Pojęcie obligacji skarbowej
Obligacje skarbowe są dłużnymi papierami wartościowymi emitowanymi przez Skarb Państwa, reprezentowany przez Ministra Finansów. Jako emitent obligacji Skarb Państwa pożycza na rynku środki finansowe na pokrycie nadmiernych wydatków budżetowych oraz spłatę wcześniejszych zobowiązań. Zobowiązuje się zwrotu pożyczonych środków poprzez wykup obligacji wraz z należnymi odsetkami.Skarb Państwa gwarantuje całym swoim majątkiem wypłatę zainwestowanych pieniędzy wraz z należnymi odsetkami. A ponieważ prawdopodobieństwo bankructwa całego państwa jest bardzo niewielkie, stąd nabywanie obligacji skarbowych należy do najbardziej bezpiecznych form inwestowania.
Na rynku emitowane są obligacje o oprocentowaniu stałym oraz zmiennym. . Warunki emisji poszczególnych serii obligacji są określone w listach emisyjnych.
Obligacje skarbowe nie mają formy dokumentu - są zdematerializowane. Dematerializacja powoduje, że nie ma ryzyka ich kradzieży, przywłaszczenia ani zagubienia dokumentu obligacji.
Roszczenie o wykup obligacji ulega przedawnieniu po upływie 10 lat od dnia wykupu obligacji. Roszczenie o wypłatę odsetek ulega przedawnieniu po upływie trzech lat od dnia, w którym zapadły odsetki.
Dla każdej emisji obligacji Minister Finansów opracowuje list emisyjny. Jest to dokument określający szczegółowe warunki emisji obligacji, w szczególności datę emisji, powołanie podstawy prawnej emisji, wartość nominalną tej emisji, cenę sprzedaży, stopę procentową lub sposób jej obliczania, sposób, miejsce, terminy wypłaty należności, termin wykupu. Ponadto w liście emisyjnym opisany jest zakres świadczeń wynikających z obligacji i sposób ich realizacji.
Rynek obligacji dzieli się na detaliczny i hurtowy.
Rynek detaliczny
Listy emisyjne Ministra Finansów dla obligacji detalicznych dostępne są w placówkach Agenta Emisji oraz na stronie internetowej www.obligacjeskarbowe.pl oraz www.mf.gov.pl/obligacje. Agent Emisji jest to instytucja finansowa odpowiedzialna za sprzedaż oraz obsługę obligacji; w przypadku detalicznych obligacji skarbowych agentem emisji jest PKO Bank Polski.Detaliczne obligacje skarbowe na rynku pierwotnym można kupić w:
- wyznaczonych oddziałach PKO Banku Polskiego,
- Punktach Obsługi Klientów Domu Maklerskiego PKO Banku Polskiego.
- internetu za pośrednictwem witryny: www.zakup.obligacjeskarbowe.pl oraz www.inteligo.pl
- infolinii: 0 801 310 210 (opłata jak za połączenie lokalne) lub 0 prefiks 81 535 66 55. Serwis telefoniczny jest czynny od poniedziałku do soboty od godziny 8.00 do 20.00 z wyjątkiem dni świątecznych.
- gotówką,
- przelewem,
- środkami uzyskanymi z wykupu obligacji przez Skarb Państwa (zamiana wykupywanych obligacji na nowe, tzw. rolowanie).
Nabywcy obligacji otrzymują pisemne potwierdzenie zakupu zawierające następujące informacje: dane osobowe posiadacza obligacji, rodzaj i ilość nabytych obligacji, cenę sprzedaży jednej obligacji oraz łączną kwotę nabycia.
Agent Emisji może na życzenie klienta wystawić imienne świadectwo depozytowe, które jest dokumentem stwierdzającym, że legitymująca się nim osoba jest właścicielem określonej liczby obligacji danej emisji. Świadectwo to nie jest papierem wartościowym i nie może być przedmiotem obrotu.
Nabywca obligacji może dokonywać wszelkich operacji związanych z obligacjami (przedstawienie do wykupu, wypłata odsetek, zamiana na obligacje nowej emisji) w dowolnym punkcie sprzedaży obligacji na terenie całego kraju.
Na rynku detalicznym obligacji występują obligacje oszczędnościowe oraz obligacje rynkowe.
Obligacje oszczędnościowe są sprzedawane na rynku pierwotnym codziennie po stałej cenie sprzedaży, równiej wartości nominalnej, która wynosi 100 PLN. Mogą je nabywać wyłącznie osoby fizyczne będące rezydentami i nierezydentami a także organizacje użytku publicznego. Obecnie na rynku znajdują się następujące tego rodzaju obligacje:
- Obligacje dwuletnie (DOS) o stałym oprocentowaniu - są dobrym rozwiązaniem dla osób, które chcą ulokować posiadane wolne środki pieniężne i mieć pewność stałego oraz pewnego zysku. Dzięki stałemu oprocentowaniu z góry wiadomo, jaki będzie zysk po zakończeniu okresu oszczędzania.
- Obligacje czteroletnie (COI) indeksowane - to świetny sposób inwestowania dla osób, które dysponują nadwyżkami finansowymi i zamierzają je ulokować na dłuższy czas, mając pewność, że zmienne odsetki zagwarantują niewielki, aczkolwiek pewien zysk, przewyższający inflację.
