Moda na industrialne wnętrza ma się w Polsce dobrze, więc deweloperzy coraz chętniej adaptują na mieszkania stare budynki w byłych fabrykach. Wielu pod przykrywką loftów buduje jednak zupełnie nowe osiedla.
Wiedeńskie Gazomierze, portowe spichlerze w Hafen City w Hamburgu czy londyński Docklands są dziś uważane za wzorowe przekształcenie dawnych fabryk w osiedla mieszkaniowe. Coraz pewniej tą drogą podążają także polskie miasta, w których do zagospodarowania są jeszcze całe dzielnice gospodarcze.
– Rewitalizacja obiektów poprzemysłowych wiąże się przede wszystkim z oszczędnością terenów, pochłanianych przez rozrastające się miasta. Zapobiega także niekontrolowanemu rozlewaniu się przedmieść. Struktura miasta się zagęszcza, a jego funkcjonalność poprawia – pisze w artykule "Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych na cele mieszkaniowe" dr Agnieszka Turek z Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej.
Jak jednak wskazuje, barierą w rewitalizacji terenów po dawnych fabrykach, może być ich zanieczyszczenie. Tak było choćby w przypadku Zakładów Wytwórczych Lamp Elektrycznych na warszawskiej Woli, gdzie wskutek przesycenia ścian rtęcią używaną do produkcji jarzeniówek, zaniechano wcześniejszych planów przebudowy fabryki w osiedle mieszkaniowe. Ostatecznie w 2011 r. obiekt został całkowicie wyburzony.
I choć w polskich miastach nie brakuje przykładów, gdy deweloperzy pieczołowicie odnawiają dawne fabryczne mury, w wielu przypadkach kończy się na wyburzeniu zrujnowanych budynków i budowie na pustym placu zupełnie nowego osiedla.
Hektary do przekształcenia
W mało którym polskim mieście przekształcanie fabryk w osiedla mieszkalne ma się tak dobrze jak w Łodzi. Jedne z pierwszych loftów powstały tam dziesięć lat temu w przędzalni należącej dawnej do fabryki włókienniczej Scheiblera na Księżym Młynie. Niebawem będzie można mieszkać nie tylko w dawnym zakładzie pracy przedwojennych łodzian, ale i w budynkach, w których robili zakupy, a ich dzieci chodziły do szkoły.
Księży Młyn to wciąż łakomy kąsek dla deweloperów. Wkrótce 14 kolejnych fabrycznych obiektów zrewitalizuje Echo Investment. Obok nich powstaną nowe, choć stylizowane, bloki.
Sercem osiedla ma być zabytkowa elektrownia. Chętni na lofty, mieszkania i biura z czerwonej cegły znajdą w sumie 90 tys. mkw powierzchni mieszkaniowej i biurowej. Jak ocenia deweloper, zabytkowe budynki staną się miejscem zamieszkania i pracy dla 6 tys. łodzian.
W pierwszym etapie deweloper zbuduje od podstaw dwa budynki z 270 mieszkaniami. Będą gotowe za półtora roku.
Urządzisz jak chcesz
Mieszkania na pofabrycznych terenach powstają także we Wrocławiu. Jedne z pierwszych loftów powstały w XIX-wiecznej fabryce papieru, która drugie życie wiedzie pod nazwą Nowa Papiernia. Inwestor odrestaurował wiele detali, tj. stropy ze stalowych belek (tzw. stropy Kleina) czy ozdobne podstopnice na klatkach schodowych. Wszystkim detalom towarzyszy wszechobecna czerwona cegła.
– Największe wrażenie zrobiły na mnie ogromne okna i naświetlenie pomieszczenia. Duża ilość światła sprawia, że za dnia praktycznie nie trzeba używać sztucznego oświetlenia, a samo mieszkanie wydaje się bardziej przestronne – mówi Natalia Perkojć, która od 2015 r. mieszka w lofcie w Nowej Papierni we Wrocławiu. – Ważna była też elastyczność i możliwość dowolnego zaaranżowania wnętrz. Loft nie miał ścianek działowych, więc mogliśmy wykorzystać całą przestrzeń. Możliwości zwiększył też wysoki sufit. W ten sposób każdy loft jest inny i ma własny styl – dodaje.
Piwo, wódka i mieszkania
Lofty we Wrocławiu powstają także w cieniu browarnianego komina. Od dwóch lat osiedle na terenie dawnego Browaru Piastowskiego przy ul. Jedności Narodowej buduje Archicom. Do marca przyszłego roku gotowe będą dwa zupełnie nowe budynki mieszkalne – Nowa Beczkownia i Formiernia, w których znajdzie się 150 mieszkań.
