60 tys. wydane na fotowoltaikę może pchnąć do radykalnych działań, jeśli nie pracuje pełną mocą. Czasami przeszkadzają chmury, a czasami - drzewo sąsiada. Czy za finansowymi zachętami do korzystania z alternatywnych źródeł energii idzie ich uprzywilejowana pozycja w prawie, a w praktyce: czy istnieje przepis, który daje przewagę OZE, by wymóc na sąsiedzie inne rozporządzanie jego mieniem?
"Sąsiad założył fotowoltaikę w lecie ubiegłego roku. Jesienią zwrócił się z prośbą do mnie o przycięcie ponad 10-letniego, orzecha laskowego na mojej działce, rosnącego ok. metra od granicy działki i ogrodzenia, tłumacząc to tym, że rzuca cień na jego panele fotowoltaiczne" - napisała nasza czytelniczka. I kontynuuje, "orzecha przycięłam tak, żeby gałęzie nie przeginały się na działkę sąsiada i przycięłam też od góry. Dzisiaj okazało się, że sąsiad sam, bez mojej wiedzy, pod moją nieobecność ściął mojego orzecha od góry tak, że została 1/3 wysokości drzewa, wszedł na moją działkę i zabrał obcięte gałęzie. W rozmowie telefonicznej, którą mam nagraną, sąsiad tłumaczył się m. in.: mówiąc, że jak on ma fotowoltaikę, to ja mam obowiązek tak przyciąć drzewo, żeby mu cienia nie rzucało. Pytanie mam takie, jakie przepisy i kto złamał w tej sytuacji? Jakie konsekwencje za to grożą? - dodaje.
Właściciel nieruchomości może korzystać z niej z wyłączeniem innych osób zgodnie ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Istnieją jednak granice uprawnień właściciela, które wyznaczają m.in. przepisy tzw. prawa sąsiedzkiego - zawiłości prawa wyjaśnia radca prawny dr Monika Ged z Kancelarii Rady Prawnego Monika Ged GEDLex.
W ramach stosunków sąsiedzkich, właściciel nieruchomości powinien korzystać z niej w taki sposób, który nie narusza korzystania przez innych właścicieli z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę. To, czy doszło do przekroczenia w danym przypadku „przeciętnej miary”, należy oceniać przez pryzmat konkretnych, zaistniałych w danym przypadku okoliczności. Przy dokonywaniu takiej oceny należy jednak posługiwać się kryteriami jak:
- społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości,
- stosunki miejscowe.
Chodzi np. o to czy dana nieruchomość przeznaczona jest pod zabudowę mieszkaniową, usługową i jak jest faktycznie wykorzystywana, jakie zachowania społeczne przyjęły się na danym obszarze itd.
Przepisy prawa sąsiedzkiego nie wyznaczają minimalnej odległości, w jakiej można posadzić drzewo od granicy z działką sąsiadującą. Jednak zieleń (drzewa, krzewy itd.) nie powinna utrudniać normalnego w danych warunkach korzystania przez sąsiada z nieruchomości, np. gałęzie nie powinny uniemożliwiać konserwowania i napraw ogrodzenia, korzenie nie powinny niszczyć gruntu lub uniemożliwiać jego zagospodarowania.
W przypadku, gdy gałęzie z drzewa sąsiada zwieszają się nad grunt właściciela sąsiedniej nieruchomości, właściciel sąsiedniej nieruchomości może je obciąć i zachować dla siebie. Aby to uprawnienie mógł wykonać, musi najpierw wezwać właściciela takiego drzewa do samodzielnego usunięcia takich gałęzi, wyznaczając mu do tego odpowiedni termin. Następnie scenariusze są dwa:
- Jeżeli pomimo wezwania, właściciel drzewa nie wykona wezwania, sąsiad może samodzielnie obciąć gałęzie i zachować je dla siebie.
