Styczniowy skok liczby ogłoszeń o upadłości konsumenckiej nie był jednorazową anomalią. W lutym szeregi bankrutów powiększyły się ponad 1,7 tys. osób. To drugi najwyższy wynik miesięczny w historii.
Rosnące koszty życia, realny spadek płac i najwyższe od ponad dekady raty kredytów uderzają w dłużników. Chociaż sposobów na tymczasowe poradzenie sobie z kosztami obsługi zadłużenia jest sporo, począwszy od Funduszu Wsparcia Kredytobiorców, a na wakacjach kredytowych skończywszy, to nie są one dostępne dla wszystkich zmagających się z finansowym ciężarem. Efekty widać w liczbie sięgających po rozwiązanie ostatniej szansy – upadłość konsumencką.
Z danych zgromadzonych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej wynika, że w lutym miesięczna liczba ogłoszeń o bankructwach osób fizycznych była zbliżona do rekordu odnotowanego w grudniu 2020 r. Z możliwości stworzonych przez prawo upadłościowe skorzystało w najkrótszym miesiącu w roku 1721 osób.
Przypomnijmy, że jednorazowy skok liczby upadłości z końcówki 2020 r. miał prawdopodobnie związek z nałożeniem się dwóch zdarzeń – nowelizacji prawa upadłościowego oraz pandemicznych „korków” w sądach. W marcu 2020 r. weszła w życie nowa wersja ustawy, która znacznie ograniczyła bariery towarzyszące ogłoszeniu upadłości. Od tego momentu wina dłużnika (doprowadzenie do niewypłacalności umyślne lub poprzez zaniedbanie) nie oznacza odrzucenia wniosku. Wprowadzono także kilka ścieżek upadłości, w tym warunkowe umorzenie zobowiązań.
Po trzech latach „upadłości 2.0” wzbiera rosnący trend
Początki wzrostowego trendu, które obserwujemy w ostatnich miesiącach, mają zapewne ekonomiczne korzenie. Wprawdzie na przełomie 2021 i 2022 r. procedury związane z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej uległy zmianie, co przełożyło się na zaległości w sądach, to efekt ten prawdopodobnie już wygasł.
W 2022 r. upadłość konsumencką ogłosiło łącznie 15,6 tys. osób. Był to wynik nieco niższy niż rok wcześniej (18,2 tys.) i wyjątkowy w historii tej instytucji w Polsce. Do tej pory każdy z kolejnych okresów przynosił wzrost liczby bankructw.
Przypomnijmy, że obsługa bankructw konsumenckich odbywa się obecnie w dużej mierze w środowisku elektronicznym. Ogłoszenia o upadłości nie są także już publikowane w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”, a do tego celu używany jest Krajowy Rejestr Zadłużonych.
Najważniejsze etapy upadłości konsumenckiej
Proces starania się o upadłość konsumencką zaczyna się od wniosku osoby fizycznej (dłużnika). Zazwyczaj konsumentów do tego kroku popycha trwała utrata zdolności do regulowania zobowiązań, wynikająca z nadmiernego zadłużenia lub utraty źródeł dochodów.
Sąd analizuje wniosek i wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Od dnia ogłoszenia wstrzymane są postępowania egzekucyjne toczące się wobec dłużnika. W kolejnych etapach wyznaczany jest syndyk, który m.in. tworzy listę wierzycieli i ustala skład masy upadłościowej (majątku) osoby fizycznej. Dobra dłużnika zostają sprzedane, a wpływy z likwidacji podzielone pomiędzy wierzycieli.
Jeśli majątek bankruta nie był wystarczający, by spłacić wszelkie zobowiązania, możliwych jest kilka ścieżek. Jedną z nich jest ustalenie planu spłaty, czyli realizowanego przez kilka lat programu stopniowego zaspokojenia wierzycieli. Jeśli natomiast upadły trwale utracił możliwości zarobkowe, sąd może zdecydować o umorzeniu pozostałych zobowiązań bez realizacji planu spłaty.