Mają one nawiązywać wyglądem do dawnego browarnianego kompleksu. Do połowy będą zbudowane z czerwonej cegły, zaś w górnej części zostaną pomalowane na szaro i biało. W kolejnych latach mieszkania powstaną także w zrewitalizowanych budynkach po byłym browarze, m.in. w butelkowni, kapslowni i korkowni. Na osiedlu znajdą się także lokale usługowe: restauracje i kawiarnie, które powstaną na placu przy niegdysiejszej dyrekcji browaru.
Mieszkania "z nutą alkoholu" w tle powstaną także w Krakowie. Pod koniec ubiegłego roku deweloper Inter-Bud zaczął wyburzać dawne budynki krakowskiego Polmosu pomiędzy ul. Mogilską i al. Pokoju. Budynki mogły zniknąć, ponieważ były wpisane jedynie do ewidencji, a nie rejestru zabytków. Zastąpi je inwestycja Fabryczna City. W pierwszym etapie powstaną jednak biura i sklepy Fabryczna Office Park.
Spełnić dziecięce marzenia
Kto w dzieciństwie nie marzył o zamieszkaniu w fabryce czekolady? Mieszkanie w miejscu pachnącym dawniej kakao i wanilią wkrótce będzie można kupić na poznańskich Jeżycach.
Deweloper Colian z Kalisza na początku zbuduje 7-piętrowy budynek, w którym znajdzie się 157 mieszkań – od najmniejszych o powierzchni 29 mkw do 126-metrowych penthouse’ów o podwyższonym standardzie. Elewacja budynku zostanie ozdobiona ceramiczną okładziną, która kształtem i kolorem będzie przypominała kostki czekolady. Budynek będzie gotowy na początku 2021 r.
Remontu doczeka się także jeden z budynków dawnej fabryki. Do przeszłości miejsca będą nawiązywały także nazwy osiedlowych uliczek – Deserowa, Pralinowa, Mleczna czy pl. Czekoladowy.
Po sąsiedzku, na terenie fabryki obrabiarek Wiepofama, deweloper Unidevelopment we współpracy z właścicielem zakładów planuje zbudować 2 tys. mieszkań.
Gustowne mieszkania zamiast przemysłu
Wkrótce osiedle urośnie także w miejscu dawnej Fabryki Maszyn Budowlanych Fadroma powstanie osiedle Nowy Grabiszyn. W ten sposób z lokalnym rynkiem wita się deweloper Budimex Nieruchomości.
Po wojnie zakład produkował m.in. ładowarki i koparki wykorzystywane na budowach osiedli z wielkiej płyty. O rewitalizacji industrialnych zabudowań nie ma jednak mowy, bo pofabryczne budynki i kominy zostały zrównane z ziemią. W pierwszym etapie w ich miejscu powstanie 9-piętrowy blok, w którym znajdzie się 229 mieszkań. Pierwsi mieszkańcy mają wprowadzić się na początku 2021 r. Na parterze powstanie ciąg handlowy. W kolejnych budynkach znajdzie się nawet tysiąc mieszkań.
W osiedle zmieni się także teren niegdysiejszej fabryki traktorów na warszawskim Ursusie. Firma Ronson Development rozpoczęła już przedsprzedaż mieszkań. Osiedle będą tworzyły pięciokątne budynki ustawione w kształt zygzaków, wnętrza których zostaną zagospodarowane na tereny zielone.
Jak przekonuje inwestor, osiedle, choć oddalone od centrum stolicy, będzie z nim dogodnie skomunikowane, dzięki pociągom zatrzymującym się jedynie 500 m od bloków na stacji Warszawa Ursus.
Już wcześniej fabrykę traktorów w osiedle zaczęła zmieniać firma Unidevelopment, która przy ul. Dyrekcyjnej postawiła 300 mieszkań, a tuż obok buduje drugie tyle. W rejonie ul. Szamoty bloki pod nazwą Centro Ursus stawia także Atal.
Nowe prawo przyspieszy budowę osiedli?
Już wkrótce fabryk zamienionych w osiedla może być więcej. Parlamentarzyści pracują nad zmianami w prawie, które ułatwią przekształcanie pofabrycznych gruntów. Nowe regulacje mogą wejść w życie jeszcze podczas wakacji.
Jak jeszcze w maju informowała „Rzeczpospolita”, znowelizowana zostanie ustawa o gospodarce nieruchomościami oraz prawo budowlane. W myśl nowych przepisów, zmiana celu prawa użytkowania wieczystego będzie możliwa na wniosek władz miasta lub użytkownika wieczystego. W ten sposób na terenie po dawnej fabryce będzie mogło powstać osiedle mieszkaniowe.
Zmiana celu będzie możliwa również w sytuacji, gdy będzie ona zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla danej działki, a także ze zgłoszeniem przebudowy lub budowy w oparciu o tzw. specustawę mieszkaniową.
