RANKINGOceniono systemy emerytalne 52 krajów. Oto jak wypadła Polska

Polski system emerytalny został oceniony gorzej niż rozwiązania funkcjonujące w Kazachstanie, Botswanie czy Kolumbii, wynika z najnowszego rankingu uwzględniającego 52 kraje świata. Wyższy wynik na naszej "półce" miały także Namibia i Panama. Autorzy rankingu pod znakiem zapytania widzą długoterminową stabilność polskiego systemu w obliczu wyzwań demograficznych. I doradzają np. większą aktywność zawodową osób starszych. 

Wprowadzony w 2009 roku The Mercer Global Pension Index służy jako narzędzie do oceny systemów emerytalnych na całym świecie, koncentrując się na trzech filarach: adekwatności, trwałości i integralności. Bazując na tych obszarach, firma Mercer opracowuje także rekomendacje, które mają na celu ulepszenie krajowych systemów, opierając się na doświadczeniach różnych krajów.

Polski system emerytalny: jest lepiej i zarazem gorzej

W pierwszej edycji oceniono 11. krajów. Kolejnej 14., a w 2011 r. ranking objął już 16. systemów emerytalnych, w tym po raz pierwszy Polskę. W tegorocznej edycji ranking objął w sumie 52. kraje, w których mieszka 65% ludzi na świecie. Do zestawienia pierwszy raz dołączono Kuwejt, Namibię, Oman i Panamę.

Niestety wszystkie systemy z nowych krajów zostały ocenione wyżej niż system w Polsce, stąd m.in. spadek naszego kraju w rankingu o sześć pozycji, chociaż łączna ocena punktowa okazała się nieco lepsza niż rok wcześniej. Swoją pozycję poprawiły i także wyprzedziły Polskę dwa inne kraje: Malezja i Botswana.

Eksperci Mercera przyznali Polsce 57 pkt wobec 56,8 pkt rok wcześniej, co klasyfikuje kraj w grupie państw ocenionych na "C”, w skali ocen od „A” do „E”, gdzie „A” oznacza najwyższą notę. W grupie ocen "C", polski system emerytalny miał dopiero czwarty wynik za wspomnianymi Botswaną, Namibią i Panamą. Ocenę "C+" otrzymały z kolei np. Kolumbia, Hiszpania czy Stany Zjednoczone.

Oceną "B" mogą pochwalić się systemy np. w Chorwacji, Meksyku czy Szwajcarii. Z kolei nieco lepiej (B+) wypadły kraje skandynawskie jak Norwegia, Finlandia i Szwecja czy Chile, a najwyższą notę (A) otrzymały Islandia, Dania, Singapur, Izrael oraz najwyżej ocenione Niderlandy. W ogonie zestawienia zostały Turcja, Filipiny, Argentyna i Indie, które oceniono na „D”, a w każdym z tych przypadków ocena był mniejsza niż 50 pkt.

Jak obliczany jest indeks emerytalny?

Ogólna wartość indeksu dla każdego systemu stanowi średnią ważoną trzech wspomnianych wskaźników: adekwatności świadczeń, wypłacalności w długim terminie (oznaczającej stabilność) i integralności, z czego ich udział w ostatecznym wyniku wynosi odpowiednio 40%, 35% i 25%. Pierwszy określa, czy krajowy system emerytalny stwarza warunki do godnego życia na emeryturze. Drugi ocenia, czy system będzie sprawnie funkcjonował w przyszłości i zapewni stabilne wypłaty. W trzeciej ocenia się, które kraje wprowadziły najlepsze regulacje chroniące uczestników systemu.

Ze względu na to, że niektóre wskaźniki są trudne do porównania między krajami, gdy różnica w ogólnym wyniku indeksu wynosi mniej niż dwa lub trzy punkty, należy unikać jednoznacznego stwierdzenia, że jeden system jest lepszy od drugiego. Natomiast różnica wynosząca pięć lub więcej punktów pozwala słusznie wyciągnąć wniosek, że wyższy wynik Indeksu wskazuje na lepszy system dochodów emerytalnych.

Najniżej ocenione kraje w poszczególnych kategoriach to: Indie w kategorii adekwatność (34,7 pkt.), Austria w kategorii wypłacalność w długim terminie (24 pkt.) oraz Filipiny pod względem integralności oraz bezpieczeństwa prawnego systemu (33,2 pkt.). Przypadek Austrii jest bardzo ciekawy, bo to w końcu jeden z najbogatszych krajów Europy. W tym roku łączna ocena Austrii to 54,5 pkt (C) i zdecydowania najgorsza ocena ze sklasyfikowanych państw UE.

Na tak niską ocenę złożyły się niski poziom świadczeń, niewystarczająca liczba uczestników zakładowych planów emerytalnych (w pełni dobrowolnych) – brak regulacji sektorowych i układów zbiorowych ze stroną społeczną, plus brak zachęt podatkowych i niska aktywność zawodowa osób starszych.

Co poprawić w polskim systemie emerytalnym?

W raporcie z tego roku Polskę wyżej oceniono w przypadku adekwatności (59,5 pkt na 100 możliwych, w zeszłym roku 59,2) oraz wypłacalności (45,9 pkt vs 45,2) polskiego systemu emerytalnego. Niżej oceniono jego integralność (68,6 pkt vs. 69,4 pkt ). Główną przyczyną niewielkiej łącznej poprawy punkowej były zaktualizowane dane dotyczące wzrostu gospodarczego opublikowane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF).

Jak piszą autorzy raportu, wynik indeksu dla polskiego systemu emerytalnego mógłby zostać poprawiony. Aby aspirować do kategorii z oceną „B”, czyli krajów o znacznie lepszych systemach emerytalnych należałoby uzyskać min. 65 pkt., co wymaga istotnych wysiłków i materialnych efektów.

Główne zalecenia opierają się na podniesieniu poziomu partycypacji w pracowniczych planach kapitałowych, co z czasem podniosłoby poziom aktywów w systemie. Ponadto ważne ma być także podniesienie minimalnego poziomu wsparcia dostępnego dla najuboższych emerytów, zwiększenie poziomu oszczędności gospodarstw domowych i zwiększenie wskaźnika aktywności zawodowej w starszym wieku, w miarę wzrostu oczekiwanej długości życia. To zalecenia, które powtarzające się z roku na rok.

Indeks Emerytalny to komercyjny projekt badawczy sponsorowany przez CFA Institute, czyli stowarzyszenie zajmujące się przede wszystkim edukacją w branży usług inwestycyjnych, organizujące popularny program Chartered Financial Analyst (CFA), Monash Centre, będący częścią australijskiego uniwersytetu Monash University w Melbourne oraz Mercer - międzynarodową firmę działającą na rynku ubezpieczeń oraz zarządzania aktywami.

Michał Kubicki 

Źródło: