Piesi nagminnie lekceważą obowiązek noszenia odblasków po zmroku poza terenem zabudowanym. W razie wypadku może to mieć wpływ na wypłatę z ubezpieczenia OC.
Noc i trudno dostrzegalny pieszy, który wyłania się nagle z ciemności na poboczu albo nawet próbuje przejść przez jezdnię. Wielu kierowców miało do czynienia z taką niebezpieczną sytuacją. Pomimo apeli i akcji informacyjnych policji (np. „Świeć przykładem”) znaczna część pieszych poruszających się nocą nadal nie korzysta z odblaskowych plakietek lub podobnie działających elementów garderoby. Warto pamiętać, że posiadanie odblasków jest w przypadku pieszego wymagane przez przepisy.
Eksperci największej w Polsce multiagencji ubezpieczeniowej Unilink SA postanowili sprawdzić, czy złamanie przepisów kodeksu drogowego przez pieszego (w zakresie odblasków) może mieć wpływ na wypłatę odszkodowania z polisy OC kierowcy. Wyroki sądów stanowią przestrogę również dla rowerzystów.
Odblaski wymagane poza terenem zabudowanym
Jeszcze przed sięgnięciem do orzecznictwa sądowego warto przypomnieć, jak dokładnie wyglądają wymogi wobec pieszego związane z noszeniem odblaskowych elementów garderoby. Artykuł 11 ustęp 4a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym wskazuje, że: „pieszy poruszający się po drodze po zmierzchu poza obszarem zabudowanym jest obowiązany używać elementów odblaskowych w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu”. Ten obowiązek nie występuje, jeżeli pieszy porusza się po drodze dla pieszych, drodze dla pieszych i rowerów lub drodze dla rowerów. „Warto dodać, że analizowany przepis nie jest nowy, ponieważ pojawił się w kodeksie drogowym około 10 lat temu (dokładniej: 31 sierpnia 2014 r.)” - mówi Andrzej Prajsnar, ekspert multiagencji ubezpieczeniowej Unilink.
Obowiązujące przepisy nie określają dokładnych wymagań, jakie powinny spełniać elementy odblaskowe używane przez pieszego. Wydaje się, że trzeba brać pod uwagę rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z 9.03.2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG, a także normy techniczne.
Równie ważny jest zdrowy rozsądek i znajomość przepisów kodeksu wykroczeń. „Brak wymaganych odblasków u pieszego skutkuje możliwością zastosowania grzywny do 3000 złotych lub nagany na podstawie artykułu 97 kodeksu wykroczeń. Bardziej dotkliwe konsekwencje dla pieszego mogą się jednak pojawić w razie wypadku drogowego z jego udziałem” - podkreśla Jolanta Dziadowiec, ekspertka multiagencji ubezpieczeniowej Unilink, i dodaje: „Warto mieć na uwadze, że - jak podkreślają Towarzystwa Ubezpieczeniowe - wszystko zależy od okoliczności zdarzenia, zaś o wypłacie odszkodowania decyduje likwidator”.
Brak odblasków może wpłynąć na wypłatę z OC
Analizowane wyżej przepisy mogą stanowić argument za obniżeniem świadczenia dla potrąconego pieszego lub jego bliskich z obowiązkowej polisy OC. Chodzi o redukcję przyznanego odszkodowania oraz zadośćuczynienia w związku z przyczynieniem się poszkodowanego do szkody. Zastosowanie znajduje tutaj artykuł 362 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: „jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron”. Tym przepisem można uzasadniać redukcję świadczenia z OC również w razie innych nagannych zachowań poszkodowanego. „Przykładem jest niezapięcie pasów bezpieczeństwa, podróż z nietrzeźwym kierowcą albo wtargnięcie pieszego na jezdnię” - wymienia Andrzej Prajsnar.
Analiza orzecznictwa sądowego potwierdza, że brak odblasków u pieszego może być traktowany przez sąd jako okoliczność istotna dla sprawy. Przykładem jest Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 maja 2018 r. (sygnatura akt: V ACa 1317/17). Czytamy w nim, że śmiertelnie potrącony pieszy przyczynił się do szkody na poziomie 25 procent - ze względu na brak elementów odblaskowych, poruszanie się niewłaściwą stroną jezdni i nieustąpienie pierwszeństwa pojazdowi. Przyczynienie się do szkody na poziomie 25 proc. oznaczało więc w tym przypadku o 1/4 mniejsze świadczenie z OC dla bliskich zmarłego.
Na brak odblasków jako jedną z przyczyn wypadku i formę przyczynienia się do szkody uwagę zwraca również Wyrok Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 11 grudnia 2018 r. (sygnatura akt: I C 664/17). „W tej sprawie sąd stwierdził stuprocentowe przyczynienie się zmarłej pieszej do szkody. Mowa o osobie, która była ciemno ubrana po zmroku i co gorsza, nietrzeźwa” – wyjaśnia Jolanta Dziadowiec.
Rowerzyści również muszą mieć się na baczności
Eksperci multiagencji ubezpieczeniowej Unilink zwracają uwagę, że analizowane wyroki powinny stanowić przestrogę również dla rowerzystów. Chodzi o użytkowników rowerów nieposiadających odpowiedniego oświetlenia, którzy stali się ofiarami wypadku drogowego. W ich przypadku lekceważenie przepisów dotyczących wyposażenia roweru również może być argumentem za obniżką odszkodowania z polisy OC.
Informacje na temat obowiązkowego wyposażenia roweru (m.in. w oświetlenie) prezentuje paragraf 53 Rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. 2024 poz. 502). „Zgodnie z tym przepisem rower powinien posiadać z przodu co najmniej jedno światło pozycyjne barwy białej lub żółtej selektywnej, a z tyłu przynajmniej jedno światło odblaskowe barwy czerwonej o kształcie innym niż trójkąt oraz minimum jedno światło pozycyjne barwy czerwonej” - podsumowuje Andrzej Prajsnar.
