Najwyższy sąd cywilny Szkocji oddalił w piątek sprawę, w której wnioskodawca domagał się uznania, że szkocki parlament ma prawo rozpisać referendum niepodległościowe bez zgody rządu w Londynie. Sąd uznał tę kwestię za hipotetyczną i przedwczesną.
Działacz na rzecz niepodległości Martin Keatings chciał, aby sąd stwierdził, że szkocki parlament ma prawo do rozpisania nowego referendum w sprawie secesji bez wyraźnej zgody rządu Wielkiej Brytanii.
Ale prawnicy brytyjskiego rządu zakwestionowali prawo Keatingsa, aby wnieść sprawę do sądu, bo jak przekonywali nie jest członkiem szkockiego parlamentu, zatem ta sprawa go nie dotyczy w bezpośredni sposób. W wydanym w piątek orzeczeniu sędzia Ailsa Carmichael zgodziła się z argumentami rządu brytyjskiego w odniesieniu do pozycji Keatingsa, choć nie odniosła się do samej istoty sprawy.
Jak powiedziała, skarga jest "hipotetyczna, akademicka i przedwczesna, a powód nie ma legitymacji do jej wniesienia". "Z powodów podanych powyżej, doszłabym do tego samego wniosku, nawet gdyby projekt ustawy (o referendum - PAP) był dostępny do rozpatrzenia" - wyjaśniła.
Wielu ekspertów prawa konstytucyjnego uważa, że szkocki parlament może przeprowadzić referendum niepodległościowe tylko wtedy, gdy uzyska na to zgodę Londynu. Wskazują oni, że mechanizm prawny w tym zakresie jest przewidziany w sekcji 30 ustawy o Szkocji z 1998 r. Poprzednie referendum z 2014 roku było przeprowadzone z zgodnie z procedurami sekcji 30 - najpierw zostało zawarte w tej sprawie porozumieniem między rządami w Londynie i Edynburgu, a następnie stosowną ustawę przyjął szkocki parlament.
Ale w związku z faktem, że brytyjski premier Boris Johnson nie chce się zgodzić na nowe referendum - argumentując, że sprawa niepodległości została rozstrzygnięta w 2014 r. - szkoccy zwolennicy niepodległości rozważają inne możliwości. Bardziej radykalną jest przeprowadzenie referendum bez zgody Londynu, czego efektem będzie jednak brak uznania ewentualnej deklaracji niepodległości. Inną drogą jest próba wykazania przed sądem, że zgodnie z sekcją 30 szkocki parlament jednak ma kompetencje do rozpisania referendum. W takim przypadku najprawdopodobniej ostatecznie rozstrzygałby tę kwestię Sąd Najwyższy Zjednoczonego Królestwa.
Z Londynu Bartłomiej Niedziński (PAP)
bjn/ sp/
