Blisko pół miliona złotych na dwoje dzieci. Pieniądze nie zachęcają Polaków

Rodzice mogą otrzymać ponad 244 tys. zł na dziecko w ramach świadczeń wychowawczo-socjalnych wypłacanych z budżetu państwa przez 18 lat – wynika z analizy Bankier.pl. Na tę sumę składają się rządowe programy: 800+, 300 zł na wyprawkę szkolną, becikowe, ulgę prorodzinną w rozliczeniu rocznym PIT oraz najnowszy dodatek tzw. babciowe. Przeanalizowaliśmy, ile pieniędzy otrzymują rodzice na dzieci. 

Obecnie rodzice posiadający czwórkę pociech otrzymują około 244 tys. zł na każde dziecko przez 18 lat, wynika z analizy przeprowadzonej przez Bankier.pl. Co średnio rocznie przekłada się na 12 968 zł. W rzeczywistości dodatki nie są rozłożone równomiernie - w pierwszych latach życia dziecka są najwyższe. Natomiast rodzice jedynaków przez 18 lat dostaną ponad 233 tys. zł na dziecko z budżetu państwa. W obliczeniach uwzględniliśmy kwoty, które otrzymują rodzice na dzieci z budżetu państwa tj.: pieniądze wypłacane bezpośrednio np. 800+, świadczenia przekazywane pośrednio np. możliwość zmniejszenia podatku dochodowego do zapłaty (ulga na dziecko w PIT) dostępna dla pracujących rodziców.

W praktyce oznacza to, że rodzice dwójki dzieci otrzymają prawie pół miliona złotych z budżetu państwa. Z danych GUS-u wynika, że takie kwoty nie przekonują młodych ludzi do posiadania potomstwa. W ubiegłym roku liczba urodzeń była najniższa od zakończenia II wojny światowej. 

Pozostając przy statystyce, podjmiemy próbę oszacowania, jaka część podatku dochodowego trafia do rodziców. W 2022 r. średni wiek mężczyzny, który zakończył swoją aktywność zawodową i któremu ZUS przyznał świadczenie, wynosił 65,2 lata. W przypadku kobiet średni wiek wyniósł 60,6 lat. Zakładając na podstawie tych danych, że średni staż pracy wynosi 45 lat dla mężczyzn i 40 lat dla kobiet (przy założeniu, że zatrudnienie trwa od 20 r.ż. niezależnie od płci) to 430 zł z miesięcznych podatków pokryje koszt wypłat świadczeń wychowawczo-socjalnych w przypadku mężczyzn oraz 490 zł miesięcznych z podatków płaconych przez kobiety. Aby miesięcznie płacić takie daniny trzeba zarabiać ok. 8000-8500 zł netto. 

„Aktywny Rodzic”, czyli tzw. babciowe

Najnowszym świadczeniem jest tzw. babciowe. Od 1 października 2024 r. opiekunowie dzieci w wieku od 1. do 3. roku życia mogą otrzymać maksymalnie 1500 zł miesięcznie. Każda rodzina ma możliwość wyboru jednej z trzech opcji wsparcia: „Aktywni rodzice w pracy”, „Aktywnie w żłobku” lub „Aktywnie w domu”. Dodatek przysługuje każdej rodzinie bez względu na osiągany dochód. 

Program „Aktywnie w domu” zastąpił dotychczasowy rodzinny kapitał opiekuńczy, który obowiązywał od 2022 r. Nowe świadczenie przysługuje już od pierwszego lub jedynego dziecka w rodzinie w wieku od 12 do ukończenia 35 miesiąca życia dziecka. W tym wariancie programu miesięcznie na dziecko rodzice mogą otrzymać 500 zł, co w okresie 24 miesięcy przekłada się na 12 000 zł.

Zakładając, że rodzice są aktywni zawodowo, to w ramach programu mogą otrzymać 1500 zł miesięcznie przez 24 miesiące, co przekłada się na sumę 36 tys. zł w ciągu dwóch pełnych lat.  

800 zł na dziecko

"Rodzina 800+" jest najbardziej znanym świadczeniem prorodzinnym w Polsce. Program polega na wypłacaniu 800 zł co miesiąc od momentu urodzenia dziecka aż do ukończenia przez nie 18 lat. Świadczenie wychowawcze przysługuje na każde dziecko w rodzinie bez względu na wysokość dochodu osiąganego przez gospodarstwo domowe.

Aby otrzymać 800 zł na dziecko rodzic lub opiekun prawny musi złożyć wniosek o przyznanie świadczenia. Dokument składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie online: przez PUE ZUS, portal informacyjno-usługowy Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl lub za pośrednictwem bankowości elektronicznej. Okres świadczeniowy trwa od 1 czerwca do 31 maja następnego roku kalendarzowego.

Po podwyżce świadczenia, która miała miejsce od 1 stycznia 2024 r., rodzice otrzymują 800 zł na każde posiadane dziecko. Zakładając, że rodzicom wypłacane jest miesięcznie 800 zł na dziecko, to przez 18 lat (216 miesięcy) daje to kwotę 172,8 tys. zł (216 miesięcy x 800 zł).

300+ na wyprawkę szkolną

Od 1 lipca rodzice dzieci uczących się mogą składać wnioski o świadczenie z programu "Dobry start". W ramach rządowego programu wypłacane jest 300 zł na skompletowanie wyprawki szkolnej dla dziecka. Tzw. 300+ przeznaczone jest dla rodziców dzieci uczących się w szkole i mających nie więcej niż 20 lat. Dzieci z niepełnosprawnościami, uczące się w szkole, otrzymają świadczenie do ukończenia 24. roku życia. Podobnie jak w przypadku "800+" w programie "Dobry start" nie obowiązuje kryterium dochodowe.

300 zł na wyprawkę dla dziecka przysługuje wyłącznie uczniom. Program „Dobry Start” nie obejmuje dzieci uczęszczających do przedszkola, realizujących roczne przygotowanie przedszkolne ani w tzw. zerówce prowadzonej w szkole. Pieniądze w ramach świadczenia nie są wypłacane również studentom. Więcej na temat wypłat 300 zł na wyprawkę szkolną można przeczytać tutaj.

Dodatek z rządowego programu "Dobry start" wypłacany jest jeden raz w roku. Do obliczeń przyjęliśmy założenie, że dziecko uczy się od 7. do 19. roku życia, to w ciągu 12 lat jego edukacji rodzice w ramach programu "300+" otrzymają 3600 zł z rządowego programu dopłat do wyprawki szkolnej.

1000 zł "na start", czyli becikowe

Mówiąc o środkach pieniężnych, które przysługują na dzieci w ramach programów rządowych, nie sposób nie wspomnieć o tych przewidzianych w starszych ustawach, np. przepisach o zasiłkach rodzinnych. Rodzice otrzymają jednorazowo 1000 zł tzw. becikowego, czyli zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka. W przypadku bliźniaków świadczenie rodzinne wynosi 2000 zł, czyli po 1000 zł na każdego dziecko.

Becikowe wypłacane jest rodzinom, które spełniają kryterium dochodowe. To kolejne po podatkowej uldze na dziecko świadczenie, w którym wysokości dochodu wpływa na jego wypłatę. Zapomogę z tytułu urodzenia dziecka otrzymają rodziny, w których dochód nie przekracza 1922 zł netto na osobę.

Alternatywną dla becikowego jest tzw. kosiniakowe, które wynosi również 1000 zł. To świadczenie przysługuje osobom zatrudnionym na tzw. umowach śmieciowych, bezrobotnym, studentom, rolnikom oraz osobom, które nie korzystają z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego.

Ulga na dziecko w rozliczeniu PIT

Ulga na dziecko, zwana także ulgą prorodzinną, jest jednym z najpopularniejszych sposobów na zmniejszenie podatku dochodowego do zapłaty. Ulga polega na obniżeniu podstawy opodatkowania podatku dochodowego od osób fizycznych o określoną kwotę na każde dziecko w rodzinie. Wysokość ulgi prorodzinnej uzależniona jest od liczby dzieci: w rodzinie, będących pod pieczą rodziny zastępczej lub opiekunów prawnych. Suma, o którą można pomniejszyć podatek dochodowy rocznie wynosi:

• 1112,04 zł – na pierwsze i drugie dziecko,
• 2000,04 zł – na trzecie dziecko,
• 2700,00 zł – na czwarte i każde kolejne dziecko.

Ulga na dziecko przysługuje na pociechę poniżej 18 r.ż., dorosłych uczących się i mających nie więcej niż 25 lat oraz dzieci z niepełnosprawnościami niezależnie od wieku. Ulga podatkowa posiada dwa limity dochodowe. Pierwszym ograniczeniem w stosowaniu odliczenia jest kryterium dochodowe dotyczące pieniędzy zarobionych przez dziecko. Jeżeli w danym roku dziecko otrzymało wynagrodzenie wyższe niż 19061,28 zł, to rodzice tracą możliwość skorzystania z ulgi prorodzinnej.

Drugie ograniczenie w korzystaniu z ulgi podatkowej dotyczy wysokości dochodów osiąganych przez rodziców. W tym przypadku limit ma zastosowanie jedynie dla jedynaków. Ulga na dziecko w 2023 r. przysługuje jedynie tym małżonkom, których dochód podatkowy nie przekroczył łącznie 112 tys. zł. Oznacza to, że miesięczny dochód w 2024 r. (po odjęciu zapłaconych składek ZUS) uprawniający do otrzymania ulgi na dziecko nie może przekroczyć 21 371,52 zł. O szczegółach ulgi na dziecko do rozliczenia w PIT pisaliśmy w artykule pt. "Ulga na dziecko w pigułce. Prosty poradnik dla każdego".

Zakładając, że rodzice jedynaka jest uprawniony do korzystania z ulgi prorodzinnej, mogą oni zapłacić podatek dochodowy niższy dokładnie o 20 016,72 zł (jeżeli cała kwota odliczenia będzie wykorzystywana). Natomiast rodzice posiadający troje dzieci skorzystają z ulgi podatkowej na sumę 25 344,72 zł. Przyjęliśmy założenie, że opiekunowie odliczają ulgę przez 18 lat.

Źródło: