Zarząd norweskiego największego na świecie funduszu majątkowego podjął decyzję o wykluczeniu z listy spółek, w które inwestuje, firmy z Izraela w związku z ryzykiem, że dopuszcza się poważnych naruszeń „praw jednostek” w czasie wojny. Czerwoną kartkę dostał wreszcie stalowy gigant powiązany z rosyjskimi oligarchami.
Norges Bank stosuje rygorystyczną politykę inwestycyjną w ramach prowadzonego największego majątkowego funduszu inwestycyjnego (NBIM). Na liście spółek pod obserwacją oraz wykluczonych umieszcza szereg firm z całego świata, kierując się takimi kryteriami, jak m.in. wpływ na zmiany klimatu, prawa człowieka czy przejrzystość podatkowa.
Na okresowo aktualizowanej liście są obecnie 171 spółki wykluczone, w które NBIM nie inwestuje, oraz 18 pod obserwacją. Wśród tych pierwszych możemy znaleźć takie firmy jak amerykańskie Lockheed Martin, Philip Morris czy niemiecki RWE. Wykluczone są także trzy firmy z Polski: PGE, Bogdanka i JSW. Pod obserwacją od lutego 2023 r. jest Orlen w związku z ryzykiem „naruszeń praw człowieka”. Ma to związek z przejęciem przez koncern wydawnictwa prasy codziennej i regionalnej Polska Press.
Zgodnie z decyzją zarządu Norges Banku z dnia 3 grudnia 2024 r. podjętej na podstawie rekomendacji Rady Etyki, wśród spółek wykluczonych z inwestycji znalazły się dwie nowe firmy. Pierwsza to telekomunikacyjna spółka Bezeq z Izraela oraz Evraz, zarejestrowana w Wielkiej Brytanii, ale kontrolowana przez rosyjskiego oligarchę Romana Abramowicza.
Wykluczenie spółki Izraela
Jak napisano w uzasadnieniu Rady Etyki, której rekomendacja stała za decyzją funduszu w sprawie Bezeq, istnieje niedopuszczalne ryzyko, że spółka przyczynia się do poważnych naruszeń „praw jednostek” w czasie wojny lub konfliktu. Odnotowano jednak, że pomimo dostarczania usług telekomunikacyjnych w Izraelu spółka ma także klientów na obszarach palestyńskich Zachodniego Brzegu Jordanu.
Według ostatnich danych na dzień 30 czerwca 2024 r. fundusz z Norwegii miał zainwestowane w Bezeq 23,7 mln dolarów. Nie było większej reakcji kursu spółki na giełdzie w Tel Aviwie. W tym roku stopa zwrotu z cen akcji to około 7 proc., a firma jest warta ponad 4,1 mld dolarów. Na koniec czerwca w portfelu norweskiego funduszu poza Bezeq znajdowało się jeszcze 76 innych spółek z Izraela, których akcje były warte około 1,5 mld dol.
Stalowy gigant Abramowicza
Z kolei za decyzją o wykluczeniu Evraz stały podejrzenie, że brytyjska spółka z siedzibą w Moskwie może być powiązana z rosyjskim przemysłem obronnym jako dostawca stali. Brak odpowiedzi ze strony spółki na pytania funduszu dotyczące tych wątpliwości sprawiły, że została ostatecznie wykluczona z listy inwestycyjnej. Na koniec czerwca fundusz miał w niej aktywa o wartości tylko 1,4 mln dol. W 49 spółkach zarejestrowanych w Rosji 144 mln dolarów.
Akcje Evraz były listowane na Londyńskiej Giełdzie, ale ze względu na sankcje dotyczące rosyjskich oligarchów i ich aktywów nałożonych przez Zachód handel nimi jest zawieszony od 2022 r., co utrudnia ich sprzedaż, jak innych firm z Rosji. Przed sankcjami spółka była częścią indeksu FTSE100 obejmującego 100 największych spółek z Wielkiej Brytanii z kapitalizacją przekraczającą 13 mld dolarów. Około 30 proc. udziałów w spółce kontroluje Roman Abramowicz, w akcjonariacie znajdują się też inni oligarchowie: Aleksander Abramow oraz Aleksander Frołow.
Lista wykluczonych się poszerza
Ponadto we wtorkowym komunikacie Norweski Fundusz poinformował o zakończeniu obserwacji wobec Hyundai Engineering & Construction. Spółka była pod lupą od lipca 2021 r. z powodu ryzyka dotyczącego działań o charakterze korupcyjnym. Rady ds. Etyki dostrzegła jednak, że "firma wdrożyła od tego czasu system antykorupcyjny w dużej mierze zgodny z międzynarodowo uznanymi zaleceniami".
Wśród głównych przyczyn dodania do listy spółek wykluczonych z inwestycji są: „produkcja węgla lub energii z węgla”, „wyrządzanie szkód środowisku”, „produkcja tytoniu”, „produkcja broni jądrowej” czy „poważne zarzuty korupcyjne”. W tym roku fundusz wykluczył już 14 spółek. Poza wyżej wymienionymi są to także: China State Construction Engineering, General Dynamics, Larsen & Toubro, Prosegur Cia de Seguridad, Tianjin Pharmaceutical Da Re Tang Group, Turning Point Brands, Adani Ports and Special Economic Zone, L3Harris Technologies, Weichai Power, Astra International, Jardine Cycle & Carriage, Jardine Matheson Holdings.
