Pracownicy przebywający na zwolnieniu lekarskim często zastanawiają się, czy mogą w tym okresie wyjechać na wakacje, odwiedzić rodzinę poza miejscem zamieszkania, czy uczestniczyć w uroczystości takiej jak wesele lub urodziny. Czy chorobowe oznacza całkowitą rezygnację z podróży i uczestnictwa w ważnych wydarzeniach rodzinnych? Odpowiedź nie jest jednoznaczna.
W internecie viralem rozchodzi się materiał, w którym szef wrzucił zdjęcie swojej pracownicy do mediów społecznościowych, wskazując, że oficjalnie jest ona na L4, a właśnie... wzięła ślub i zgłosi ją do ZUS-u. Sprawdzamy, co na ten temat mówią przepisy.
Zwolnienie lekarskie przyznawane jest pracownikowi w związku z jego niezdolnością do pracy. W tym czasie obowiązuje zakaz podejmowania czynności, które mogłyby pogorszyć stan zdrowia lub przedłużyć proces leczenia. Bezwzględnie zabronione jest również wykonywanie jakiejkolwiek pracy zarobkowej.
Jeżeli w treści zwolnienia lekarskiego znajduje się adnotacja „pacjent może chodzić”, dopuszczalne jest wykonywanie zwykłych czynności życia codziennego, takich jak zakupy czy krótkie spacery.
Przepisy nie określają szczegółowego katalogu dozwolonych lub zakazanych aktywności. Kluczowe jest to, aby działania podejmowane w czasie choroby nie stały w sprzeczności z celem zwolnienia, którym jest powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do pracy. Niewłaściwe korzystanie ze zwolnienia może skutkować utratą prawa do zasiłku chorobowego. Wyjaśniamy czego nie warto na L4 robić i jak się zachować kiedy potrzebujemy wyjechać.
Zagraniczny wyjazd a L4 – spore ryzyko
Najtrudniejsza sytuacja dotyczy osób, które zachorowały akurat w terminie wykupionych wakacji za granicą. Taki wyjazd, nawet jeśli lekarz zaznaczył w zwolnieniu, że „chory może chodzić”, bywa bardzo ryzykowny. Zarówno pracodawca, jak i ZUS mogą przeprowadzić kontrolę w dowolnym momencie. Sprawdzą wtedy, czy pracownik:
- nie wykonuje w tym czasie pracy zarobkowej,
- nie korzysta ze zwolnienia w sposób sprzeczny z jego celem, czyli leczeniem i powrotem do zdrowia.
I właśnie ten drugi punkt może być problematyczny. Sama adnotacja o możliwości chodzenia nie oznacza bowiem, że dłuższy wyjazd zagraniczny sprzyja rekonwalescencji.
Przeczytaj także
Warto przypomnieć orzeczenie Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2005 r. (III UK 120/05), w którym stwierdzono, że wykonywanie czynności przedłużających okres niezdolności do pracy jest zawsze traktowane jako niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia. Innymi słowy – celem L4 jest odzyskanie zdrowia, a wszystko, co ten proces utrudnia, może skutkować konsekwencjami.
Urlop u rodziny – możliwy, ale z obowiązkiem zgłoszenia
Inaczej wygląda sytuacja, gdy chory – posiadający zwolnienie z adnotacją „może chodzić” – chce wyjechać na kilka dni do rodziny w kraju. Taki wyjazd jest dopuszczalny, pod warunkiem że pacjent poinformuje ZUS o zmianie miejsca pobytu.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jasno przypomina: „Na zwolnieniu lekarskim trzeba podać adres, pod którym się przebywa. Jeśli w czasie L4 zmieniasz miejsce pobytu, musisz w ciągu 3 dni zgłosić to w ZUS i u pracodawcy”.
Jak zgłosić zmianę adresu w trakcie L4?
Pracownik powinien przekazać nowy adres nie później niż w ciągu trzech dni. Może to zrobić na kilka sposobów:
- za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE ZUS),
- telefonicznie,
- osobiście, w dowolnym oddziale ZUS.
Brak zgłoszenia zmiany miejsca pobytu w czasie zwolnienia może być uznany za naruszenie obowiązków i skutkować utratą świadczeń.
Czy pracownik może pójść na wesele na L4 kiedy jest to zwolnienie, które nie nakazuje leżenia?
Jak wynika z wyroku sądowego, wyrok SN z dnia 2 kwietnia 1998 r. I PKN 14/98 udział pracownika we własnym ślubie w czasie zwolnienia lekarskiego zawierającego adnotację "chory może chodzić", nie koliduje z obowiązkami pracowniczymi i nie może być uznany za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 KP.
Powyższe orzeczenie wydane zostało 25 lat temu. Aktualnie ZUS może uznać, że pracownik wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem. Należy pamiętać, że każda sytuacja rozpatrywana jest indywidualnie. Jeżeli pracownik nie jest w stanie pracować to pytanie czy jest w stanie uczestniczyć w imprezie i czy otrzymał zwolnienie lekarskie zasadnie. Trzeba pamiętać, że wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem może nieść konsekwencje.
Choć w teorii podczas L4 można zmienić otoczenie, w praktyce wyjazd na zagraniczne wakacje czy pójście na wesele niesie ryzyko. Krótki pobyt u rodziny w kraju jest bardziej akceptowalny, ale wymaga wcześniejszego zgłoszenia nowego adresu w ZUS i pracodawcy. Dla własnego bezpieczeństwa i uniknięcia nieprzyjemności lepiej traktować czas zwolnienia jako okres faktycznej rekonwalescencji, a nie okazję do podróży. Zwolnienie lekarskie ma służyć powrotowi do zdrowia.
