Zdefiniowaliśmy wcześniej model biznesowy jako sposób, w jaki organizacja zapewnia sobie finansowy byt. Ujmując to jeszcze prościej, model biznesowy określa, w jaki sposób przedsiębiorstwo zarabia na życie.
Model biznesowy można pojmować również w kategoriach planu funkcjonowania organizacji.
Architekt przygotowuje plany i rysunki, stanowiące punkt odniesienia w trakcie późniejszej budowy budynku, a przedsiębiorca tworzy model biznesowy, na podstawie którego budowane jest przedsiębiorstwo. Także menedżer może się pokusić o nakreślenie modelu biznesowego, opisującego, w jaki sposób funkcjonuje jego firma.
Chcąc zacząć definiować stosowany model biznesowy, należy poszukać odpowiedzi na dwa pytania:
Kim jest klient?
Jakie zadania musimy wykonać, aby spełnić jego oczekiwania?
Przedstawimy to zagadnienie na trzech przykładach.
Na początek rozpatrzmy przykład firmy Jiffy Lube, prowadzącej w Stanach Zjednoczonych sieć punktów szybkiej wymiany oleju silnikowego. Raczej niewielu właścicieli samochodów chce robić to własnoręcznie większości z nas brakuje odpowiednich umiejętności i narzędzi, wolimy też unikać przygotowań i całego bałaganu związanego z tym nie najczystszym zajęciem (nie wspominając o trudnościach z recyklingiem starego oleju). Za 25 lub 30 dolarów Jiffy oferuje nam usługi ekspertów, którzy zrobią to za nas.
Kolejnego przykładu dostarcza Ning, firma pozwalająca łatwo i niedrogo tworzyć własne sieci społecznościowe i zarządzać nimi. Niewiele firm (czy osób prywatnych) dysponuje zasobami i umiejętnościami niezbędnymi do stworzenia, utrzymania i obsługi serwisu społecznościowego, który oferowałby funkcjonalność na miarę Facebooka. Na szczęście pojawił się Ning i zaproponował nam prosty i tani substytut, czyli społecznościowy szablon, który można modyfikować na wiele różnych sposobów.
| Osobisty model biznesowy to innowacyjne narzędzie komunikacji wizualnej » |
Ostatni przykład dotyczy Vesty, czyli firmy obsługującej elektroniczne transakcje zakupów w imieniu firm współpracujących z tysiącami klientów dziennie. Obsługa dużej liczby operacji tego rodzaju wymaga skomplikowanych i niezawodnych rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony przed oszustwem. Bardzo niewiele firm może sobie pozwolić na opracowanie i utrzymywanie takich rozwiązań we własnym zakresie.
Pojawia się zatem pytanie, co te firmy mają ze sobą wspólnego
Wszystkie trzy otrzymują pieniądze w zamian za to, że pomagają klientom w wykonywaniu konkretnych zadań.
Jiffy Lube wykonuje kluczowe prace związane z konserwacją pojazdów, których właściciele nie muszą sobie brudzić garaży ani ubrań.
Klientami Ning są ludzie, którzy chcą nagłośnić konkretną sprawę. Firma pomaga im to zrobić poprzez budowę odpowiedniej społeczności, a wszystko to niewielkim kosztem i bez konieczności zatrudniania specjalistów.
Vesta pozwala innym firmom koncentrować się na ich podstawowych działaniach i nie przejmować się kwestią pobierania pieniędzy.
Proste, prawda?
Owszem, w tych trzech przypadkach to proste. Problem w tym, że identyfikowanie "klientów" i "zadań" w takich branżach jak szkolnictwo, służba zdrowia, finanse, technologia czy prawo okazuje się już znacznie trudniejsze.
Duża część myślenia przez pryzmat modelu biznesowego sprowadza się właśnie do umiejętności identyfikowania klientów i zadań. Nauczysz się zwłaszcza określać, w jaki sposób możesz pomóc klientom w wykonywaniu niezbędnych im zadań. Przy okazji dowiesz się również, jak możesz więcej zarobić i czerpać większą satysfakcję z wykonywanej pracy.
Każda organizacja ma jakiś model biznesowy
| Zamień nerwowe wątpliwości na wyluzowaną pewność w swoim życiu zawodowym » |
Skoro model biznesowy to sposób, w jaki firma zapewnia sobie finansowy byt, to czy oznacza to, że model biznesowy to koncepcja dotycząca wyłącznie przedsięwzięć komercyjnych?
Odpowiedź brzmi: "nie".
Wszystkie organizacje mają jakiś model biznesowy
Ma to związek z faktem, że praktycznie każda współczesna organizacja komercyjna, non profit, rządowa albo dowolna inna potrzebuje pieniędzy na prowadzenie swojej działalności.
Wyobraź sobie, że pracujesz dla New York Road Runners (NYRR), organizacji non profit promującej zdrowy tryb życia i sprawność fizyczną poprzez organizację biegów, kursów, warsztatów i obozów. NYRR ma charakter non profit, a mimo to musi:
wypłacać wynagrodzenia pracownikom,
nabywać zezwolenia, płacić za media oraz obsługę techniczną i prawną, a także pokrywać inne wydatki,
nabywać sprzęt niezbędny do organizacji wydarzeń, na przykład urządzenia do pomiaru czasu, napoje i przekąski, pamiątkowe koszulki czy medale,
tworzyć fundusz rezerwowy na poszerzanie zakresu działalności w przyszłości.
