Podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow w sierpniu 1939 r. poprzedzone było zawarciem porozumień handlowych, które zapewniały Rzeszy dostawę surowców. Niemcy spodziewali się bowiem odcięcia tradycyjnych źródeł zaopatrzenia w wyniku wojny morskiej z Wielką Brytanią oraz międzynarodowych sankcji.
Nie bez przesady można stwierdzić, że Związek Radziecki umożliwił Hitlerowi rozpoczęcie wojny i kontynuowanie jej aż do nagłego rozpoczęcia planu Barbarossa w czerwcu 1941 r.
Zawarte w 1939 oraz 1940 umowy przewidywały wymianę radzieckich surowców i żywności za niemieckie technologie a także uprzywilejowane ceny transportu towarów z Dalekiego Wschodu.
Niemcy przekazać mieli Rosjanom plany pancernika "Bismarck", pancernik "Lutzow", kilka samolotów, czołgi, laboratoria, próbki materiałów wybuchowych i wiele mniejszych urządzeń w celu skopiowania ich w radzieckich zakładach a następnie wdrożenia do produkcji.
Z kolei Rosjanie przekazali Niemcom:
- 1 600 000 ton ziarna
- 900 000 ton nafty
- 200 000 ton bawełny
- 140 000 ton manganu
- 200 000 ton fosfatów
- 20 000 ton rudy chromowej
- 18 000 ton kauczuku
- 100 000 ton ziarna soi
- 500 000 ton rudy żelaza
- 300 000 ton złomu oraz surówki
- 2000 kilogramów platyny.
Sowieci nie tylko dostarczali Niemcom własne towary, ale również kupowali surowce w krajach walczących z III Rzeszą, a następnie dostarczali je swemu sojusznikowi (np. kauczuk z Indii).
Wymiana handlowa (korzystna dla Niemiec) z ZSRR była tak wielka, że we wrześniu i październiku 1940 r. osiągała ponad 80% wartości całkowitego importu do III Rzeszy. Ogółem, od czerwca 1940 do czerwca 1941 r. nie spadła poniżej 50%. Zakończyła się wraz z operacją Barbarossa. Ostatnie pociągi z radzieckimi towarami przekroczyły granicę na kilka dni przed atakiem Rzeszy.
Postęp niemieckiej wojny błyskawicznej został zatrzymany dopiero w latach 1942/43 we wschodniej kampanii wojennej. Wcześniej III Rzesza podbiła Polskę, Danię i Norwegię, Beneluks i Francję oraz Bałkany. Sukcesy te nie byłyby by możliwe bez wsparcia i zaangażowania Związku Radzieckiego.
Marcin Dobrowolski
