Zmniejszenie zużycia energii finalnej w związku z wejściem w życie dyrektywy efektywnościowej 2023/1791 przewiduje projekt ministerstwa klimatu zmieniający ustawę o efektywności energetycznej. Projekt modyfikuje też polski system świadectw efektywności energetycznej.
Projekt został wysłany do konsultacji publicznych. Jak przypomina resort klimatu w Ocenie Skutków Regulacji, państwa członkowskie UE w dyrektywie 2023/1791 zobowiązano do osiągnięcia nowego, ilościowego krajowego celu zmniejszenia zużycia energii finalnej w sektorze publicznym o 1,9 proc. rocznie w porównaniu z rokiem 2021. Dyrektywa wskazuje, że państwa członkowskie powinny skupić się na zużyciu energii finalnej przez wszystkie obiekty użyteczności publicznej i obiekty instytucji publicznych, przy czym cel może zostać zrealizowany przez zmniejszenie zużycia energii finalnej w dowolnym obszarze sektora publicznego.
W projekcie definiuje się zgodne z dyrektywą pojęcie „jednostka sektora publicznego” i nakłada się na nie cel zmniejszenia zużycia całkowitej energii finalnej o 1,9 proc. rocznie w porównaniu z 2021 r. OSR wskazuje, że potencjał sektora budownictwa w zakresie efektywności energetycznej stanowi 40 proc. potencjału w całej gospodarce, zatem kluczowe z punktu widzenia możliwości osiągnięcia celów w zakresie efektywności energetycznej, wyznaczonych dyrektywą 2023/1791 będzie wdrożenie dyrektywy 2024/1275 ws. charakterystyki energetycznej budynków.
Projektowane rozwiązania przewidują wykonywanie przez inwestora analizy rozwiązań w zakresie efektywności energetycznej w przypadku realizacji przedsięwzięć lub inwestycji przewyższających budżet o wartości 100 mln euro we wszystkich sektorach gospodarki, a ponad 175 mln euro w przypadku projektów infrastruktury transportowej.
Instytucje publiczne będą miały elastyczność dotyczącą sposobu zmniejszenia zużycia energii, propozycje regulacyjne pozostawiają w tym zakresie otwarty katalog przedsięwzięć. Ministerstwo zwróciło uwagę w OSR, że osiągnięcie zmniejszenia całkowitego zużycia energii finalnej przez instytucje publiczne na poziomie 1,9 proc. rocznie nie spowoduje potrzeby przeprowadzania w każdym przypadku kosztownych inwestycji. W wielu przypadkach, zwłaszcza w pierwszych latach funkcjonowania obowiązku, stosowane będą działania beznakładowe lub niskonakładowe, racjonalizujące wykorzystanie energii. Wskazano na przykład na ograniczenie oświetlenia zewnętrznego, dążenie do zapewnienia temperatury pomieszczeń przy ogrzewaniu budynku na poziomie 19 stopni Celsjusza, przy chłodzeniu budynku na poziomie 25 stopni, wprowadzenie usprawnień organizacyjnych oraz działań edukacyjno-informacyjnych racjonalizujących zużycie energii przez pracowników urzędów.
W projekcie proponuje się modyfikację systemu świadectw efektywności energetycznej, obejmującą zmianę zasad wykonywania tego obowiązku, zmianę terminu wniesienia opłaty zastępczej, możliwość rozliczenia obowiązku przez program bezzwrotnych dofinansowań. Projekt zakłada zmianę sposobu wyznaczania wysokości opłaty zastępczej, która, zgodnie z OSR, co do zasady powinna stanowić finansową równoważność oszczędności energii liczonej w tonach oleju ekwiwalentnego (toe). Według OSR obecnie jej wysokość pozostaje bez związku z rzeczywistymi kosztami inwestycji w poprawę efektywności energetycznej, w związku z tym na lata 2027-2030 wyznaczy ją odpowiedni minister, biorąc pod uwagę ceny energii, koszt technologii, inflację i warunki rynkowe.
Projekt przewiduje ustanowienie zawodu regulowanego audytora efektywności energetycznej i w związku z tym przeniesienie ciężaru weryfikacji audytów z URE na audytorów. Uprawnienia audytora efektywności energetycznej będą nadawane po uzyskaniu pozytywnego wyniku z egzaminu przeprowadzanego przez Prezesa UDT.
W ocenie Skutków Regulacji szacuje się, że nowy całkowity cel skumulowanych oszczędności energii finalnej w latach 2021-2030 wynosi 44465 ktoe, co przekłada się na konieczność uzyskania przez Polskę dodatkowych, nowych oszczędności energii finalnej w latach 2024-2030 w wysokości 3693 ktoe.
Zgodnie z OSR wdrożenie dyrektywy 2023/1791 nie spowoduje konieczności zwiększania wydatków przez jednostki sektora finansów publicznych, gdyż ustawa nie narzuci im sposobu zmniejszenia zużycia energii. Wskazano, że instytucje publiczne będą mogły skorzystać z dostępnych środków krajowych i unijnych, takich jak Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 (FENiKS), programy priorytetowe Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Program Fundusze Europejskie dla Regionów 2021–2027.
Koszt wymaganego zmniejszenia całkowitego zużycia energii finalnej o 1,9 proc. rocznie w latach 2025-2034 oszacowano na 10,5 mld zł, a oszczędności na zakupie energii na prawie 13,5 mld zł. Resort klimatu zauważył w OSR, że z danych NFOŚiGW wynika, że na poprawę efektywności energetycznej sektora publicznego dostępnych jest w perspektywie 2021-2027 prawie 18,5 mld zł.
Zgodnie z OSR w latach 2026-2035 dodatkowe oszczędności energii finalnej w wysokości 4625 ktoe przyczynią się do powstania wolumenu inwestycji na poziomie ponad 59 mld zł, co odpowiada całkowitym wpływom z podatku VAT w tych latach wynoszącym 13,6 mld zł. Jednocześnie wpływy z VAT spadną w tym okresie o prawie 3 mld zł z tytułu mniejszej sprzedaży nośników energii. (PAP)
wkr/ mmu/
