Poprawa efektywności operacyjnej, lepsza reputacja i większa odporność na przyszłe kryzysy gospodarcze – oto dlaczego zrównoważony rozwój powinien iść ręka w rękę z biznesem.
Te trzy litery są kluczem do nowoczesnego biznesu, który wykracza daleko poza saldo firmowego konta – ESG to odpowiedź na globalne wyzwania związane ze środowiskiem (E – environmental), społeczeństwem (S – social) oraz zarządzaniem (G – governance).
– Przedsiębiorcy powinni podejmować działania mające na celu minimalizację negatywnego wpływu na środowisko. ESG to kryterium oceny zrównoważonego rozwoju firm – akcentuje Iga Bielecka, radca prawny z kancelarii Chałas i Wspólnicy.
Chodzi nie tylko o zysk, lecz także o to, jak działalność firmy, jej produkty i inwestycje wpływają na planetę, społeczeństwo oraz jakość przywództwa, w tym kulturę organizacyjną firm. Te aspekty mają być oceniane w ramach niefinansowego raportowania, które już niedługo stanie się obowiązkowe dla wszystkich spółek notowanych na giełdzie. Będą one musiały „spowiadać się” ze swojej polityki równości, działań na rzecz zrównoważonego rozwoju i strategii ochrony klimatu.
Z przymusu czy ochoty
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie i ile podmiotów obejmą? Od 2026 r. w Unii Europejskiej obowiązek raportowania zrównoważonego rozwoju będzie dotyczył prawie 50 tys. przedsiębiorstw, w tym około 3,5 tys. firm z Polski. Należy jednak podkreślić, że statystyki te nie obejmują dużej liczby podmiotów, które z racji uczestnictwa w globalnych łańcuchach dostaw również będą musiały gromadzić dane na temat zrównoważonego rozwoju. To już się dzieje – 45 proc. ankietowanych przez Polskie Stowarzyszenie ESG przyznaje, że ich organizacje już się spotkały z wymogiem przedstawienia kontrahentom sprawozdania dotyczącego śladu węglowego i zrównoważonego rozwoju.
– Co więcej, 49 proc. firm już wie, że bez ESG nie ma współpracy z korporacjami. Mówimy o wzroście aż o 23 punkty procentowe w stosunku do poprzedniego badania. To przełom – mówi Marcin Duma, prezes IBRIS.
Menedżerowie zdają sobie sprawę, że ich działalność może odnosić sukcesy bez szkody dla planety i społeczeństwa. Jednak na początku będzie to wymagało znacznych nakładów finansowych, a rezultaty pojawią się dopiero po dłuższym czasie. Pozostaje więc pytanie, co skłania przedsiębiorstwa do wdrażania zasad ESG: obawa przed potencjalnymi karami czy może raczej prawdziwy entuzjazm?
– Niestety coraz większe zainteresowanie ESG często nie wypływa z rosnącej świadomości potrzeby zrównoważonego rozwoju. Jest raczej wynikiem zbliżającego się obowiązku raportowania – ubolewa Piotr Gąsiorowski, prezes Instytutu Przywództwa.
Inaczej to jednak wygląda w przypadku przedsiębiorstw, które są prekursorami w dziedzinie odpowiedzialności ekologicznej i społecznej.
Zobacz koniecznie
– Jak wskazuje raport McKinsey, 93 proc. respondentów z organizacji będących liderami w zakresie ESG uważa, że ich firmy podchodzą do tematów ESG z myślą o promowaniu wzrostu i długoterminowej wartości – przypomina Paweł Matwiejczuk, dyrektor marketingu cyfrowego w Lazarski University of Technology.
Jedno jest pewne: niezależnie od motywacji przedsiębiorców – czy jest to przymus, czy własna inicjatywa – dobre praktyki ESG wcześniej czy później staną się normą. Opór wobec nich zmaleje, a z czasem w wielu przypadkach pojawi się zadowolenie z ich stosowania.
Promotorzy ESG argumentują, że inwestycje w standardy ESG i raportowanie przynoszą firmom wiele korzyści. Cytują różne badania, w tym te ukazujące preferencje zawodowe pokolenia Z. Wchodząc na rynek pracy, młodzi coraz uważniej przyglądają się temu, jak organizacje podchodzą do ochrony środowiska i klimatu oraz jak budują swoje relacje z pracownikami, konsumentami i kontrahentami. Interesuje ich również, czy potencjalny pracodawca angażuje się w życie lokalnej społeczności oraz w jaki sposób troszczy się o zdrowie i samopoczucie swoich kadr, oferując np. atrakcyjne pakiety świadczeń.
