
Dlaczego zdecydowałeś się pomagać innym, ucząc ich tradingu?
Od kiedy pamiętam zawsze lepiej sam się uczyłem, gdy uczyłem innych. To zawsze był mój system. Robiłem tak ze wszystkim. Robiłem tak w domu, ucząc moją siostrę. Robiłem tak, podczas studiów na medycynie. Zacząłem także robić to z tradingiem.
Przede wszystkim uczenie innych pozwoliło mi wykrystalizować się moim myślom. Ludzie czasami zadają bardzo inteligentne pytania, cudowne pytania. I te pytania często popychały mnie dalej, kierowały w odpowiednią stronę. Dlatego zacząłem uczyć innych tradingu. I naprawdę lubię to robić.
Wiesz, trading to jest samotny biznes. Siedzę w domu i inwestuję. Możliwość interakcji z ludźmi jest dla mnie dużą przyjemnością. Tak właśnie się to zaczęło.
Jaka zatem rada dla początkującego inwestora?
Prowadź dziennik. Dziennik tego, co robisz, ponieważ ludzie ciągle popełniają błędy. Popełnianie błędów jest całkowicie normalne, jednak powtarzanie tych samych błędów jest bardzo złą rzeczą. Kiedy ktoś popełnia błąd oznacza to, że eksperymentuje, próbuje czegoś nowego, ale powtarzanie błędów jest naprawdę złą rzeczą. Tak więc, moją pierwszą radą dla początkujących traderów jest: musisz uczyć się z własnego doświadczenia. A sposobem na taką naukę jest prowadzenie dziennika. Musisz prowadzić dziennik swoich transakcji.
Prowadzenie dziennika jest nudne. Nie cierpię tego, ale zmuszam się, żeby to robić. Mam taką zasadę, że nie pozwalam sobie na zjedzenie śniadania zanim nie skończę sporządzenia notatek z wszystkich moich transakcji przeprowadzonych poprzedniego dnia.
Jakie błędy ludzie popełniają podczas inwestowania?
![]() | Inwestowanie w akcje - poradnik |
Początkujący traderzy powinni uświadomić sobie, że to jest długoterminowy biznes. Trading wymaga nauki nowych umiejętności, a dopiero kiedy się ich nauczysz możesz zwiększyć rozmiar konta. Ale na początku drogi bądź skromny.
Co jeszcze?
Nie odrabiają pracy domowej, a przede wszystkim bez zastanowienia kierują się pomysłami innych ludzi. Dzisiaj przeczytają coś w gazecie, jutro zobaczą coś w telewizji, próbują różnych rzeczy, nie badając żadnej z nich.
No i Hazard. Wielu ludzi prowadzi nudne życie. Widziałem niedawno statystyki, które mówią, że 80% ludzi nie cierpi swojej pracy. Ktoś, kto nie cierpi swojej pracy zaczyna traktować inwestowanie jako rozrywkę. Inwestowanie może być bardzo atrakcyjne i rozrywkowe, ale wtedy nie ma nic wspólnego z zarabianiem.
Lista błędów jest naprawdę bardzo długa i prawdopodobnie moglibyśmy o nich rozmawiać godzinami. Jednak, jeżeli będziesz prowadził dziennik transakcji, jeżeli będziesz zapisywał dlaczego kupiłeś, dlaczego sprzedałeś, dlaczego podjąłeś taką decyzję. Wystarczy, że będziesz przeglądał te notatki, a będziesz musiał zastanowić się nad tym co robisz. Pomoże ci to rozpoznać i skorygować błędy.
Czyli ludzie próbują zbyt szybko zarobić pieniądze. Chciwość jest chyba naturalna?
Ludzie chcą zarobić pieniądze, ale przy tym często nie chcą pracować. Trading wymaga dużego nakładu pracy. Początkujący potrzebuje wielu godzin nauki. Zaawansowany trader może poświęcić kilka godzin dziennie.
Bez wątpienia powinieneś odrobić pracę domową. Powiedzmy, że rano zabierze ci to około godziny. W ciągu dnia kilka razy spojrzysz na wykresy. I znowu po zakończeniu notowań powinieneś odrobić kolejną część pracy domowej - przejrzeć co się wydarzyło w ciągu dnia, sprawdzić czy jakieś informacje nie zmieniły twoich planów.
Nawet jeżeli ktoś jest doświadczony trudno wyobrazić sobie trading bez poświęcenia mu przynajmniej trzech, czterech godzin dziennie. Często słyszę jednak podobne słowa: podwoisz swoje pieniądze w ciągu roku, pracując 15 minut dziennie, bez konieczności używania matematyki.
Dlaczego ludzie ryzykują za dużo?
![]() | Jak być skutecznym inwestorem na rynku Forex? |
Tak więc, co ty masz, czego nie mają inni? Jaka jest twoja przewaga? Dlaczego wydaje ci się, że to ty wyciągniesz pieniądze z ich kieszeni, a nie oni z twojej? Musisz odpowiedzieć sobie na te pytania. A gdy odpowiesz na nie, nadal powinieneś być niezmiernie ostrożny inwestując swoje pieniądze.
Dlaczego zarządzanie kapitałem jest tak istotnym elementem?
Czy nurkowałeś kiedyś w akwalungu? Kiedy schodzisz pod wodę z butlą sprężonego gazu na twoich plecach musisz obserwować ile jeszcze pozostało ci powietrza, ponieważ twoje życie od tego zależy. Tak samo jest w tradingu. Zawsze musisz mieć pewność, że masz wystarczającą ilość powietrza, żeby powrócić. Bardzo łatwo stracić pieniądze, trudno je zarobić.
Jeżeli ktoś straci powiedzmy 25% swojego kapitału, musi teraz zarobić 33%, żeby wyjść na zero. Ale jeżeli ktoś straci 50%, musi zarobić 100%, żeby powrócić do stanu początkowego. Szanse początkującego tradera, który właśnie zniszczył połowę swojego konta, żeby podwoić to co pozostało właściwie wynoszą zero. Jest on skończony. Jego rachunek jest skończony. Powinien stworzyć nowy. Naprawdę łatwo schodzić w dół, ciężko natomiast wracać pod górę.
Dlatego właśnie dobry trader zawsze powinien liczyć pieniądze. Zawsze powinien kalkulować ryzyko. Ale paradoksalnie, bardzo ważne jest, żeby nie liczyć zysków, gdy trwa jeszcze transakcja. Zaczynasz wtedy myśleć, co możesz kupić z tych zysków i od tego momentu przestajesz koncentrować się na tej transakcji. Koncentrujesz się na luksusie zamiast na obserwowaniu rynku. Nie licz zysków, ale zdecydowanie licz straty i bądź przygotowany do szybkiej reakcji. Łatwo wykopać dziurę ale trudno się z niej wydostać.
Na jakich rynkach najchętniej inwestujesz?
![]() | Poradnik: jak i gdzie sensownie zainwestować w złoto |
Bardzo aktywnie inwestuję na rynku akcji i kontraktów, a kiedy mam pomysł na to co może się wydarzyć z walutami, a jest to dość często, inwestuję w kontrakty walutowe.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Dziękuję.
Rozmawiał Tomasz Jaroszek, Bankier.pl
Foto: Elder.com