- Polsce nie grozi cyberwojna, natomiast cyberryzyko zwłaszcza obecnie jest bardzo wysokie - mówił we wtorek dr Łukasz Olejnik z Prywatnik.pl, niezależny badacz i konsultant w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i prywatności, były doradca ds. cyberwojny w Międzynarodowym Komitecie Czerwonego Krzyża w Genewie.
Bankier.pl: Obok działań o charakterze stricte militarnym Rosjanie używają przeciwko Ukrainie również narzędzi ofensywnych w obszarze cyber. Czy mamy już do czynienia z cyberwojną?
Dr Łukasz Olejnik: Nie mamy obecnie cyberwojny. To określenie to pewien skrót myślowy, określenie publicystyczne, polityczne, dziennikarskie. Dziś rzadko kiedy wojny są ograniczone do wybranych domen, np. powietrznej lub morskiej. Dlatego trudno by mówić o wojnie ograniczonej do cyberprzestrzeni. W praktyce działania wojenne byłyby w wielu domenach jednocześnie.
Innym znaczeniem tego sformułowania mogłyby być właśnie działania cyber już w konflikcie zbrojnym. I wtedy jak najbardziej można mówić o cyberwojnie. Jednak zwłaszcza dziś w napiętej sytuacji, powinniśmy baczyć na precyzję sformułowań. Nawet jeśli politycy lubią mówić o wojnie, to czasem lepiej zachować ostrożność.
[Aktualizacja Rozmowa została przeprowadzono we wtorek, 22 lutego 2022 r. W czwartek doszło do eskalacji ataków Rosji, łącznie z wkroczenie armii rosyjskiej na terytorium Ukrainy. Dziś można więc już mówić o cyberwojnie, którą Moskwa wytoczyła Ukrainie.]
A jak cyberwojna mogłaby wyglądać?
W ogólności cyberataki poniżej działań wojennych to może być to co już znamy - hakowanie systemów, wykradanie danych, czasem paraliż systemów, operacje informacyjne. W sytuacji wojny mogłyby one - legalnie - wykraczać poza to, czyli np. mocno angażować infrastrukturę, np. krytyczną, np. doprowadzając nawet do zniszczeń fizycznych lub efektów śmiertelnych. Nie jest jednak wcale jasne, czy byłby sens dokonywania takich cyberoperacji w trakcie faktycznej wojny.
Czy Polsce grozi cyberwojna? Jak państwo i my, obywatele, możemy się przygotować na ewentualne ataki?
Polsce obecnie nie grozi wojna, a zatem i cyberwojna. Natomiast cyberryzyko zwłaszcza obecnie jest bardzo wysokie. Znajduje to wyraz w podniesieniu przez rząd alertu do poziomu trzeciego. Trzeba budować gotowość infrastrukturalną, także w ramach systemów, np. finansowych czy służby publicznej.
Przeczytaj także
Jak ocenia Pan ryzyko wybuchu cyberwojny światowej?
Ryzyko cyberwojny światowej, a zatem działań cyber w ramach wojny światowej, oceniam jako zerowe. Nie uważam, by dziś groziła nam tradycyjna wojna światowa. Natomiast cyberataki będą wciąż miały miejsce. Ale będą one ukierunkowane na szczególne cele: zdobywanie informacji, paraliż systemów, itd. W trakcie działań w konflikcie zbrojnym być może poza nie wykroczą, ale praktyka kształtuje się dopiero obecnie.
To właśnie dlatego obserwacja tego co działo się i dzieje się na Ukrainie jest tak fascynujące. To tam po raz pierwszy cyberatakami odłączono prąd. Tam miały miejsce poważne cyberataki na systemy uzdatniania wody i to tam testuje się metody cyberataków mające implantować operacje informacyjne. Warto to obserwować, wyciągać wnioski, ekstrapolować. Trochę szkoda, że nie ma do tego zdolności w ramach polskich uczelni wyższych. Pozostaje jednak mieć nadzieję, że służby państwowe są bardziej aktywne w temacie. A chyba są, mamy rozwój różnych jednostek, np. powołano komponent cyber w ramach Sił Zbrojnych. Warto działać, bo świat nie będzie czekał.
Rozmowa została przeprowadzona we wtorek, 22 lutego 2022 r.