- Jeżeli jednak wezwanie zostanie wykonane, uprawnienie do samodzielnego obcięcia gałęzi nie powstaje.
Sąsiad nie jest natomiast uprawniony do samowolnego, bez wiedzy i pod nieobecność właściciela sąsiedniej nieruchomości dokonania obcięcia lub skrócenia drzewa, w tym jego gałęzi, które nie zawieszają się nad jego gruntem. Należy wyraźnie rozróżnić uprawnienie do obcięcia gałęzi przechodzących nad sąsiedni grunt od obcięcia drzewa znajdującego się na cudzej nieruchomości.
Sam fakt rzucania przez drzewo znajdujące się na nieruchomości sąsiedniej cienia na tę część drugiej z nieruchomości, na której znajduje się instalacja z paneli fotowoltaicznych, nie oznacza, że doszło do przekroczenia przeciętnej miary w korzystaniu z takiej nieruchomości. Nie oznacza również, że właściciel sąsiedniej nieruchomości jest uprawniony do samowolnego wkraczania w sferę uprawnień właścicielskich sąsiada i obcinania drzewa w sposób odpowiadający jego własnym potrzebom. Jeżeli więc, w ocenie sąsiada występowanie drzewa (np. z uwagi na jego wysokość) utrudnia mu korzystanie z jego własnej nieruchomości ponad przyjętą miarę, ochrony prawnej powinien poszukiwać przed sądem. W tym przypadku konieczne jest jednak wykazanie określonej inicjatywy dowodowej.
Usytuowanie przestrzenne instalacji fotowoltaicznej pozwalające na czerpanie największych z niej korzyści wymaga przeprowadzenia rzetelnych analiz przed jej zainstalowaniem. Fakt istnienia przy granicy działek na gruncie sąsiednim 10-letniego orzechowca powinien zostać także uwzględniony przy tego rodzaju pomiarach. Rozważenie sposobu montażu paneli zapewniającego największą wydajność powinno zainteresować więc sąsiada już na etapie przedinwestycyjnym.
Samowolne obcięcie drzewa przez osobę niebędącą jego właścicielem, może doprowadzić do zmniejszenia jego wartości rynkowej, a tym samym do powstania szkody po stronie jego właściciela. W sytuacjach drastycznych, może prowadzić nawet do całkowitego jego zniszczenia (obumarcia). W aspekcie cywilnoprawnym takie zachowanie może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą – pod warunkiem spełnienia wszystkich jej przesłanek.
Umyślne uszkodzenie lub zniszczenie cudzego drzewa – w zależności od wysokości wyrządzonej takim działaniem szkody – stanowi wykroczenie lub przestępstwo. Natomiast obcięcie gałęzi cudzego drzewa i ich zabranie, może prowadzić do odpowiedzialności sprawcy za kradzież lub przywłaszczenie – w zależności od tego, ile były one warte.
Dla oceny czy doszło do uniemożliwienia korzystania z cudzej nieruchomości ponad przeciętną miarę, wymagane jest posiadanie szczegółowych informacji w odnośnieniu do skonkretyzowanych faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sporu pomiędzy właścicielami sąsiednich nieruchomości. Sposób sformułowania w prawie zakazów dotyczących oddziaływania na nieruchomość sąsiednią wymusza konieczność każdorazowego badania przeznaczenia społeczno-gospodarczego nieruchomości oraz obowiązujących na danym obszarze stosunków społecznych.
Autor: dr Monika Ged, radca prawny z Kancelarii Rady Prawnego Monika Ged GEDLex
https://casum.pl/Radca-prawny/Monika-Ged
***
Bankier.pl pomaga to nowy cykl, w którym staramy się opisywać problemy naszych czytelników. Odpowiedzi udzielają prawnicy z ArsLege. Masz problem w pracy, życiu codziennym, a może biznesowym? Zachęcamy do wysyłania pytań na adres: pytania@bankier.pl.
opr. aw
