Stolica Polski to bardzo atrakcyjne miejsce do życia nie tylko dla osób decydujących się na przeprowadzkę w granicach kraju. Wybierają ją również tysiące obcokrajowców. Tym, co często ich przyciąga, jest praca. Warszawa gwarantuje konkurencyjne zarobki i bardzo chłonny rynek. Ma również sporo do zaoferowania cudzoziemcom w najbliższej przyszłości, tym bardziej że stają się istotną częścią wielu branż.
Warszawa w europejskiej elicie
Gospodarczy potencjał stolicy jest oczywisty. Jak wynika z danych GUS, region warszawski odpowiada za niemal jedną piątą (17,6%) całego polskiego PKB. Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na jednego mieszkańca osiąga tu natomiast poziom 219,7% średniej dla kraju. Okazuje się jednak, że Warszawa znakomicie radzi sobie również na tle innych europejskich metropolii.
Jak wynika z opracowania Polskiego Instytutu Ekonomicznego na podstawie danych Eurostatu, okręg stołeczny zamyka pierwszą dziesiątkę najbogatszych regionów Unii Europejskiej. Średnie PKB per capita wynosi w nim aż 167% średniej dla wspólnoty. Przed nim w zestawieniu znalazła się między innymi Bruksela, Praga, Hamburg, Sztokholm czy Utrecht. Nie może wobec tego dziwić, że praca w Warszawie staje się celem nie tylko dla lokalnych mieszkańców, ale również migrantów. Zwłaszcza że pojawiające się na rynku oferty mogą być konkurencyjne także w zestawieniu z propozycjami zatrudnienia w wielu krajach Zachodu Europy.
Ilu obcokrajowców mieszka w Warszawie?
Próba oszacowania, ilu cudzoziemców mieszka w Warszawie, jest trudna. Według danych Biura Spraw Obywatelskich i Administracji stołecznego ratusza w 2020 roku było to 35 742 osób. Jednocześnie eksperci są przekonani, że liczba ta nie odpowiada rzeczywistości ze względu na faktyczny brak możliwości kontroli przepływu ludności. Według niektórych szacunków można mówić nawet o 300 000 cudzoziemców żyjących w stolicy.
Jak wynika z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z czerwca 2021 roku, łącznie w całym kraju było zarejestrowanych 818,8 tys. cudzoziemców. Urząd do spraw cudzoziemców wskazuje natomiast, że w 2021 roku ważne zezwolenie na pobyt posiadało 478,5 tys. osób. Tylko w ciągu jednego kwartału liczba ta wzrosła o 5%.
Interesujących danych dostarcza opracowanie Gościnna Polska 2022+ przygotowane przez Instytut WiseEuropa. Autorzy szacują łączną liczbę Ukraińców przebywajacych w Polsce na 2,9 mln – 1,35 mln osób miało przybyć do naszego kraju przed wojną, a 1,55 mln w jej następstwie.
Od 24 lutego 2022 roku do początku sierpnia polska straż graniczna odprawiła niemal 5,4 mln osób wjeżdżających z Ukrainy do Polski. Ruch w drugą stronę był zdecydowanie mniejszy i wyniósł 3,495 mln osób. Znaczna część uchodźców wybrała stolicę, a jednym z argumentów z pewnością jest wyjątkowo chłonny rynek pracy w Warszawie. Już po miesiącu miejscy urzędnicy oceniali, że do Warszawy napłynęło ok. 200 tysięcy uchodźców. W maju 2022 roku urząd miasta stwierdził natomiast, że od początku wojny do miasta przybyło 700 tysięcy osób, ok. 160 tysięcy miało zostać w nim na stałe, a sporą grupę, wynoszącą kilkadziesiąt tysięcy osób, stanowiła przy tym młodzież szkolna.
Jak wynika z danych, Warszawę wybrał nawet co dziesiąty uchodźca decydujący się na wyjazd do Polski. Co ważne: ta grupa zyskała także błyskawiczny dostęp do rynku pracy w Warszawie dzięki wprowadzonym przepisom upraszczającym zatrudnienie uchodźców.
