Wyłudzanie wiz, praca bez zezwoleń i ubezpieczenia. Kontrola przeprowadzona na Podkarpaciu przez NIK nie pozostawia złudzeń - obcokrajowcy byli zatrudniani z naruszeniem praw pracowniczych, bez zaświadczeń, bez minimalnego wynagrodzenia oraz właściwej umowy.
Kontrola NIK trwała od 2013 roku do pierwszej połowy 2015 roku, w tym czasie sprawdzono 1 478 zezwoleń na prace obcokrajowców, które wydano na Podkarpaciu. Z raportu wynika, że 83 proc. zatrudnionych cudzoziemców nie podjęło legalnej pracy. Ponadto, osoby, które znalazły zajęcie na terenie Polski spotkały się z zaniżaniem wynagrodzeń, niewypłaceniem ekwiwalentów za niewykorzystany urlop, zastępowaniem umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, a także pracą bez zaświadczeń lekarskich i szkoleń BHP.
Jak wynika z raportu, wina nie leży jedynie po stronie polskich pracodawców. Okazuje się, że w wyniku niewystarczających prawnych regulacji dotyczących pozyskiwania pracowników spoza granic, obcokrajowcy wykorzystywali obowiązujące przepisy do wyłudzania wiz i umożliwiania przyjazdu do strefy Schengen w celach innych niż podjęcie pracy. W ocenie NIK obecny system działała na szkodę interesów gospodarczych Polski i Unii Europejskiej.
ReklamaWyniki raportu obrazuje poniższy przykład przedstawiony przez Najwyższą Izbę Kontroli:
- Podczas kontroli w Powiatowym Urzędzie Pracy w Przemyślu, NIK przeanalizowała 13 podmiotów (właścicielami byli obywatele Ukrainy), które w latach 2013 - czerwiec 2015 r. złożyły najwięcej - łącznie 2298 - oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcom. Z informacji uzyskanych z ZUS wynikało tymczasem, że do ubezpieczenia społecznego zgłoszono 159 cudzoziemców, tj. niecałe 7 proc. Z kolei z informacji Urzędu Skarbowego wynikało że siedem z tych podmiotów w latach 2013 - 2014 w ogóle nie uzyskało przychodów. Inny z podmiotów w latach 2013 - 2014 zarejestrował 213 oświadczeń, na podstawie których granicę Polski przekroczyły 183 osoby, ale podmiot ten nie zatrudnił żadnego cudzoziemca - czytamy w analizie.
Raport pokazuje, że zarówno straż graniczna, państwowe urzędy pracy, jak i wojewodowie, nie byli w stanie skutecznie weryfikować wniosków o wydanie zgody na zatrudnienie cudzoziemców. Zdaniem NIK, aby zapobiegać takim sytuacjom w przyszłości, należałoby w przepisach prawa określić minimalne warunki, z których musiałby się wywiązać rejestrujący oświadczenie w przypadku zatrudnienia cudzoziemca. Wymagania te powinny dotyczyć takich elementów jak: ustalenie kwoty minimalnego wynagrodzenia cudzoziemca czy informowanie Straży Granicznej o zatrudnieniu cudzoziemca, by odpowiednie służby mogły przeprowadzić kontrole.
Weronika Szkwarek
