Ulga prorodzina w PIT umożliwia zmniejszenie podatku dochodowego do zapłaty nawet o kilka tysięcy złotych. Jej dokładna kwota uzależniona jest od liczby dzieci w rodzinie. Ulga na dziecko nie jest dostępna dla każdego podatnika. Tłumaczymy, komu przysługuje ulga, jakie są limity w jej stosowaniu oraz w jaki sposób ująć ją w rocznym zeznaniu podatkowym za 2022 r.
Ulga na dziecko, zwana także ulgą prorodzinną, jest jednym z najpopularniejszych sposobów na zmniejszenie podatku dochodowego do zapłaty. Ulga polega na obniżeniu podstawy opodatkowania podatku dochodowego od osób fizycznych o określoną kwotę na każde dziecko w rodzinie. Dlatego preferencję podatkową często nazywa się odliczeniem, ponieważ w praktyce dokładnie w taki sposób ujmuje się ulgę w rocznym rozliczeniu - tj. odliczając ją od podstawy opodatkowania (przychód pomniejszony o składki).
Ile wynosi ulga na dziecko?
Wysokość ulgi prorodzinnej uzależniona jest od liczby dzieci: w rodzinie, będących pod pieczą rodziny zastępczej lub opiekunów prawnych. Suma, o którą można pomniejszyć podatek dochodowy, może wynieść: 1112,04 zł, 2000,04 zł lub 2700 zł rocznie. Zgodnie z przepisami w ciągu roku można otrzymać następujące kwoty:
- 1112,04 zł ulgi na pierwsze i drugie dziecko (każde z osobna),
- 2000,04 zł ulgi na trzecie dziecko,
- 2700 zł ulgi na czwarte i każde kolejne dziecko.
Kwoty ulgi prorodzinnej są „przypisane” do dzieci. W praktyce oznacza to, że rodzina z czwórką dzieci może rocznie odliczyć 6 924,12 zł rocznie, w tym: 1112,04 zł (na pierwsze dziecko), 1112,04 zł (na drugie dziecko), 2000,04 zł (na trzecie dziecko) oraz 2700 zł (na czwarte dziecko).
„Dodatkowy” zwrot ulgi prorodzinnej
Brak możliwości odliczenia ulgi prorodzinnej z podatku (gdy podatnik nie przekroczył kwoty wolnej lub gdy np. ma do zapłacenia tylko niewielką kwotę zapłacenia podatku) to nie problem. Rodzic może skorzystać z tzw. dodatkowego zwrotu w ramach zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Taka sytuacja może mieć miejsce, np. gdy roczny dochód osób uprawnionych do korzystania z ulgi na dziecko nie przekracza 30 tys. zł, czyli kwoty wolnej od podatku.
„Od 2022 r. w przysługującym limicie podatnik uwzględni pełną kwotę zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne (stanowiącą 9 proc. podstawy jej wymiaru), a nie tę, która do końca 2021 r. podlegała odliczeniu od podatku (czyli 7,75 proc.) - przypomina Ministerstwo Finansów.
Warto pamiętać, że „dodatkowy” zwrot ulgi na dziecko nie jest uwzględniany automatycznie w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego w usłudze Twój e-PIT. Aby skorzystać z tej opcji w zeznaniu podatkowym PIT-36 lub PIT-37, podatnik powinien wypełnić część zatytułowaną „Dodatkowy zwrot z tytułu ulgi na dzieci”.
„Jeśli podatnik nie wypełni tej części, to znaczy, że rezygnuje z otrzymania dodatkowego zwrotu (również przy porównywaniu należnego i hipotetycznego podatku podatników, którym przysługiwała uchylona ulga dla klasy średniej)” - podkreśla resort.
Kto może skorzystać z ulgi prorodzinnej?
Co do zasady do skorzystania z ulgi na dziecko uprawnieni są rodzice posiadający jedno lub więcej dzieci. Ulga przysługuje również opiekunom prawnym dziecka oraz osobom pełniącym funkcję rodziny zastępczej. Rodzice mają prawo do korzystania z ulgi na dziecko co roku, aż do ukończenia 18 roku życia lub ukończenia nauki (nie dłużej niż do 25 r.ż). Pod warunkiem, że spełnione zostały kryteria dochodowe.
Ulga przysługuje osobom wykonującym władzę rodzicielską (tj. rodzicom dzieci własnych i przysposobionych), pełniącym funkcję opiekuna prawnego (pod warunkiem zamieszkania wspólnie z dzieckiem) oraz pełniącym funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą co roku przez 18 lat - tj. do osiągnięcia pełnoletności w przypadku dzieci małoletnich. Natomiast w przypadku dzieci pełnoletnich uczących się ulga przysługuje do ukończenia 25 r.ż. Pod warunkiem, że dochody dziecka nie przekroczyły limitu ustawowego uprawniającego do skorzystania z ulgi prorodzinnej.
