Rosyjski Fundusz Dobrobytu Narodowego przez lata zasilany był sporymi zyskami ze sprzedaży ropy naftowej i gazu. Jednak ta państwowa „poduszka bezpieczeństwa” szybko topnieje, a eksperci ostrzegają, że już w 2026 roku kasa może zostać pusta. Wobec trudnej sytuacji rosyjskich finansów urzędnicy rozważają cięcia budżetowe - donosi „The Moscow Times”.
Zgodnie z prognozami ekonomistów z Rosyjskiej Akademii Gospodarki Narodowej i Administracji Publicznej przy Prezydencie (RANEPA) oraz Instytutu Gajdara, jeśli obecne tendencje gospodarcze utrzymają się, rosyjski Fundusz Dobrobytu Narodowego, który stanowi główną finansową podporę kraju, gromadzoną przez lata dzięki dochodom z ropy naftowej i gazu, może wyczerpać się do 2026 roku.
W raporcie dotyczącym budżetu federalnego na 2025 rok podkreślono rosnącą presję fiskalną, z jaką zmaga się Kreml, borykając się ze spadkiem cen ropy i umocnieniem rubla - dwóch czynników, które w połączeniu osłabiają dochody, które dotychczas stanowiły fundament wydatków publicznych Rosji.
Aktywa Funduszu Dobrobytu Narodowego topnieją
Na dzień 1 czerwca fundusz dysponował 2,8 biliona rubli (około 36,4 miliarda dolarów) w aktywach płynnych, co stanowi najniższy poziom od 2019 roku. Kwota ta oznacza radykalny spadek w porównaniu do przedwojennego szczytu, który wynosił 113,5 miliarda dolarów na początku 2022 roku. Od tamtej pory fundusz zmniejszył się o ponad połowę w rublach i o dwie trzecie, licząc w dolarach.
Wzrost deficytów budżetowych oraz ambitne inwestycje w infrastrukturę i państwowe programy pomocowe przyspieszyły proces wyczerpywania zasobów.
Wydatki z FDN na projekty tajne i nie tylko
W maju Ministerstwo Finansów wycofało z Funduszu Dobrobytu Narodowego 35,9 miliarda rubli (466,7 miliona dolarów) w celu pokrycia deficytu budżetowego, a kolejne 532 miliardy rubli (6,9 miliarda dolarów) przeznaczono na szeroko zakrojone projekty wspierane przez państwo.
Banki państwowe otrzymały 300 miliardów rubli (3,9 miliarda dolarów) na finansowanie planowanej linii szybkiej kolei między Moskwą a Petersburgiem; State Transport Leasing Company dostała 6,5 miliarda rubli (84,5 miliona dolarów) na zakup samolotów; natomiast 1 miliard rubli (13 milionów dolarów) trafił do VEB, państwowego banku rozwoju, na zakup pociągów metra dla Petersburga. Dodatkowe 50 miliardów rubli (650 milionów dolarów) przeznaczone zostało na nieujawnione, tajne projekty.
W rezultacie FDN dysponuje obecnie jedynie 153,7 miliardami juanów (około 21 miliardów dolarów) w aktywach walutowych, co stanowi najniższy poziom od momentu jego utworzenia w 2008 roku. Fundusz posiada także 139,5 ton złota, co stanowi znaczący spadek w porównaniu do ponad 400 ton przed pełnoskalową inwazją Rosji na Ukrainę w 2022 roku.
Mimo iż fundusz nadal pełni rolę zabezpieczenia na wypadek spadku przychodów z ropy naftowej i gazu, eksperci ostrzegają, że w obecnych warunkach może on nie przetrwać długo.
Przewidywania co do przyszłości Funduszu
Jeśli ceny ropy naftowej będą nadal oscylować wokół 52 dolarów za baryłkę - znacznie poniżej zakładanego w budżecie poziomu 69,70 dolarów - a rubel pozostanie stosunkowo silny, fundusz może wyczerpać się w ciągu nieco ponad roku, jak zauważył Ilja Sokołow, szef Laboratorium Badań Polityki Budżetowej w RANEPA.
Początkowo Kreml planował wznowić wpłaty na Fundusz Północno-Zachodni w tym roku po trzech latach dużych wydatków wojennych. Jednak spadające ceny energii uniemożliwiły realizację tych planów.
Ministerstwo Finansów obecnie przewiduje, że dochody z ropy naftowej i gazu wyniosą zaledwie 8,3 biliona rubli (107,9 miliarda dolarów) w 2025 roku, w porównaniu do pierwotnych prognoz na poziomie 10,9 biliona rubli (141,7 miliarda dolarów). Wzrósł za to oczekiwany deficyt budżetowy do 3,8 biliona rubli (49,4 miliarda dolarów), co zmusiło władze do zaplanowania wypłaty dodatkowych 447 miliardów rubli (5,8 miliarda dolarów) z funduszu.
Jak informują źródła, urzędnicy rozważają cięcia budżetowe oraz zmianę reguły fiskalnej - wzoru określającego, kiedy i jak wykorzystywany jest FDN.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rząd może pobrać środki z funduszu, jeśli ceny ropy spadną poniżej 60 USD za baryłkę. Wkrótce jednak próg ten może zostać obniżony do 50 USD, co ograniczy przyszłe wydatki z funduszu, ale jednocześnie może wymagać cięć w wysokości 1,6 biliona rubli (20,8 miliarda USD) - szacuje Natalia Orlova, główna ekonomistka Alfa Banku.
Problemy gospodarcze Rosji
Problemy budżetowe pojawiają się w momencie, gdy szersze wskaźniki ekonomiczne Rosji również wykazują oznaki osłabienia. Dochody z ropy naftowej i gazu spadły o 10% rok do roku od stycznia do kwietnia, a w samym maju zanotowały spadek o 34%.
Z danych państwowego urzędu statystycznego Rosji wynika, że rząd planuje w tym roku zebrać 4 biliony rubli (52 miliardy dolarów) z tytułu podatków od zysków przedsiębiorstw. Do marca jednak zyski przedsiębiorstw spadły o 34%.
„Nieosiągnięcie celu dotyczącego podatku od zysków korporacyjnych w 2025 r. stanowi ryzyko dla rosyjskiego budżetu, które jest co najmniej tak samo poważne - i prawdopodobnie bardziej realistyczne - jak groźba zmniejszenia dochodów z ropy naftowej i gazu” - ostrzega Ilja Sokołow..
Oprac. JM
