W latach 2015-2017 jednostki samorządu terytorialnego nie w pełni właściwie organizowały i prowadziły działalność kulturalną - wynika z informacji NIK zaprezentowanej w środę sejmowym komisjom. Instytucje kultury nie miały zapewnionych odpowiednich warunków lokalowych i stabilności finansowej.
W środę sejmowe Komisje: Kultury i Środków Przekazu oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej rozpatrzyły informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli dot. działalności samorządowych instytucji kultury.
Wiceprezes NIK Wojciech Kutyła poinformował, że "Najwyższa Izba Kontroli w okresie od lutego do maja 2018 roku przeprowadziła z własnej inicjatywy kontrolę działalności samorządowych instytucji kultury". Kontrolą objęto lata 2015-2017 i prowadzono ją w 18 jednostkach, w tym w trzech urzędach marszałkowskich: woj. dolnośląskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego, trzech urzędach miasta/miejskich: Gdańska, Poznania i m.st. Warszawy, 12 instytucjach kultury (sześciu teatrach i sześciu muzeach). Informację dot. działalności 262 samorządowych teatrów oraz muzeów uzyskano również w trakcie badań kwestionariuszowych.
Jak mówił Kutyła, głównym celem kontroli była odpowiedź na pytanie, czy samorządy oraz samorządowe instytucje kultury właściwie organizują i prowadzą działalność kulturalną. W ocenie NIK, "objęte kontrolą jednostki samorządu terytorialnego nie w pełni właściwie organizowały i prowadziły działalność kulturalną".
"Pomimo zdiagnozowanych potrzeb oraz opracowania dokumentów strategicznych, podległe im instytucje kultury nie miały zapewnionych odpowiednich warunków lokalowych i stabilności finansowej do prawidłowego prowadzenia swojej działalności. Powodowało to ograniczenia w tworzeniu oferty i uczestnictwie odbiorców w przedsięwzięciach kulturalnych, w tym szczególnie grup narażonych na wykluczenie" - wyjaśnił wiceprezes NIK.
Dodał, że "organizatorzy starali się stworzyć warunki organizacyjne i zapewnić instytucjom kultury właściwe warunki lokalowe, jednakże w ośmiu spośród 12 objętych kontrolą instytucjach kultury stwierdzono zarówno potrzeby remontowe, jak i deficyty powierzchni, a obiekty użytkowane przez 10 spośród 12 skontrolowanych instytucji kultury nie były w pełni dostosowane do obsługi osób z niepełnosprawnościami, osób w podeszłym wieku oraz rodzin z małymi dziećmi".
Wicedyrektor Departamentu Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego NIK Ilona Kielan-Glińska powiedziała, że analiza ryzyka NIK wykazała, iż "w dalszym ciągu nakłady na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego są niewystarczające". Dodała, że wyniki NIK pokazują "niewłaściwie wydatkowanie środków na prowadzenie działalności kulturalnej a także utrudnienia w dostępie do oferty, w tym niedostosowanie obiektów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, osób starszych oraz rodzin z małymi dziećmi".
Kielan-Glińska podała, że wyniki badań kwestionariuszowych, przeprowadzonych przez NIK w 262 samorządowych instytucjach kultury, potwierdzają, że brak właściwych warunków lokalowych jest istotnym czynnikiem utrudniającym rozszerzenie i uatrakcyjnienie oferty.
"W skontrolowanych samorządach, mimo wzrastających z roku na rok nakładów finansowych na kulturę (wzrost w 2017 r. wydatków na dotacje podmiotowe o prawie 14 proc. w porównaniu do 2015 r.), środki te były w dalszym ciągu niewystarczające i stanowiły średnio niespełna 75 proc. przychodów ogółem instytucji kultury. Niepełne – w stosunku do wielkości wnioskowanych – finansowanie dotyczyło zarówno dotacji podmiotowych (w skrajnych przypadkach zgłaszane zapotrzebowania zaspakajano tylko w 70 proc.) jak i dotacji celowych na realizację wskazanych zadań i programów (odpowiednio – 43 proc.), a także dotacji celowych na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji (w skrajnych przypadkach organizator w ogóle nie uwzględnił wniosków o przyznanie dofinansowania)" - przekazała wicedyrektor Departamentu Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego.
Jak mówiła, Najwyższa Izba Kontroli wnioskowała do organizatorów samorządowych instytucji kultury "o uwzględnianie w większym zakresie potrzeb bieżących i majątkowych prowadzonych instytucji kultury i zwiększenie nadzoru nad działalnością prowadzonych instytucji kultury, w tym nad wydatkowaniem środków publicznych".
Jeżeli chodzi o dyrektorów samorządowych instytucji kultury to NIK wnioskowała "o kontynuację działań na rzecz pełnego dostosowania obiektów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, osób w podeszłym wieku i rodzin z małymi dziećmi w celu umożliwienia korzystania z całej oferty kulturalnej oraz o kontynuowanie działań na rzecz pozyskania środków finansowych do realizacji celów statutowych".
NIK wnioskowała także o "wprowadzenie mechanizmów zapewniających rzetelne realizowanie procedur oraz prowadzenie dokumentacji związanej z dokonywaniemwydatków i zaciąganiem zobowiązań finansowych, w tym także dokumentacji przetargowej".
Wicedyrektor Departamentu Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego NIK powiedziała, że po kontroli dyrektorzy samorządowych instytucji kultury podjęli działania w celu "zlikwidowania istniejących barier architektonicznych, które utrudniały dostęp do użytkowanych obiektów osobom z niepełnosprawnościami, w podeszłym wieku i rodzinom z małymi dziećmi", a "organizatorzy samorządowych instytucji kultury zobowiązali się do przeprowadzania bieżącej analizy potrzeb nadzorowanych instytucji kultury". (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ itm/