- Obligacje dziesięcioletnie, określane mianem "Emerytalne Dziesięcioletnie Obligacje" (EDO) o zmiennym oprocentowaniu, opartym na wskaźniku inflacji z jednoczesną kapitalizacją odsetek po każdym rocznym okresie odsetkowym, to produkt kierowany przede wszystkim do osób wyrażających zamiar oszczędzania na dodatkową emeryturę. Obligacje EDO mogą być nabywane w ramach programu Indywidualnych Kont Emerytalnych, co daje możliwość uzyskania zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych.
Obligacje oszczędnościowe odgrywają bardzo małą rolę w finansowaniu zadłużenia Skarbu Państwa.
Obligacje rynkowe są sprzedawane po dziennej cenie sprzedaży, która w dniu "q" jest równa cenie emisyjnej obligacji, powiększonej o wartość odsetek naliczonych od dnia rozpoczęcia pierwszego okresu odsetkowego do dnia sprzedaży obligacji.
Cena emisyjna obligacji rynkowych może zostać określona przez Ministerstwo Finansów na poziomie równym lub niższym, niż wartość nominalna. Różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną emisyjną stanowi dyskonto, stanowiące dodatkowy przychód z inwestycji.
Dzienna cena sprzedaży obligacji jest obliczana według wzoru:
gdzie:
Cq - dzienna cena sprzedaży obligacji w dniu "q",
CE - cena emisyjna obligacji, obowiązująca w dniu "q",
N - wartość nominalna obligacji,
R - oprocentowanie obligacji,
q - dzień sprzedaży obligacji, będący kolejnym dniem pierwszego okresu odsetkowego.
Na rynku pierwotnym obligacje rynkowe mogą nabywać rezydenci i nierezydenci, będący osobami fizycznymi, jak również osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, z wyłączeniem instytucji finansowych. Z kolei na rynku wtórnym, np. na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW) lub MTS-CeTO nabywcami obligacji mogą być rezydenci, jak również nierezydenci będący osobami fizycznymi oraz wszystkie osoby prawne i spółki nie posiadające osobowości prawnej.
Osoby posiadające rachunek inwestycyjny w domu maklerskim mogą również nabyć obligacje rynkowe na GPW lub CeTO po cenie równej aktualnemu kursowi giełdowemu pomnożonemu przez wartość nominalną obligacji powiększonemu o naliczone odsetki.
Obligacje zakupione na rynku pierwotnym można również złożyć na rachunek papierów wartościowych w domu maklerskim. Należy wówczas przedłożyć świadectwo depozytowe. Stan posiadania obligacji jest rejestrowany na koncie depozytowym domu maklerskiego w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Pozwala to na ich sprzedaż w dowolnym momencie na rynku wtórnym organizowanym przez GPW lub MTS-CeTO. Sprzedaż obligacji na giełdzie nie powoduje utraty narosłych odsetek. Zarówno obligacje oszczędnościowe, jak i rynkowe można sprzedać na podstawie umowy cywilno-prawnej. Mogą być one również przedmiotem darowizny.
Obligacje rynkowe nie podlegają przedterminowemu wykupowi.
Obecnie znajdują się w obrocie dwa rodzaje obligacji rynkowych:
- Obligacje trzyletnie (TZ) o zmiennym oprocentowaniu - to dobry sposób na oszczędzanie dla osób, które chcą ulokować oszczędności w inwestycję, która zapewnia regularny (co 6 miesięcy) dopływ gotówki oraz zawsze podąża za zmieniającymi się trendami na rynku finansowym.
- Obligacje pięcioletnie (SP) o stałym oprocentowaniu naliczanym co rok od wartości nominalnej. Podobnie, jak w przypadku obligacji dwuletnich, posiadacz obligacji pięcioletnich zna zysk, jaki osiągnie w okresie do dnia ich wykupu. Obligacje te nie są już emitowane, lecz znajdują się w obrocie wtórnym.
- wypłatę gotówki (wartość nominalna oraz odsetki) - w dowolnej placówce,
- przelew na rachunek bankowy posiadacza obligacji,
- zamianę na obligacje nowej emisji.
Środki pochodzące z wykupu obligacji mogą być przeznaczone na zapłatę za obligacje nowej emisji. Należy wówczas złożyć dyspozycję zakupu obligacji zawierającą wniosek o zaliczenie na poczet ceny nabywanych obligacji należności z tytułu obligacji podlegających wykupowi. W takim przypadku można uzyskać korzystniejszą cenę zakupu, niż cena emisyjna.
Obligacje hurtowe
Obligacje hurtowe na rynku pierwotnym są sprzedawane na przetargach organizowanych przez Ministra Finansów. Mogą w nich uczestniczyć podmioty finansowe, będące Dealerami Skarbowych Papierów Wartościowych na podstawie zawartej umowy oraz Bank Gospodarstwa Krajowego. Nabywają oni obligacje we własnym imieniu i na własny rachunek, celem dalszej odsprzedaży.Na rynku wtórnym obligacje hurtowe mogą być nabywane przez rezydentów i nierezydentów, będących osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub spółkami nieposiadającymi osobowości prawnej. W szczególności cieszą się one powodzeniem wśród funduszy inwestycyjnych oraz emerytalnych.
Listy emisyjne Ministra Finansów dla obligacji hurtowych dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl/obligacje.
Obligacje te są denominowane w walucie polskiej lub euro, a ich nominał może stanowić 1000 jednostek tej waluty lub wielokrotność.
Obligacje hurtowe są emitowane jako obligacje:
- zerokuponowe,
- stałej stopie procentowej,
- zmiennej stopie procentowej,
- indeksowane.
Źródło:
