Największa obecnie rządowa inwestycja w Polsce czyli budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego już na starcie ma opóźnienie. Przy tym tempie prac zakończenie budowy lotniska do końca 2027 roku jest zagrożone - pisze NIK w swoim najnowszym raporcie.
Podstawowym celem kontroli NIK było zbadanie czy stan przygotowania do budowy, którym kierował Pełnomocnik Rządu do spraw CPK przy pomocy spółki Centralny Port Komunikacyjny sp. z o.o. (zarejestrowanej w listopadzie 2018 r.) był zgodny z założeniami.
Nadal nie wiadomo ile dokładnie będzie kosztować CPK, ani skąd będą pochodzić pieniądze na ten projekt - czytamy w raporcie.
Aby nowy port lotniczy (komponent lotniczy) był opłacalny, musiałby obsłużyć w 2030 r. – 24,3 mln pasażerów, a nakłady inwestycyjne nie mogą przekroczyć 46 mld zł. W ocenie NIK, niezbędne jest niezwłoczne przeprowadzenie rzetelnej analizy kosztów i korzyści, zarówno tych ekonomicznych, jak i społecznych, jakie ma przynieść budowa największego lotniska w naszym kraju. Szczególnie w sytuacji załamania na rynku lotów pasażerskich z powodu pandemii.
Harmonogram realizacji CPK miał ogólnikowy charakter i wskazywał niemożliwe do dotrzymania terminy realizacji poszczególnych zadań. W wyniku nierzetelnego planowania etapu przygotowawczego w Koncepcji CPK, poszczególne zadania zostały zrealizowane z opóźnieniem – sięgającym nawet 2,5 roku – w stosunku do przyjętych założeń.
Łączny koszt przedsięwzięcia oszacowano na kwotę 34,9 mld zł, a nakłady na CPK do końca 2020 r. wyniosły ok. 96,5 mln zł.
NIK wskazuje ryzyka i wysnuwa wnioski
Stwierdzone nieprawidłowości w budowie CPK, ze względu na wczesny etap inwestycji, nie wywołały dotychczas negatywnych skutków. Jednakże NIK zidentyfikowała także ryzyka i zagrożenia związane z realizacją inwestycji:
-
ryzyko niezapewnienia finansowania w przyszłości części przedsięwzięć zaplanowanych w dalszych etapach inwestycji (ze względu na nieopracowanie planu finansowego Programu CPK, który wskazałby źródła finansowania wszystkich przedsięwzięć w całym okresie realizacji inwestycji);
- ryzyko nieuzasadnionego wzrostu kosztów finansowania zadań w zakresie zarządzania projektami (związane z planowaniem jednocześnie istotnego wzrostu stanu zatrudnienia w CPK sp. z o.o. oraz zatrudnienia doradcy zewnętrznego);
- wysokie prawdopodobieństwo nieukończenia budowy w wyznaczonym w Koncepcji CPK terminie, czyli do końca 2027 r. (ze względu na obecny stan zaawansowania odbiegający od wskazanych tam terminów).
Najwyższa Izba Kontroli uznaje za niezbędne niezwłoczne przeprowadzenie rzetelnej analizy kosztów i korzyści zarówno tych ekonomicznych, jak i społecznych, jakie ma przynieść budowa największego lotniska w naszym kraju. Szczególnie w sytuacji załamania na rynku lotów pasażerskich z powodu pandemii. Istotne także jest zaprogramowanie działań zaradczych odnoszących się do wszystkich zidentyfikowanych istotnych ryzyk. Potrzeba takich działań częściowo została uwzględniona w przygotowanym przez Pełnomocnika Rządu ds. CPK w lipcu 2021 r. projekcie ustawy o usprawnieniu procesu inwestycyjnego CPK.
Aktualny stan zaawansowania budowy Centralnego Portu Lotniczego (tj. opóźniony etap przygotowawczy) z powodu uwarunkowań otoczenia społeczno-ekonomicznego (pandemia powodująca wyhamowanie wzrostu ruchu pasażerskiego) stwarza sytuację, w której bardziej istotnym od terminowego zakończenia inwestycji, jest rzetelne jej przygotowanie i taka realizacja, która pozwoli wyeliminować zidentyfikowane w kontroli NIK ryzyka. NIK uznaje za niezbędne niezwłoczne przeprowadzenie rzetelnej analizy kosztów i korzyści oraz zaprogramowanie działań zaradczych odnoszących się do wszystkich zidentyfikowanych istotnych ryzyk.
W szczególności NIK wnioskowała do Pełnomocnika Rządu ds. CPK o:
- opracowanie analiz wykonalności poszczególnych projektów lub podprogramów oraz wypracowanie harmonogramu realizacji Programu CPK, zapewniające ich zharmonizowanie, z uwzględnieniem wszystkich zidentyfikowanych ryzyk;
- ustalenie pełnego planu finansowania Programu CPK, ze wskazaniem niezbędnych nakładów oraz źródeł pozyskania środków finansowych;
- wypracowanie planu działalności Lotniska Chopina oraz strategii rozwoju PPL w okresie po oddaniu do użytku CPK, w celu przygotowania operacji ewentualnego przeniesienia ruchu lotniczego oraz kontynuowania działalności PPL w warunkach rynkowej konkurencji.
Więcej w szczegółowym raporcie NIK.
Marcin Horała, pełnomocnik rządu ds. CPK komentuje raport NIK
"Harmonogram zakładający zakończenie budowy do roku 2027 jest harmonogram niezwykle ambitnym i pozostaje aktualny" - zapewnił Horała na czwartkowej konferencji prasowej w Sejmie.
Pytany, kiedy z nowego portu odleci pierwszy samolot, wiceminister podtrzymał wcześniejsze plany zakładające, że będzie to w roku zakończenia budowy. "Rok 2027 jest to aktualne" - zapewnił.
Przyznał jednocześnie, że to od linii lotniczych będzie zależało, kiedy zaczną latać z nowego lotniska. Jak mówił, część z nich może rozpocząć swoje operacje lotnicze "w sezonie lato 2028".
Horała poinformował, że w piątek w Poznaniu ma być podpisana umowa na studium wykonalności dla budowy kolei Dużych Prędkości Sieradz-Poznań.
Wiceminister odniósł się także do czwartkowego raportu NIK w sprawie CPK. Przyznał, że "jak do tej pory, w tym co NIK skontrolował, żadnych nieprawidłowości nie stwierdza".
Do raportu NIK odnieśli się też posłowie PO. Podkreślali, że raport ws. CPK jest "miażdżący", bo wskazuje na brak uzasadnienia biznesowego opłacalności tej inwestycji pod względem ekonomicznym i społecznym.
"Albo posłowie opozycji tego raportu nie czytali, albo czytali i bardzo świadomie i cynicznie kłamią" - stwierdził Horała, który przytoczył jeden z fragmentów raportu. "Podmioty zaangażowane w realizację Koncepcji CPK, spółka CPK oraz Przedsiębiorstwo Państwowe +Porty Lotnicze+ (PPL), właściwie wykonywały zadania w tym zakresie. Działania na etapie planowania i przygotowania inwestycji były zgodne z założeniami Koncepcji CPK. Pełnomocnik rządu ds. CPK właściwie wykonywał zadania w zakresie nadzoru nad przygotowaniem i realizacją Programu CPK" - przywołał Horała fragment raportu.
źródło: NIK