Ulga prorodzinna z limitem dochodowym
Ulga na dziecko posiada dwa rodzaje limitów dochodowych. Pierwszy z nich związany jest z wysokością dochodów uzyskiwanych przez rodziców lub rodzica w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko. Limit obowiązuje wyłącznie rodziny z jednym dzieckiem. W praktyce oznacza to, że w przypadku dwójki lub trójki dzieci opiekunowie nie muszą spełniać kryterium dochodowego, aby skorzystać z ulgi na dzieci.
Preferencję podatkową mogą stosować osoby uprawione (rodzice, opiekunowie prawni i rodzice zastępczy), których roczny dochód nie przekroczył kwoty:
- 112 000 zł dla osób, które są przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim,
- 112 000 zł dla osób samotnie wychowujących dziecko,
- 56 000 zł w przypadku osób, które nie pozostawały w związku małżeńskim, w tym również przez część roku.
Wymienione limity dochodowe obowiązują wyłącznie osoby, które posiadają na wychowaniu jedno dziecko. O tym, jakie kwoty przyjąć do ustalenia rocznej wysokości dochodu, piszemy w dalszej części artykułu. Dotyczą one również osób utrzymujących pełnoletnie dziecko w związku z wykonywaniem ciążącego obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.
Rodzice, których roczne dochody są wyższe niż ustanowiony limit tj. powyżej 112 000 zł, nie mogą skorzystać z ulgi na dziecko. W przypadku osób niepozostających w związku małżeńskim górny próg dochodu wynosi 56 000 zł na osobę. Omówione kryteria mają zastosowanie wyłącznie w przypadku osób będących opiekunami prawnymi jednaków. W przypadku rodziców więcej niż jednego dziecka progi dochdowego nie obowiązują.
Próg dochodowy dla ulgi prorodzinnej
Prawo do ulgi przysługuje opiekunom jednego dziecka pod warunkiem osiągnięcia dochodów do 112 tys. zł rocznie. Limit dotyczy rodziców będących w związku małżeńskim przez cały rok oraz osób samotnie wychowujących dziecko. W przypadku małżonków w celu obliczenia wysokości rocznych dochodów należy zsumować otrzymywane wynagrodzenia z całego roku przez męża i żonę. Otrzymana suma musi być niższa niż 112 000 zł, aby otrzymać prawo do korzystania z ulgi prorodzinnej.
Natomiast w przypadku opiekunów niebędących w związku przez cały rok kryterium dochodowe wynosi 56 tys. zł na osobę.
Limit w uldze na pierwsze dziecko obowiązuje także singli, rozwodników, wdowców oraz osoby, które były w związku małżeńskim przez część roku. W takiej sytuacji można liczyć na 1112,04 zł odliczenia w rozliczeniu PIT, jeżeli dochód nie przekroczył 56 tys. zł łącznie w ciągu roku.
Przy ustalaniu łącznej rocznej kwoty pod uwagę brane są dochody opodatkowane według skali podatkowej (np. z umowy o pracę, umowy zlecenie), dochody z kapitałów pieniężnych (np. ze sprzedaży obligacji skarbowych) oraz dochody opodatkowane podatkiem liniowym.
Jak obliczyć dochód uprawniający do korzystania z ulgi prorodzinnej? Roczne przychody pomniejsza się o opłacone składki na ubezpieczenia społeczne. Otrzymane w ciągu roku dochody (po odliczeniu składek) są sumowane.
Warto pamiętać, że za podatnika pozostającego w związku małżeńskim nie uważa się osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów oraz osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Maksymalny dochód dziecka uprawniający do stosowania ulgi
Z ulgą prorodzinną związany jest jeszcze jeden limit kwotowy. Dotyczy wysokości dochodów uzyskiwanych przez dziecko, na które pobierana jest ulga. Jeżeli dziecko w poprzednim roku osiągnęło dochód powyżej 16 061,28 zł to rodzice i inne upoważnione osoby nie mogą skorzystać z ulgi prorodzinnej w rocznym rozliczeniu PIT.
Kiedy rodzic nabywa prawo do ulgi na dziecko?
„Urodziłam dziecko w listopadzie 2022 r. Czy mogę odliczyć ulgę prorodziną za dwa miesiące ubiegłego roku, czy mam ją uwzględnić dopiero w rozliczeniu za 2023 r.?” - pyta jedna z czytelniczek w wiadomości wysłanej do redakcji.
