|
Pierwszemu, podstawowemu czynnikowi bogactwa autor poświęcił cały pierwszy tom książki. Tym czynnikiem jest wewnętrzna produkcja kapitału państwa pod postacią pracy, kapitału i zasobów. System wytwarzania kapitału wewnątrz państwa powstał w wyniku połączenia wielu oddzielnych elementów ekonomicznych takich jak podział pracy, wprowadzenie pieniądza, ustalanie cen towarów, wypłaty dla pracowników, zyski z obracania kapitałem, podział zasobów i rozwój handlu wewnętrznego. W pierwszej kolejności to obywatele są odpowiedzialni za rozwój bogactwa, zaś państwo ma ich wspierać i zapewniać równe szanse pod względem prawnym.
Drugi tom książki przedstawia dwa kolejne czynniki bogactwa państwa. Są to: wymiana między państwami oraz zarządzanie wydatkami państwowymi. Wymiana między państwami to zewnętrzna produkcja kapitału, która polega na wymianie między państwami kapitałów wytworzonych przez ich obywateli. Wymiana zyskowna dla obu stron charakteryzuje się zachowaniem umiaru w ustalaniu cen oraz prowadzeniem jej z uwzględnieniem globalnego podziału zasobów i pracy.
Ostatni czynnik tworzenia bogactwa narodu to zarządzanie wydatkami państwowymi. Aparat państwowy ma obowiązek chronić obywateli i tworzyć dla nich środowisko równych szans na tworzenie kapitału we wszystkich dziedzinach. Stąd wydatki nie powinny nadmiernie skupiać się na reprezentacyjnej otoczce władzy podkreślającej nadrzędność, ale na służeniu obywatelom. Tylko w ten sposób obywatele mogą skupić się na tworzeniu bogactwa wewnętrznego. Jeśli jest inaczej, tracą oni energię na niepotrzebne spory, walki wewnętrzne, utarczki prawne. Jeśli jest inaczej, to państwo przestaje pełnić funkcje do jakich zostało powołane i wtedy jedynym rozsądnym ekonomicznie wyjściem jest zmiana systemu władzy.
Książka oryginalnie powstała w osiemnastym wieku, dlatego język i przykłady opisują gospodarczą rzeczywistość tamtych czasów. Jest to dodatkowy walor lektury — podróż w czasie zawsze jest fascynującym przeżyciem.
Lektura tego tytułu uświadamia jak bardzo jako państwa i jako obywatele jesteśmy od siebie uzależnieni. Prawdziwe bogactwo to wspólne bogactwo wszystkich, a nie zarezerwowane dla wybranych. Na tym polega prawdziwy liberalizm — wszyscy mogą i mają prawo być bogaci.
Adam Smith
„Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”
Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa 2007
Źródło: Wydawnictwo Naukowe PWN
Źródło:bn