Obcokrajowcy w niemal każdej branży
Dane udowadniają, że imigranci sięgają po bardzo zróżnicowane oferty pracy. Obecnie można znaleźć ich zasadniczo w każdej branży i na każdym stanowisku. Udowadnia to analiza zezwoleń na pracę cudzoziemców wydanych przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. W 2021 roku na Mazowszu zatrudniono w ten sposób między innymi:
- 20530 pracowników wykonujących prace proste,
- 24039 robotników budowlanych,
- 20162 operatorów maszyn i urządzeń,
- 16419 kierowców ciężarówek i autobusów,
- 4836 specjalistów (np. specjalista ds. księgowości, rekrutacji),
- 3941 pracowników biurowych,
- 3416 pracowników usług (w tym obsługa klienta),
- 3208 magazynierów,
- 1366 sprzedawców,
- 1179 kucharzy,
- 1059 kierowców samochodów dostawczych,
- 570 przedstawicieli władz publicznych i wyższych dyrektorów,
- 437 kierowników ds. zarządzania i handlu,
- 372 fryzjerek i kosmetyczek.
Zdecydowanie największą popularnością wśród zatrudnianych obcokrajowców cieszy się umowa o pracę – wybrano ją w 54766 przypadków. Na drugim miejscu uplasowała się natomiast umowa zlecenie, którą podpisano z 33433 osób. Co ważne: pracodawcy chcą nawiązywać długotrwałe współprace z pracownikami pochodzącymi z zagranicy. W większości przypadków (34564) umowa o pracę wiązała się z okresem ważności zezwolenia wynoszącym powyżej 24 miesięcy.
Na podstawie dotyczących uchodźców uproszczonych procedur zatrudnienie miało podjąć już ok. 300 tysięcy osób. Już teraz w wymierny sposób wpłynęło to na zmniejszenie liczby ofert pracy w niektórych branżach.
Cudzoziemcy ważni dla rynku pracy w Warszawie
Bez wątpienia z perspektywy wielu migrantów najważniejszym, co ma do zaoferowania stolica, jest praca. Warszawa – podobnie do innych metropolii – jednocześnie boryka się jednak z poważnymi problemami z zapewnieniem dopływu nowych kandydatów. Już teraz zdaniem wielu ekspertów rozwój lokalnej gospodarki byłby niemożliwy bez imigrantów.
Jak wynika z raportu "Oferty pracy w Polsce" przygotowanego przez Grant Thornton w czerwcu 2022 roku, na warszawskim rynku pojawiło się 39,9 tys. ofert pracy, a więc o 19% więcej niż w porównaniu z czerwcem 2021 roku. Daje to 22,3 oferty pracy w przeliczeniu na 1000 mieszkańców – pod tym względem stolica ustępuje miejsca jedynie Krakowowi. Co ważne, dynamika wzrostu zapotrzebowania na kandydatów wyraźnie spowalnia zarówno w całym kraju, jak i w wielu metropoliach. Łącznie w czerwcu 2022 roku opublikowano 288 409 ofert pracy, a więc o 7,5% mniej niż przed rokiem. 2% spadek odnotowano również w ujęciu miesięcznym.
Bez pracy w Warszawie pozostaje rekordowo niska liczba osób. Stopa bezrobocia w czerwcu 2022 roku wyniosła 1,7%, jest to tym samym jeden z najlepszych wyników w całej Unii Europejskiej.
Dlaczego obcokrajowcy wybierają pracę w Warszawie?
Równie ciekawa jest motywacja emigrantów, którzy decydują się na podjęcie pracy w Warszawie. Aż 77,2% respondentów biorących udział w badaniu Narodowego Banku Polskiego "Obywatele Ukrainy pracujący w Polsce" deklarowało, że do przeprowadzki do stolicy skłonił ich przede wszystkim niezadowalający poziom wynagrodzeń w kraju pochodzenia (77,2%).
Wynagrodzenia w stolicy bez wątpienia pozostają jednym z najważniejszych motywatorów do wyboru tego ośrodka. Według Urzędu Statystycznego w Warszawie przeciętne wynagrodzenie w Warszawie wyniosło w czerwcu 2022 roku 7793,16 zł. Było więc znacznie wyższe niż średnie wynagrodzenie w kraju (6399 zł brutto).
Jednocześnie życie emigranta – także w zawodowym aspekcie – nie zawsze jest proste. Jak pokazuje raport "Cudzoziemcy w Warszawie", o ile 51% cudzoziemców znalazło zatrudnienie zgodne z posiadanym wykształceniem i kwalifikacjami, aż 47% realizuje obowiązki niższe od posiadanych kwalifikacji. Wyraźne różnice dotyczą przy tym pochodzenia pracowników. Zdecydowanie prościej o zajęcie odpowiedniego stanowiska obywatelowi państwa należącego do Unii Europejskiej (90% z nich pracuje zgodnie ze swoimi kwalifikacjami) niż spoza tego obszaru – w tym przypadku odsetek spada do 67%.
Prognozy 2023: Wzrośnie zatrudnienie w innowacyjnych branżach
Z biegiem czasu zmienia się również oblicze imigracji. Obok sporej grupy osób skupiającej się na wykonywaniu prostych prac w produkcji, budownictwie i przemyśle, znaczna część cudzoziemców zasila najbardziej innowacyjne sektory warszawskiego rynku pracy. Tym bardziej że ze względu na duże umiędzynarodowienie i zaangażowanie podmiotów działających na wielu rynkach, coraz częściej do podjęcia zatrudnienia w zupełności wystarczy znajomość języka angielskiego. Ze względu na profil działania dużo ważniejsze od formalnego wykształcenia okazuje się natomiast doświadczenie i konkretne umiejętności. W związku z tym udaje się uniknąć problemu związanego chociażby z nostryfikacją dyplomów, co bywa poważnym wyzwaniem w przypadku pracy cudzoziemców w części branż.
Ważnym aspektem zatrudnienia w tych segmentach rynku jest konieczność zapewnienia zdecydowanie wyższej elastyczności. Standardowa umowa o pracę na pełny etat ustępuje miejsca innym regulacjom. Sam wymiar pracy pełni przy tym drugorzędną rolę ze względu na często wybierany tryb projektowy. Alternatywą dla stosunku pracy pozostaje natomiast chętnie wybierana współpraca na zasadach B2B. Kolejnym rozwiązaniem, z którego korzystają kandydaci na innowacyjnych rynkach, jest praca zdalna lub hybrydowa, umożliwiająca podjęcie pracy w Warszawie bez konieczności relokacji do stolicy.
W jakich branżach wzrośnie zatrudnienie kandydatów pochodzących spoza granic Polski?
Obcokrajowcy w branży IT
Sektor IT w Polsce rozwija się w niezwykle szybkim tempie. Przede wszystkim jest związany z największymi metropoliami, a jednym z głównych centrów innowacji jest Warszawa. Intensywny rozwój często zderza się jednak z niedostateczną podażą pracowników. Jak wskazuje sporządzony przez PARP raport „Sektor IT. Branżowy Bilans Kapitału Ludzkiego”, pracodawcy borykają się z poważnymi problemami z zapełnianiem wakatów. 9 na 10 przedsiębiorców zakłada trudności z satysfakcjonującym prowadzeniem procesów rekrutacji. Największym wyzwaniem jest dla nich pozyskiwanie programistów i projektantów rozwiązań technologicznych.
Niedobór na lokalnym rynku jest coraz częściej rekompensowany kandydatami spoza Polski. Obok Ukraińców polska branża IT bardzo chętnie pozyskuje również specjalistów z Białorusi. Ich głównym źródłem jest tak zwana białoruska Dolina Krzemowa, czyli miński park wysokich technologii. Przed masowymi protestami z roku 2020 pracowało tam ponad 60 tysięcy specjalistów branży IT w tym programistów. Szacuje się, że w ich wyniku kilka tysięcy deweloperów zdecydowało się na wyjazd do Polski. Kolejna fala migracji ruszyła natomiast po wybuchu wojny w Ukrainie.
To jednak niejedyny kierunek, z którego pozyskiwani są kandydaci do pracy. Warszawa często staje się również celem migracji specjalistów IT z innych krajów, w tym Europy Zachodniej, a także Indii i państw azjatyckich.
Większe zapotrzebowanie na specjalistów e-commerce
Kolejną intensywnie rozwijającą się branżą jest segment e-commerce. Jak wynika z raportu „E-commerce w Polsce 2021” sporządzonego przez Gemius, pandemia wpłynęła pozytywnie na jego rozwój, co przekłada się także na liczbę wolnych stanowisk pracy. Warszawa pozostaje natomiast jednym z najważniejszych ośrodków tej branży. Aż 77% wszystkich polskich internautów robi zakupy w Internecie, a jedna trzecia z nich kupuje więcej i częściej niż przed pandemią. 76% respondentów kupuje przy użyciu urządzeń mobilnych. Bezpośrednio wiąże się to z koniecznością znalezienia bardzo zróżnicowanych kandydatów – od tych posiadających kompetencje techniczne przez marketerów aż po biurowe i administracyjne zaplecze.
Kluczowe znaczenie zyskuje również obsługa klienta, w tym również wsparcie w językach używanych przez cudzoziemców, którzy stanowią coraz większą część klientów firm handlowych i usługowych.
