Sankcja kredytu darmowego na fali. Pozwów nadal przybywa w dwucyfrowym tempie

Liczba spraw sądowych o darmowy kredyt zbliża się do 20 tys., wynika z analizy Bankier.pl. Dane ze sprawozdań giełdowych banków wskazują, że tempo napływu pozwów spowalnia, ale pozostaje w strefie dwucyfrowej dynamiki.

„Prawdopodobne jest tworzenie się w obszarze kancelarii prawnych ‘nowego modelu biznesowego’, który polega na kwestionowaniu umów kredytów konsumenckich” – tak jeden z banków informuje akcjonariuszy o źródłach prognozowanego wzrostu liczby spraw o tzw. sankcję kredytu darmowego. Podobny motyw znaleźć można w wielu kwartalnych raportach opublikowanych ostatnio przez giełdowe banki. Temat, który jeszcze kilka lat temu nie istniał, dziś zajmuje w dokumentach spółek osobny podrozdział.

Przypomnijmy, że sankcja kredytu darmowego to swego rodzaju „straszak” przewidziany w ustawie o kredycie konsumenckim. Jeśli bank lub inny pożyczkodawca nie dopełni obowiązków informacyjnych lub pominie istotne elementy w umowie, kredytobiorca ma prawo zwrócić pożyczone środki bez odsetek i opłat. Lista przewinień uruchamiających sankcję została opisana w akcie prawnym stanowiącym fundament rynku consumer finance w Polsce. Chociaż obowiązuje on od 2011 r., po SKD zaczęto sięgać częściej stosunkowo niedawno.

Jak skarżą się bankowcy, temat został „wykreowany” przez kancelarie i inne podmioty specjalizujące się w sądowych potyczkach z bankami. Wiele firm zaczęło skupować (na zasadzie cesji) spłacone już kredyty, wyłapywać mniejsze lub większe błędy w kontraktach i zwracać się do kredytodawców o pobranych kosztów finansowania. Efektem są puchnące liczby spraw w sądach. Banki zwykle kwestionują bowiem stawiane im żądania.

Ponad dwa razy więcej spraw niż przed rokiem

Na łamach Bankier.pl śledzimy dane o sporach wokół sankcji darmowego kredytu prezentowane przez banki notowane na warszawskiej giełdzie. Równo rok temu większość instytucji zbywała temat w swoich raportach kwartalnych milczeniem. Zaledwie 5 banków przedstawiło wówczas dane. Trzy miesiące później już każda z bankowych spółek „spowiadała się” z kłopotów z SKD akcjonariuszom.

Na koniec III kw. 2025 r. banki uczestniczyły w 19085 sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego. W porównaniu z wcześniejszym kwartałem oznacza to wzrost liczby sporów o 13,4 proc. Porównania rok do roku możliwe są tylko w przypadku instytucji raportujących wówczas dane. Dynamika napływu spraw w tym wycinku bankowego rynku wahała się od 85 proc. (Alior Bank) do nieco ponad 100 proc. (w PKO BP, Banku Millennium, BNP Paribas Banku).

Kolejność w tabeli nie uległa zmianie od końca 2024 r. Pierwsze miejsce należy do PKO Banku Polskiego (6,1 tys. sporów), drugie – do Alior Banku (4027 spraw), a trzecie do Grupy Santander Bank Polska (2778 pozwów).

Łączna wartość przedmiotów sporu przekroczyła 0,5 mld zł. Podana liczba nie uwzględnia tylko spraw, w które uwikłany jest Bank Millennium oraz ING Bank Śląski. Instytucje te w swoich raportach nie podają tego wskaźnika.

Część banków podaje wyniki starć w sądach

Bankowcy wielokrotnie, także ustami swoich przedstawicieli ze Związku Banków Polskich, wskazywali na bezzasadność większości roszczeń w kategorii sankcji kredytu darmowego. Dokładniejsze statystyki rozstrzygnięć publikuje jednak tylko część kredytodawców.

„Na dzień 30 września 2025 roku prawomocnie zakończyło się 110 spraw sądowych dotyczących sankcji kredytu darmowego. W 86 sprawach zapadły wyroki korzystne dla Banku, a w 7 sprawach wyroki niekorzystne. 17 postępowań zakończyło się dla Banku korzystnie z innych przyczyn, w tym na skutek cofnięcia powództwa przez klienta” – wskazuje w raporcie mBank.

„Według stanu na dzień 30.09.2025 r. zakończone zostały prawomocnie 304 sprawy, w 267 sprawach Bank wygrał spór, w 37 przegrał” – informuje Bank Millennium. Równie precyzyjny jest Bank Pekao, wskazując: „do dnia 30 września 2025 roku 90 spraw zakończyło się prawomocnie, z czego w 78 postępowaniach zapadły orzeczenia korzystne dla Grupy, a w 12 niekorzystne”.

Ogólnikowo wyniki omawia BNP Paribas Bank, wskazując że „dotychczasowe orzecznictwo w przeważającej części jest korzystne dla Banku. Spośród wszystkich toczących się przeciwko Bankowi spraw: 850 znajduje się w I instancji, 201 jest na etapie II instancji, zaś 227 zostało prawomocnie zakończonych”. W podobnym stylu wypowiada się ING Bank Śląski: „Na 30 września 2025 roku 33 sprawy były już zakończone, przy czym w zdecydowanej większości z nich nie stwierdzono nieprawidłowości w umowach, które byłyby podstawą do uznania oświadczenia o sankcji kredytu darmowego”.

Na horyzoncie – nowa ustawa i seria w TSUE

Sankcja kredytu darmowego pozostaje jednym z najgorętszych tematów na linii konsumenci-banki. Jej definicja zmieni się zapewne wkrótce dzięki nowej wersji ustawy o kredycie konsumenckim, nad którą pracuje UOKiK. Najważniejsze propozycje w tym obszarze przedstawiliśmy w tekście „Sankcja kredytu darmowego w trzech smakach”.

Z kolei doprecyzowaniem kolejnych kwestii w obecnym stanie prawnym zajmuje się, na „zlecenie” polskich sądów, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W kolejce czeka kilka pytań prejudycjalnych dotyczących zróżnicowanych aspektów problemu. Począwszy od dopuszczalności oprocentowania pozaodsetkowych kosztów kredytu oraz obowiązków informacyjnych spoczywających na instytucjach finansowych (sprawy C-566/24 oraz C-744/24), a skończywszy na dopuszczalności zastosowania sankcji kredytu darmowego w przypadku gdy instytucja finansowa formalnie zrealizowała obowiązek informacyjny, jednak wskazane konsumentowi informacje były błędne lub niejasne (sprawa C-473/25).

Źródło: