Często się zdarza, że właściciel firmy zatrudnia członka swojej rodziny do pomocy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Czy wysokość składek ZUS zależy od rodzaju umowy: o pracę czy na zlecenie? Kiedy ZUS uzna małżonka czy dziecko za osobę współpracującą, od której należy odprowadzić składki jak za przedsiębiorcę? Na te pytania odpowiada ekspert z kancelarii prawnej.
Czytelniczka Bankier.pl zapytała: Mój mąż prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Ja mam 67 lat i jestem na pełnej emeryturze, dodatkowo nigdzie nie pracuję. Od pewnego czasu mąż podupada na zdrowiu i potrzebuje pomocy w prowadzeniu firmy. Chce zatrudnić mnie na umowę zlecenie za 500 zł miesięcznie. Nie wiem, czy będziemy mogli odprowadzać składki od kwoty 500 zł? Czy ZUS nie zażąda składek jak od osoby współpracującej? Drugie pytanie: czy cały okres pracy na umowie zlecenia ZUS zaliczy mi do stażu pracy? Czy tylko jakąś część, bo wynagrodzenie było bardzo niskie.
Odpowiedź eksperta:
Obecnie przepisy nie przewidują minimalnej wysokości wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia, od której należy obowiązkowo odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców stanowi zatem przychód niezależnie od jego minimalnej wysokości.
ReklamaWysokość składek na poszczególne ubezpieczenia określona została jako procent od podstawy wymiaru składki, stąd nie ma przeszkód by odpowiednie składki odprowadzić od wskazanej przez Panią kwoty.
ZUS może potraktować pomoc przy prowadzeniu działalności gospodarczej jako współpracę w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 11 za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające pod warunkiem, że pozostają one we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.
Sąd Najwyższy doprecyzował w wyroku z dnia 6 stycznia 2009 r., iż incydentalna, okazjonalna, zajmująca nieznaczną ilość czasu współpraca przy prowadzeniu działalności nie może prowadzić do nabycia statusu osoby współpracującej w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Współpraca rodząca obowiązek ubezpieczeniowy powinna bowiem cechować się stabilnością i zorganizowaniem, powinna mieć bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, działania współpracownika powinny mieć charakter istotny dla prowadzonej działalności i prowadzone powinny być ze znaczącą częstotliwością.
Uznanie za osobę współpracującą w przypadku pracowników oznacza, że za osobę współpracującą należy opłacać składki tak jak za przedsiębiorcę. Osoba współpracująca z przedsiębiorcą będąca pracownikiem nie ma jednak prawa do korzystania z obniżonych składek czyli z tzw. małego ZUS.
Wątpliwości interpretacyjne budzić może sytuacja w której współpracujący
zatrudnieni są na podstawie umów cywilnoprawnych. Można jednak argumentować, że
osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, nawet jeżeli spełnia
kryteria określone dla osób współpracujących, podlega ubezpieczeniom społecznym
jedynie jako zleceniobiorca. Brak jest bowiem w ustawie o systemie
ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do zleceniobiorców przepisu analogicznego
do art. 8 ust. 2 ustawy w odniesieniu do pracowników, a wykonywanie pracy na
podstawie umowy zlecenia stanowi odrębny od współpracy przy prowadzeniu firmy
tytuł do ubezpieczeń społecznych. Takie stanowisko wyrażone zostało również
w indywidualnej interpretacji ZUS Oddział w Lublinie
z dnia 15 lutego 2013 r.
W rezultacie przyjąć należy, że obowiązkowo podlegać będzie Pani ubezpieczeniom społecznym z tytułu zlecenia, dobrowolnie zaś z tytułu współpracy.
Umowa zlecenie a staż ubezpieczeniowy
Wysokość odprowadzonych składek nie ma znaczenia dla prawa do doliczenia kolejnych okresów aktywności do stażu ubezpieczeniowego. ZUS doliczy okresy składkowe po złożeniu wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie dotychczas nieuwzględnionych w wymiarze świadczenia okresów składkowych zgodnie z art. 112 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Odpowiedni wniosek można zgłosić po zakończeniu wykonywania zlecenia lub w trakcie pozostawania w ubezpieczeniu. W ostatnim wypadku wniosek można składać nie częściej jednak niż po każdym kwartale roku kalendarzowego.
Podstawa prawna
art. 112, art. 113 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.)
art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 8 ust. 11, art. 13 pkt 5), art. 18 ust. 3, art. 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.)
art. 46 ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636 ze zm.)
decyzja z dnia 15 lutego 2013 r. nr 136/2013 ZUS Oddział w Lublinie Znak: DI/200000/451/136/2013
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 134/08, OSNAPiUS 2010 nr 13-14, poz. 170, str. 582
Magdalena Sudoł
aplikant adwokacki, Kancelaria CZUBLUN TRĘBICKI
