Projekt dotyczący ustawy metropolitalnej pozwoli nam wyrównywać poziom usług między gminami - powiedział PAP przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Kazimierz Karolczak. Wyjaśnił, że metropolie będą miały większe niż dotąd możliwości przejmowania zadań gminnych.
W ostatnich dniach w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o związku metropolitalnym w woj. pomorskim oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Perspektywa jego przyjęcia przez rząd to drugi kwartał br.
Projekt jest inicjatywą oddolną samorządów zrzeszonych w Stowarzyszeniu Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot (OMGGS) i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, działającej ustawowo od 2018 r. Zakłada powołanie ustawowego związku metropolitalnego wokół Trójmiasta, przewiduje zmiany ustawy o związku metropolitalnym w woj. śląskim z 2017 r., a także nowelizuje kilkanaście ustaw sektorowych - w celu zapewnienia odpowiedniej funkcjonalności obu metropoliom.
Metropolia w woj. pomorskim ma powstać na ogólny kształt Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, wraz ze zmianami wynikającymi z kilkuletnich doświadczeń tego jedynego dotąd związku metropolitalnego w Polsce. Proponowane zmiany mają przełożyć się na usprawnienie działania obu związków metropolitalnych.
Jak wynika z informacji przedstawicieli GZM, uczestniczyli oni w pracach nad przepisami dot. powołania metropolii w woj. pomorskim. Chodziło o to, aby przy okazji tworzenia nowej organizacji, powstały rozwiązania korzystne zarówno dla nowej metropolii, jak i już funkcjonującej.
Przewodniczący GZM powiedział PAP, że zmiany w projekcie obejmują ogółem 17 ustaw, choć w części z nich dotyczą „przysłowiowego przecinka”. Tekst został już uzgodniony i teraz będzie przedmiotem konsultacji międzyresortowych.
„Z zapisów, które są dla nas istotne, jest możliwość przejmowania zadań od gmin, ale już nie w formule, jak dzisiaj, porozumienia komunalnego - tylko takiego porozumienia, które możemy wesprzeć finansowo. To szansa na wyrównywanie poziomu usług i jakości tych usług dzięki współpracy z metropolią” - zaznaczył Karolczak.
Dotąd takiej możliwości nie było, czego przykładem jest zbudowana przez śląskie miasta, a funkcjonująca jako droga wojewódzka nr 902, Drogowa Trasa Średnicowa. Łączy ona Gliwice, Zabrze, Rudę Śląską, Świętochłowice, Chorzów i Katowice (plany zakładają jej przedłużenie przez Mysłowice do granic Jaworzna). Trasa funkcjonuje w powszechnym odbiorze jako wewnątrzmetropolitalna, choć nie jest zarządzana przez GZM, ale przez poszczególne miasta (na prawach powiatu).
Karolczak wyjaśnił, że GZM nie mogła przejąć zarządu nad DTŚ, bo wymagałoby to porozumienia komunalnego zakładającego, że gminy, które to zadanie przekażą Metropolii pokryją jego koszt w 100 proc. Ponieważ niektóre miasta wydają na utrzymanie DTŚ proporcjonalnie więcej niż inne (zapewniając wyższy standard), te drugie nie są zainteresowane wzrostem kosztów, jaki wiązałby się z przekazaniem trasy GZM.
„To dotyczy wielu obszarów” - zobrazował Karolczak. Wyjaśnił, że gdy nowa ustawa wejdzie w życie w zaproponowanej formie, to jeżeli metropolia będzie przekonana, że dana usługa powinna być wykonana na wyższym poziomie, niż stać na to gminę, będzie mogła uchwałą zgromadzenia zgodzić się, aby do takiego zadania dołożyć się z budżetu metropolitalnego.
„To znakomicie ułatwi naszą sytuację w integracji wielu usług, bo szkopuł w tym, żeby próbować wyrównywać poziom i jakość tych usług między gminami, gdzie do tej pory nie mieliśmy żadnego narzędzia” - wskazał szef GZM. „To jest główny cel tej zmiany ustawy” - zaakcentował.
Dodał, że na powyższej zasadzie także niezrealizowana dotąd budowa instalacji termicznego przetwarzania odpadów dla Metropolii - jako zadanie zgodnie z przepisami gminne - mogłaby zostać przekazana GZM.
„Projekt ustawy daje otwarty pakiet działań, możliwości przejmowania zadań gminnych” - podkreślił Karolczak. „Nie dokłada specjalnie mocno dodatkowych zadań metropolitalnych. Wpisaliśmy tam kulturę metropolitalną: wydaje się, że to spoiwo budujące tożsamość metropolitalną i chcielibyśmy z tego korzystać” - zadeklarował.
Przewodniczący uściślił, że GZM nie zamierza z zasady łączyć zadań gminnych, jak prowadzenie instytucji kultury, z metropolitalnymi. Współprowadzenie instytucji kultury jest potencjalnie możliwe, po analizie sytuacji, choć Metropolia najpierw wolałaby koncentrować się np. na zadaniach dot. ochrony zdrowia.
Karolczak podsumował, że w proponowanej konstrukcji projektu metropolia pomorska skorzysta z doświadczeń GZM, a jednocześnie Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia będzie mogła szerzej otworzyć się na przejmowanie zadań gminnych.
GZM powstała 1 lipca 2017 r., a zaczęła działać od 1 stycznia 2018 r. Organizacja ta - mocą ustawy – zrzesza 41 miast i gmin centralnej części woj. śląskiego, zamieszkanych przez ok. 2,2 mln osób. Wśród ustawowych zadań GZM są planowanie przestrzenne, działania na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, transport publiczny i promocja.
Praktyka działania GZM wykazała szereg ograniczeń wynikających m.in. z obowiązującej ustawy. Dotyczą one np. braku możliwości koordynowania przez metropolię inicjatyw związanych z gospodarowaniem odpadami (spalarnie) czy innych potencjalnie korzystnych wspólnych przedsięwzięć gmin członkowskich, jak zarząd nad niektórymi drogami.
Projekt nie zmienia praktycznie dotychczasowych obligatoryjnych zadań związku metropolitalnego. Mają nimi być: polityka rozwoju, kształtowanie ładu przestrzennego, publiczny transport zbiorowy (na obszarze związku), mobilność miejska, adaptacja do zmian klimatu oraz promocja związku i jego obszaru.
Wśród zadań fakultatywnych umieszczono m.in. zadania z zakresu: promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej, prowadzenia centrów usług społecznych, polityki innowacyjnej, wspierania i rozwoju edukacji czy wspierania szkolnictwa wyższego, dofinansowywanie badań.
Kolejne proponowane zadania fakultatywne dotyczą: rozwoju kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego obszaru związku metropolitalnego, realizacji inwestycji celu publicznego w zakresie gospodarki komunalnej, prowadzenia centrów usług wspólnych czy organizowania formy doradztwa oraz podnoszenia kompetencji pracowników samorządowych.(PAP)
mtb/ mmu/ js/
