Bałtyk stanie się wielką elektrownią, która będzie zaopatrywać Polskę w tanią i czystą energię elektryczną – zapowiada Stanisław Gawłowski, przewodniczący senackiej Komisji Klimatu i Środowiska, senator KO.
Andrzej Stec: Czy powinien zostać powołany urząd pełnomocnika rządu ds. offshore? Jeśli tak, to jakie powinien mieć kompetencje? Rozmawialiście o tym Państwo na ostatnich połączonych komisjach senackich ds. klimatu i środowiska i komisji gospodarki, na których gościem był duński minister ds. klimatu, energii i zaopatrzenia.
Stanisław Gawłowski: Inwestycje związane z offshore’em będą w ciągu najbliższych lat sięgać setek miliardów złotych. Powinien więc zostać powołany pełnomocnik ds. offshore, ale to jest tylko wycinek zadań, które dotyczą wielkiej transformacji energetycznej. Być może powinien to być osobny urząd a najlepiej niezależne ministerstwo ds. transformacji energetycznej i w ramach niego taki pełnomocnik. Setki miliardów, nie tylko w offshore, ale także w różnych innych miejscach, modernizacja sieci, onshore, czyli budowa instalacji na lądzie, magazynów energii, całego systemu przesyłania. Powinno to być skoordynowane w jednym miejscu, tak by ktoś, kto będzie się tym zajmował, widział te wszystkie rzeczy równocześnie.
Warto tu zwrócić uwagę, że Bałtyk stanie się wielką elektrownią, która będzie zaopatrywać Polskę w tanią i czystą energię elektryczną. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że aby w sposób właściwy zagospodarować polską strefę na Bałtyku, trzeba też pomyśleć o jednym gospodarzu tych wód. To nie jest tylko kategoria wybudowania jednej turbiny wiatrowej, budowy sztucznej wyspy, ale to jest również cały obszar związany z wytransportowaniem energii elektrycznej, obszar związany z budową instalacji, które bezpośrednio na Bałtyku mogłyby np. wytwarzać z nadmiaru produkowanej energii elektrycznej np. wodór.
To jest sprawa dotycząca budowy całego systemu „wodorociągów”, które będą transportować wytworzony wodór bezpośrednio z Bałtyku na ląd. Więc w mojej ocenie na pewno powinien powstać też urząd ds. Bałtyku - patrzący szerzej na sprawy całego Bałtyku. Taka potrzeba wynika też z faktu, że dzisiaj polskie urzędy morskie zajmują się głównie portami, ochroną brzegu morskiego. To ważne zadania, ale znacząco mniej zajmują się Bałtykiem jako takim.
Dzisiaj trzeba popatrzeć już na Bałtyk, na polską strefę ekonomiczną na Bałtyku, jako na wielką szansę, która da możliwość nie tylko pozyskania energii elektrycznej, ale także wodoru, a więc czystego paliwa. To wymaga bieżącego zarządzania tym obszarem, myślenia o planowaniu na tym obszarze.
AS: A może od razu ministerstwo ds. Bałtyku? I tam pełnomocnik ds. offshore?
SG: Raczej nie ministerstwo, ale specjalny urząd ds. Bałtyku, który będzie wyspecjalizowany w zarządzaniu Bałtykiem i naszymi możliwościami z tego wynikającymi. To ogromny obszar kompetencji. Natomiast taki pełnomocnik ds. offshore powinien być częścią ministerstwa ds. transformacji energetycznej, bo to jest jedno z najtrudniejszych i najważniejszych zadań. To tam powinien być pełnomocnik ds. offshore. Pierwszy projekt, który ma już pozwolenie na budowę, który ma być realizowany przez spółkę Baltic Power na mocy 1,14 GW, ma kosztować 4,4 mld euro. A na Bałtyku możemy mieć kilkadziesiąt GW mocy zainstalowanej, więc chcę wyraźnie powiedzieć, że nie ma dzisiaj obszaru, który pochłonie w najbliższych latach tak ogromne pieniądze i to wymaga dobrego zarządzania.
AS: Czyli pełnomocnik ds. offshore w ramach ministerstwa ds. transformacji energetycznej współpracującego z nowym urzędem ds. Bałtyku?
SG: Tak, ale to nie jest moja decyzja, to jest decyzja premiera. Ja mogę o tym jedynie marzyć, patrząc na ogrom zadań, które będą do wykonania w obszarze transformacji energetycznej Polski i wzmacniania jej pozycji.
AS: W rozmowie wymienił pan w zasadzie elementy infrastruktury krytycznej, które są na morzu. Jak to zabezpieczyć? Wojsko ma swoje regulacje w momencie ataku, ale dziś żyjemy w czasach, gdy ataki mają różną formułę. Kto powinien pojechać do takich farm wiatrowych, jak coś się stanie, policja, wojsko, jakaś służba specjalna?
SG: To jest powód, dla którego mówię o urzędzie ds. Bałtyku. Świadomie nie mówię o wyspecjalizowanym urzędzie morskim o nowych kompetencjach i zadaniach. Tu są nowe zadania, w tym nadzór nad zabezpieczeniem turbiny, która stoi lub pływa. Są dostępne technologie kotwiczenia takiej turbiny do dna, dzięki czemu całe farmy mogą być umieszczone na dużo większych głębinach niż te, które są już dziś stawiane. To jest budowa całej sieci energetycznej, która będzie wyprowadzać energię elektryczną z Bałtyku. To jest budowa na Bałtyku urządzeń, które będą wytwarzać wodór z elektrolizatorów. To jest budowa rurociągów, które będą wyprowadzać wodór wprost na ląd i do tego byłyby magazyny energii. To wymaga naprawdę gruntownego zagospodarowania, uwzględnienia wszystkiego, co się na Bałtyku znajduje, pod kątem przyrodniczym, zabezpieczenia rybactwa, rybołówstwa morskiego, spraw dot. bezpieczeństwa, bo na dnie Bałtyku znajduje się cały szereg zatopionych statków i broni chemicznej itd. Musi być ktoś za to odpowiedzialny, bo dziś z tym różnie bywa. I wreszcie to jest zbudowanie zabezpieczenia przed atakiem, sabotażem, zniszczeniem.
Koniecznie jest napisanie odpowiedniej legislacji. Jest palący problem braku aktualizacji obowiązujących regulacji prawnych w zakresie obecnie funkcjonującego systemu infrastruktury krytycznej w odniesieniu do nowego rodzaju inwestycji na polskich obszarach morskich. Brak jest również rozwiązań prawno-organizacyjnych dotyczących docelowej roli państwa w modelu zabezpieczenia takich instalacji jak morskie farmy wiatrowe z udziałem właściwych podmiotów takich jak na przykład Straż Graniczna czy Siły Zbrojne.
To wymaga naprawdę gruntownego przemyślenia, dyskusji, wypracowania najlepszego rozwiązania. To są nowe tematy i dlatego jest potrzebny zarówno pełnomocnik ds. offshore w ramach nowego ministerstwa ds. transformacji energetycznej jak i nowy wyspecjalizowany urząd ds. Bałtyku.
Stanisław Gawłowski to doktor nauk ekonomicznych. W latach 2007-2015 r. sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska. Jako poseł na Sejm VIII kadencji (2015–2019) był przewodniczącym Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Obecnie jest senatorem z ramienia Koalicji Obywatelskiej.