To cię też zainteresuje
Tego oczekują interesariusze
Rośnie także znaczenie ESG w wyborach zakupowych, na co wskazuje sondaż przeprowadzony w 2022 r. przez agencję doradczą Kearney w ramach European Retail Banking Radar: 30 proc. Europejczyków zadeklarowało gotowość płacenia 5-10 proc. więcej za produkty zgodne z ESG. Europejscy konsumenci oczekują także od przedsiębiorstw, w tym banków, większego zaangażowania społecznego i ekologicznego, aby wspierać zrównoważony rozwój. Podobną presję na biznes wywierają Polacy. Co piąty uczestnik badania think tanku Sustainable Brands Poland i firmy Ipsos zrezygnował z produktów przedsiębiorstwa, jeśli jego działanie uznał za nieetyczne lub antyspołeczne.
Od apartheidu do UE
Rozwój koncepcji ESG można prześledzić od lat 60. i 70. XX wieku, kiedy ruchy na rzecz praw obywatelskich i sprzeciw wobec wojny w Wietnamie zainspirowały inwestorów do szukania etycznych alternatyw inwestycyjnych. W 1971 r. powstał Pax World Fund, biznes inwestycyjny, który godził zysk z dobrem społecznym.
W latach 80., w obliczu apartheidu w Południowej Afryce, inwestorzy na całym świecie zaczęli używać swoich funduszy jako narzędzia do wywierania presji na reżim, wycofując kapitał z firm działających w tym kraju. To pokazało, że inwestycje mogą być nie tylko źródłem dochodu, ale także środkiem do wymuszenia zmian polityczno-społecznych.
W latach 90. uwaga przeniosła się na sprawy związane ze zrównoważonym rozwojem, zwłaszcza po opublikowaniu raportu „Nasza wspólna przyszłość” w 1987 r., który wprowadził to pojęcie do mainstreamu. Protokół z Kioto z 1997 roku natomiast umieścił zmiany klimatyczne w centrum zainteresowania światowej polityki i inwestycji, skłaniając do inwestowania w zielone technologie.
U progu nowego tysiąclecia skandale korporacyjne, takie jak Enron czy WorldCom, wywołały globalne żądanie transparentności i odpowiedzialnego zarządzania. To doprowadziło do powstania w 2006 r. Principles for Responsible Investment (PRI) pod auspicjami ONZ, które miały zachęcić inwestorów do włączania kryteriów ESG w proces inwestycyjny.
Po 2010 r. ESG stało się czołowym elementem strategii firm i inwestorów, z narastającą świadomością, że zrównoważone praktyki mogą prowadzić do długoterminowych korzyści. Zielone obligacje i inne instrumenty finansowe wspierające zrównoważony rozwój zaczęły się pojawiać jako odpowiedź na globalne wyzwania.
W odpowiedzi na te tendencje oraz rosnące potrzeby regulacyjne w 2021 r. Unia Europejska wprowadziła dyrektywę CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która wymaga od firm nie tylko raportowania, ale także aktywnego włączania strategii ESG w swoje operacje, przyczyniając się tym samym do bardziej transparentnego i odpowiedzialnego modelu biznesowego na poziomie globalnym.
– Firmy, które aktywnie wdrażają zasady ESG, odnotowują korzyści w postaci zwiększonego zaufania klientów, lepszego zarządzania ryzykiem oraz większej atrakcyjności dla inwestorów – uzupełnia Paweł Matwiejczuk.
Kolejna sprawa – ESG coraz głębiej integruje się z rynkiem finansowym.
– Można dostrzec rosnącą tendencję, że banki oraz instytucje finansowe jako kryterium udzielania pożyczek lub kredytów uwzględniają spełnianie przez firmy standardów ESG – wskazuje Iga Bielecka.
Podsumujmy: w świecie, w którym odpowiedzialność ekologiczna, społeczna i ta dotycząca zarządzania staje się głównym elementem strategii biznesowej, zrównoważony rozwój nie jest już tylko modnym hasłem, ale realnym wymogiem rynku. Raportowanie ESG wprawdzie kosztuje, ale otwiera przedsiębiorstwom nowe horyzonty, oferując szansę nie tylko na zbudowanie lepszego wizerunku, ale także na zdobycie konkurencyjnej przewagi.