Pierwsze dziecko w rodzinie a PIT
Ulga na dziecko naliczana jest od miesiąca, w którym nowy członek rodziny przyszedł na świat. W praktyce wygląda to następująco. Rodzic dziecka urodzonego w maju rozliczy proporcjonalną część ulgi, czyli za 8 miesięcy (od maja do grudnia). Natomiast w przypadku dziecka urodzonego w grudniu ulgę można zastosować w jednym miesiącu w pierwszym roku po przyjściu nowego członka rodziny na świat.
Prawo do ulgi prorodzinnej przysługuje w miesiącu urodzenia dziecka. Nie ma znaczenia, czy był do pierwszy czy ostatni dzień danego miesiąca. Przykładowo rodzice noworodka z 1 maja i noworodka z 31 maja mają uwzględniony pełny miesiąc, czyli cały maj w rozliczeniu rocznym PIT. Zgodnie z tą zasadą dziecko urodzone 1 czerwca będzie mieć uwzględniony pełny czerwiec. Rodzice dziecka z maja otrzymają o 92,67 zł wyższą ulgę niż rodzice dziecka urodzonego w czerwcu.
Problemy z ulgą na dziecko w "Twój e-PIT"
W kolejnych latach ulga na dziecko uwzględniana jest w całym roku. Warto sprawdzić w rocznym rozliczeniu PIT, czy ulga została poprawnie ujęta. Jak informują Czytelnicy Bankier.pl, zdarzają się sytuacje, w których ulga prorodzinna w kolejnym roku po urodzeniu dziecka nie jest uwzględniana za cały roku (a powinna). Problem zaobserwowano przy rozliczaniu podatku za pośrednictwem usługi Twój e-PIT.
Dla dzieci, które urodziły się w 2021 roku, ulga rozliczana w PIT za 2022 r. powinna być naliczona za każdy miesiąc i wynieść 1112,04 zł - w przypadku pierwszego i drugiego dziecka (np. przy urodzeniu bliźniąt). Natomiast usługa Twój e-PIT zaciąga okres z 2021 r. w związku z tym ulga była naliczana ponownie w wysokości przysługującej w roku urodzenia dziecka. W praktyce może wiązać się to z utratą nawet kilkuset złotych ulgi prorodzinnej.
Prawo do odliczenia od podatku kwoty ulgi prorodzinnej przysługuje w przypadku utrzymywania dzieci oraz w przypadku wykonywania władzy rodzicielskiej lub pełnienia funkcji opiekuna prawnego wobec małoletniego dziecka. Przysługuje ono także w przypadku sprawowania opieki poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Jak rozliczyć ulgę na dziecko?
Zanim przystąpimy do rozliczenia PIT, warto zgromadzić niezbędne dokumenty, tj. numer PESEL dzieci oraz odpis aktu urodzenia. Rodzice pełnoletnich dzieci uczących się powinni posiadać zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły. Taki dokument może okazać się potrzebny do przedstawienia na żądanie organu podatkowego.
Małżonkowie rozliczający się wspólnie mogą odliczyć 100 proc. ulgi prorodzinnej w rocznym zeznaniu podatkowym. Natomiast osoby, które nie są w formalnym związku, mogą podzielić pomiędzy sobą ulgę zgodnie z własnymi preferencjami.
Identycznie wygląda sposób rozliczania ulgi prorodzinnej po rozwodzie. Rodzice po rozstaniu mogą uzgodnić pomiędzy sobą, w jaki sposób skorzystają z ulgi na dziecko. Może zrobić to w całości jeden rodzic. Innym rozwiązaniem jest podzielenie ulgi prorodzinnej pomiędzy siebie w dowolnych proporcjach np. po 50 proc. lub matka 40 proc. a ojciec dziecka 60 proc. Taki podział nie ma zastosowania w przypadku, gdy jeden z rodziców płaci alimentów, ale nie uczestniczy w wychowaniu dziecka. W takiej sytuacji 100 proc. ulgi rozlicza rodzic sprawujący opiekę nad dzieckiem.
***
"Podatkowa enigma" to nowy cykl publikacji, w którym tłumaczymy podatkowe zakręty i prawne dylematy dotykające każdego podatnika. Opracowujemy nie tylko serię poradników oraz tzw. złotych rad, które u umożliwią skuteczne zatrzymanie pieniędzy w portfelu, ale również odpowiadamy na pytania czytelników. Masz pytanie lub chcesz zwrócić uwagę na problem związany z podatkami? Napisz do mnie na adres d.florek@bankier.pl lub skorzystaj z formularza zamieszczonego poniżej.
