubezpieczenie:
- polisę OC,
- Zieloną Kartę,
- ubezpieczenie graniczne.
Ukraina jest sygnatariuszem Zielonej Karty, czyli międzynarodowego certyfikatu potwierdzającego, że posiadacz pojazdu ma ważne ubezpieczenie OC. Celem systemu jest to, aby poszkodowany – niezależnie od kraju rejestracji sprawcy – mógł łatwo uzyskać odszkodowanie na zasadach prawa państwa, w którym doszło do wypadku. W Polsce instytucją odpowiedzialną za funkcjonowanie systemu jest Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Jeżeli do zdarzenia dochodzi w Polsce i sprawca jest z kraju EOG, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Andory, Serbii, Czarnogóry czy Bośni i Hercegowiny, nie musi on okazywać papierowej polisy – wystarczy numer rejestracyjny i ustalenie ubezpieczyciela. W przypadku pojazdów z innych państw systemu, np. z Ukrainy, kierowca powinien mieć przy sobie Zieloną Kartę. Gdy pojazd nie należy do porozumienia Zielonej Karty lub bez ważnej polisy OC, jego właściciel musi kupić ubezpieczenie graniczne (w Polsce minimalnie na 30 dni; w wielu krajach min. 15 dni).
Zgłoszenie szkody z kolizji z obcokrajowcem w Polsce
Jeśli braliśmy udział w wypadku, który spowodował pojazd na ukraińskich tablicach rejestracyjnych, procedura nie różni się zbytnio od tej obowiązującej przy kolizjach między krajowymi kierowcami.
1. Zabezpiecz miejsce i wezwij policję.
Jeśli w wypadku nie było rannych, należy zabezpieczyć miejsce zdarzenia i upewnić się, że jego uczestnikom nic nie zagraża, w przeciwnym razie wzywamy karetkę. Przy stłuczce wezwanie policji zwykle nie jest potrzebne, ale jeśli sprawcą jest zagraniczny kierowca, notatka funkcjonariusza będzie przydatna w kontakcie z ubezpieczycielem.
2. Zbierz potrzebne dane i spisz oświadczenie o zdarzeniu.
Tak jak przy krajowych kolizjach, należy spisać wszystkie dane sprawcy, czyli jego imię i nazwisko, adres, numer dokumentu tożsamości, dane kontaktowe, dane pojazdu oraz informacje o posiadanym ubezpieczeniu (nazwa ubezpieczyciela i ważność polisy) oraz udokumentować uszkodzenia. Następnie można sporządzić wspólne oświadczenie o zdarzeniu, którego wzór znajdziemy na stronie PBUK.
3. Zgłoś szkodę do ubezpieczyciela.
Ostatnim krokiem jest zgłoszenie szkody. Dla pojazdów z krajów EOG/Szwajcarii/Wielkiej Brytanii/Serbii/Bośni/Czarnogóry/Andory, a także z państw Zielonej Karty można sprawdzić w PBUK, czy zagraniczny ubezpieczyciel ma w Polsce korespondenta (przedstawiciela likwidacyjnego), a jeśli tak – zgłosić mu szkodę (gdy korespondenta nie ma, zrobimy to w PZU lub Warcie). Jeśli pojazd posiada ubezpieczenie graniczne, ubezpieczyciela sprawdzimy w bazie UFG, a szkodę zgłosimy bezpośrednio do wskazanego zakładu.
A jeśli obcokrajowiec nie ma OC
Jeżeli sprawca nie miał ważnego OC albo zbiegł z miejsca zdarzenia i nie udało się ustalić jego ubezpieczyciela, odpowiedzialność za wypłatę odszkodowania przejmuje Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Zgłoszenia do UFG nie składamy bezpośrednio, tylko za pośrednictwem dowolnego zakładu ubezpieczeń oferującego OC komunikacyjne (każdy z nich ma obowiązek przyjęcia zgłoszenia i przekazania sprawy do Funduszu). Po zakończonym procesie UFG wypłaca należne świadczenia i dochodzi regresu od sprawcy.
|
Zgłoszenie szkody z OC w kolizji spowodowanej przez obcokrajowca |
||
|---|---|---|
|
Sytuacja |
Gdzie zgłosić szkodę |
Kto odpowiada za wypłatę odszkodowania |
|
Ważne OC sprawcy i są informacje o ubezpieczycielu |
- polski korespondent zagranicznego ubezpieczyciela (lista na stronie PBUK) - PZU/Warta (agenci PBUK) - ubezpieczyciel sprawcy |
Zagraniczny ubezpieczyciel sprawcy (w praktyce likwidację w Polsce prowadzi jego polski korespondent) |
|
Ważne OC sprawcy, ale brak informacji o ubezpieczycielu |
- PBUK - PZU/Warta (agenci PBUK) |
Zagraniczny ubezpieczyciel sprawcy (po ustaleniu tożsamości przez PBUK) |
|
Brak ważnego ubezpieczenia (OC/Zielona Karta/ubezpieczenie graniczne) |
dowolny polski ubezpieczyciel (ma obowiązek przyjąć i poprowadzić postępowanie w imieniu UFG) |
UFG wypłaca odszkodowanie (a potem dochodzi regresu od sprawcy/posiadacza pojazdu). |
|
Ucieczka sprawcy lub sprawca nieustalony |
dowolny polski ubezpieczyciel (ma obowiązek przyjąć i poprowadzić postępowanie w imieniu UFG) |
W określonych przypadkach płaci UFG (zakres zależny od rodzaju szkody). |
|
Źródło: Bankier.pl |
||
Należy także pamiętać o ograniczeniach ustawowych: przy szkodach majątkowych z nieustalonym sprawcą UFG wypłaca odszkodowanie tylko wtedy, gdy w zdarzeniu ktoś poniósł śmierć lub doznał rozstroju zdrowia trwającego ponad 14 dni (ochrona osobowa przysługuje zawsze). Szkodę majątkową z UFG uzyskamy także wtedy, gdy sprawca jest znany, ale nieubezpieczony.
Rząd planuje zmiany w samochodach zarejestrowanych w Ukrainie
Kwestią regulacji statusu samochodów zarejestrowanych w Ukrainie, a poruszających się po polskich drogach, zajmuje się obecnie Ministerstwo Infrastruktury. Do konsultacji trafił właśnie projekt zmiany Ustawy o systemach homologacji pojazdów oraz ich wyposażenia, oraz niektórych innych ustaw (numer UC95), w którym planuje się wprowadzić obowiązek rejestracji pojazdów z państw trzecich, które pozostają na terenie RP ponad rok od przekroczenia granicy. Wymogowi mają podlegać samochody, których właściciele uzyskali stałe miejsce zamieszkania w Polsce (pobyt dłuższy niż 185 dni w roku), w efekcie czego pojazdy z Ukrainy będą także objęte obowiązkowymi badaniami technicznymi.