NYRR nie kieruje się celami finansowymi jej głównym celem jest pomagać "klientom", czyli członkom społeczności skupionej wokół organizacji, w zachowaniu dobrej kondycji fizycznej. Mimo to potrzebuje pieniędzy, bez których nie będzie w stanie realizować swoich zadań.
Dlatego też podobnie jak każda inna organizacja NYRR musi pobierać wynagrodzenie za pomaganie klientom w wykonywaniu niezbędnych im zadań.
Odpowiedzmy teraz na dwa podstawowe pytania związane z modelem biznesowym w kontekście NYRR:
Kim jest klient?
Do podstawowego grona klientów NYRR należą biegacze oraz inni przedstawiciele społeczności, chcący łączyć się we wspólnym dążeniu do utrzymywania lub poprawiania kondycji fizycznej.
Grupę tę tworzą członkowie opłacający roczne składki, w zamian za które otrzymują określone świadczenia, oraz osoby niemające statusu takich członków, ale płacące za udział w konkretnych biegach lub innych wydarzeniach.
Jakie zadania musimy wykonać, aby spełnić oczekiwania klienta?
Podstawowym zadaniem NYRR jest organizacja wydarzeń związanych z bieganiem w Nowym Jorku i okolicach.
NYRR jest zatem grupą non profit, której klienci płacą za świadczone im usługi.
Co natomiast z organizacjami, które oferują swoim klientom darmowe usługi? Czy koncepcja modelu biznesowego znajduje zastosowanie także w ich przypadku?
Tak!
| Odzyskaj kontrolę nad swoim życiem, kształtuj i rozwijaj swoją karierę zawodową » |
Wyobraź sobie grupę non profit, którą nazwiemy Pomoc Osieroconym. Jest to organizacja charytatywna, zapewniająca schronienie, wyżywienie i wykształcenie dzieciom, które straciły rodziców. Ona również potrzebuje pieniędzy, by móc prowadzić swoją działalność. Musi na przykład:
kupować jedzenie, ubrania, książki i inne produkty dla dzieci objętych opieką,
wypłacać pensje pracownikom,
wynajmować budynki na cele noclegowe i związane z nauką, opłacać media, finansować pomoc techniczną i prawną oraz pokrywać inne wydatki,
tworzyć fundusz rezerwowy na poszerzanie zakresu działalności w przyszłości itd.
Wróćmy teraz do naszych podstawowych pytań związanych z modelem biznesowym. W przypadku organizacji Pomoc Osieroconym udzielone na nie odpowiedzi kształtują się nieco inaczej.
Kim jest klient?
Organizacja Pomoc Osieroconym obsługuje dwie grupy klientów:
dzieci, które są faktycznymi beneficjentami jej usług,
darczyńców oraz innych finansujących, którzy poprzez przekazywanie pieniędzy i nabywanie rękodzieła dzieci umożliwiają organizacji wykonywanie jej zadań.
Jakie zadania musimy wykonać, aby spełnić oczekiwania klienta?
Organizacja ma do wykonania dwa zadania:
objęcie opieką osieroconych dzieci,
umożliwianie większym organizacjom charytatywnym oraz prywatnym donatorom spełniania ich filantropijnych obowiązków lub potrzeb; w zamian za tę możliwość tak rozumiani klienci "płacą" organizacji w formie prezentów, datków lub zakupów produktów.
Jaki z tego wniosek? Wszystkie organizacje, które świadczą darmowe usługi jednej grupie klientów, muszą mieć również inną grupę klientów, subsydiujących klientów niepłacących.
Z powyższego przykładu wynika, że sformułowane wcześniej dwa podstawowe pytania związane z modelem biznesowym znajdują takie samo zastosowanie w przypadku organizacji Pomoc Osieroconym jak w przypadku dowolnego innego przedsięwzięcia komercyjnego.
Brutalna prawda
Co by się stało z tą organizacją, gdyby przestała otrzymywać datki?
Nie mogłaby realizować swojej misji. Nawet gdyby wszyscy jej pracownicy zgodzili się pracować bez wynagrodzenia, organizacja nie miałaby pieniędzy na pokrycie innych niezbędnych kosztów. Nie miałaby innego wyjścia, jak tylko zakończyć działalność.
Praktycznie wszystkie przedsiębiorstwa funkcjonujące w ramach nowoczesnej gospodarki (dotyczy to również państw!) muszą znać brutalną prawdę: gdy kończą się pieniądze, kończy się zabawa.
Różne organizacje stawiają sobie różne cele, jednak aby przetrwać i odnosić sukcesy, wszystkie muszą zapewnić sobie finansowy byt. Wszystkie muszą dysponować rentownym modelem biznesowym.
Definicja "rentowności" jest w tym przypadku prosta: więcej pieniędzy musi napływać, niż odpływać, albo w najgorszym razie: pieniędzy musi napływać tyle, ile ich odpływa.
Poznałeś oto podstawy związane z modelem biznesowym dowiedziałeś się, dlaczego klienci i pieniądze stanowią fundament funkcjonowania przedsiębiorstw. Modele biznesowe nie sprowadzają się jednak wyłącznie do tych dwóch elementów. Znakomitym narzędziem pozwalającym opisywać funkcjonowanie organizacji jest szablon modelu biznesowego, składający się z dziewięciu kluczowych elementów każdego modelu.
