Żyjemy coraz dłużej, ale coraz mniej z nas pracuje. Co piąte gospodarstwo domowe składa się tylko z jednej osoby, a żywność i utrzymanie mieszkania pochłania połowę naszych wydatków. Pokazujemy, jak zmienia się Polska opisywana w danych Głównego Urzędu Statystycznego.
1. Co piąty Polak jest seniorem
Jeszcze dekadę temu niemal dwie trzecie ludności Polski stanowiły osoby w wieku produkcyjnym. Do 2019 r. ta grupa skurczyła się, podobnie jak odsetek populacji przed 18. rokiem życia. Osób starszych niż 60/65 lat (kobiet/mężczyzn) przybyło – o ponad 5 pp. Co piąty Polak jest w wieku poprodukcyjnym.
Kierunek przemian demograficznych widać wyraźnie, jeśli spojrzymy na odsetek młodych Polaków. W 2000 r. było ich 24,4 proc. Dwadzieścia lat później już tylko 18,1 proc.
2. Dzieci rodzą się coraz później
W 1990 roku średni wiek matki rodzącej pierwsze dziecko wynosił 22,7 roku. W 2019 r. wskaźnik ten był już zdecydowanie bliższy trzydziestki – 28,3. Spadł także współczynnik dzietności, którego nie należy jednak mylić z rzeczywistą liczbą urodzeń przypadających na jedną kobietę.
3. Zbliża się demograficzna katastrofa
W 2050 r., według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego, na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadać będzie ponad 50 w wieku poprodukcyjnym. Na koniec 2019 r. relacja ta była znacznie korzystniejsza – 37 „seniorów” na 100.
4. Dominują jedno- i dwuosobowe gospodarstwa domowe
Ponad 22 proc. gospodarstw domowych w Polsce to gospodarstwa jednoosobowe. W 2010 r. ich udział był niższy niemal 5 pp. Zmiany wynikają nie tylko z przemian demograficznych (starzenie się społeczeństwa, różnice w trwaniu życia kobiet i mężczyzn), ale także kulturowych.
5. Kobiety żyją o 8 lat dłużej niż mężczyźni, ale dystans się zmniejsza
Polacy żyją coraz dłużej. W 1990 r. przeciętna liczba lat trwania życia w przypadku mężczyzn wynosiła 66,2 lata, w 2019 r. – 74,1. Kobiety są bardziej długowieczne, ale dystans pomiędzy płciami się skraca. W 1990 r. sięgał 9 lat, teraz – niespełna 8.
6. Gospodarka usługami stoi
W ciągu minionej dekady trwał proces serwicyzacji polskiej gospodarki. Odsetek pracujących w usługach zwiększył się z 56,6 proc. do 58,4 proc. Wyraźnie ubyło natomiast pracowników w sektorze rolniczym (oraz leśnictwie, łowiectwie i rybactwie) – z 13 proc. do 9,1 proc.
7. Więcej przyjeżdża niż wyjeżdża
Oficjalne dane o emigracji i imigracji pokazują ważną zmianę. Przez niemal 30 lat emigracja miała sporą przewagę, szczególnie widoczną po wstąpieniu Polski do UE. W 2019 r. relacja była już odwrotna.
8. Na co umieramy?
Choroby układu krążenia i nowotwory to najczęstsze przyczyny zgonu w Polsce. Kolejność nie zmieniła się od 2010 r., ale udział „sercowych” problemów nieco spadł na przestrzeni minionej dekady.
9. Coraz mniej pielęgniarek
Od 2010 r. wzrosła liczba farmaceutów, dentystów i lekarzy w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. Jedyna kategoria zawodów medycznych, która zanotowała spadek tego wskaźnika to pielęgniarki.
10. Realne wynagrodzenia rosną
W 2019 r. realne wynagrodzenie było średnio wyższe o jedną trzecią niż w 2010 r. Trend ten nie ominął emerytur i rent, chociaż był mniej dynamiczny. Najmniej zyskali emeryci i renciści w rolnictwie indywidualnym.
11. Piwo zdrożało mniej niż woda
Od 2010 r. piwo zdrożało zaledwie o 16 gr za litr, ale woda jest dziś o 1/3 droższa niż na początku poprzedniej dekady – wskazują porównania GUS. Za 1 litr benzyny trzeba było w 2010 r. zapłacić 4,59 zł, a w 2019 r. – 5,02 zł.
12. Żywność i mieszkanie ciążą w portfelu najbardziej
Dwie najważniejsze kategorie wydatków sztywnych w gospodarstwie domowym – żywność i utrzymanie mieszania – łącznie odpowiadają za niemal połowę całości wydatków „na głowę”. Chociaż znaczenie wydatków na żywność powoli spadało, to i tak dla Polaków ta kategoria jest znacznie bardziej bolesna niż dla przeciętnego mieszkańca „starej” Unii Europejskiej, gdzie jej udział w wydatkach ogółem zbliżony jest do 15 proc.
13. Najwyższe dochody na Mazowszu
Przeciętny miesięczny dochód na osobę jest najwyższy w województwie mazowieckim oraz dolnośląskim. Najmocniej od 2010 r. wskaźnik ten rósł jednak w województwach na wschodzie i północy kraju.
14. Przybyło gości z Ukrainy
GUS odnotowuje także narodowość turystów korzystających z obiektów noclegowych w Polsce. Największy udział w tej grupie mają Niemcy – to nie zmieniło się w okresie od 2010 do 2019 r. Trzecie miejsce należy jednak teraz do Ukraińców, którzy w 2010 r. znajdowali się poza pierwszą piątką.
15. Internet jest już powszechny
W 2005 r. tylko jedna trzecia Polaków korzystała regularnie z internetu. W 2019 r. wskaźnik ten jest ponad dwukrotnie wyższy. Używających sieci jest więcej niż użytkowników komputerów – to znak mobilnej rewolucji technologicznej, która miała miejsce w ostatnich latach.
16. Polacy ruszyli do kin
W porównaniu z 2010 r. wyraźnie zmienił się model uczestnictwa w kulturze Polaków. W największym stopniu skorzystały z tego kina oraz imprezy masowe. Spadek zainteresowania odnotowały natomiast biblioteki.
17. Wielkie budowanie
W 2019 r. oddano do użytkowania ponad 207 tys. mieszkań, głównie w miastach. To o ponad 70 tys. więcej niż w 2010 r. Budowlany boom osiągnął rozmiary nienotowane w Polsce od 1989 r.
18. Niemcy – najważniejszy partner handlowy
W handlu zagranicznym najważniejszym rynkiem pozostają Niemcy – zarówno dla eksporterów, jak i dla importerów. Od 2010 r. zmieniła się pozycja Chin. Zza Wielkiego Muru importujemy więcej niż z Rosji.
19. Studenci wybierają biznes
Najpopularniejszym kierunkiem studiów w Polsce jest biznes i administracja. Studentów kierunków medycznych w roku akademickim 2018/19 było nieco więcej niż zainteresowanych naukami społecznymi.
20. Zielona energia na północy
Największym udziałem energii ze źródeł odnawialnych w produkcji energii w Polsce mogą pochwalić się województwa na północnym-wschodzie. Są to jednocześnie regiony, w których produkcja energii jest najmniejsza. W województwach mazowieckim, łódzkim i śląskim (najwięksi producenci) udział źródeł odnawialnych jest jednocyfrowy.
MK
