O objęcie instrumentami osłonowymi odchodzących z pracy górników, m.in. pracowników Jastrzębskiej Spółki Węglowej, zaapelowały do Ministra Energii władze samorządowe woj. śląskiego. W ostatnich tygodniach wnioskowały też o to m.in. związki JSW.
Chodzi o procedowany przez resort energii projekt nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Nowela ma określić m.in. kształt osłon pracowników likwidowanych kopalń i umożliwić kontynuowanie procesu stopniowego wygaszania działalności kopalń węgla kamiennego energetycznego.
Głównymi założeniami projektu nowelizacji ustawy jest umożliwienie finansowania świadczeń dla pracowników likwidowanych zakładów górniczych z dotacji budżetowych oraz to, że likwidacja kopalń będzie prowadzona przez przedsiębiorców górniczych, którzy będą na ten cel dostawać państwowe dotacje, a nie jak dotąd - przez spółkę restrukturyzacyjną.
Prace nad nowelizacją rozpoczęło z początkiem br. Ministerstwo Przemysłu. 11 września br. kontynuujące to zadanie ME poinformowało o przyjęciu projektu przez Stały Komitet Rady Ministrów. Dwa dni wcześniej na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawiła się ostatnia wersja projektu.
W reakcji na głosy z wcześniejszych konsultacji m.in. ostatni projekt uwzględnia:
- zwiększoną wartość jednorazowych odpraw ze 120 tys. zł do 170 tys. zł,
- zmniejszenie do 3 lat stażu pracy uprawniającego do uzyskania tego świadczenia,
- rozszerzenie możliwości stosowania urlopów górniczych w obrębie zakładów - w pierwotnej wersji obejmowała ona tylko zakłady likwidowane, w obecnej są to wszystkie zakłady spółek objętych Nowym Systemem Wsparcia - czyli Polska Grupa Górnicza, Południowy Koncern Węglowy, Węglokoks Kraj.
O dalsze poszerzenie tego katalogu zawnioskował w piśmie do ministra energii Miłosza Motyki wicemarszałek woj. śląskiego Leszek Pietraszek. Mogłoby to nastąpić poprzez wykreślenie z projektu art. 5, co dałoby możliwość rozszerzenia katalogu potencjalnych uprawnionych do świadczeń osłonowych. Pietraszek zaznaczył, że byłoby to pożądane z punktu widzenia realizacji celów społecznych ustawy.
Świadczenia osłonowe mają służyć łagodzeniu skutków transformacji energetycznej i zapewnieniu bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców zatrudnionych w sektorze górniczym, którego transformacja przebiega z większą dynamiką, niż przewidywana wcześniej - przypomniał.
Jak ocenił, pracownicy innych spółek, np. JSW, powinni mieć możliwość skorzystania z programów osłonowych na równych zasadach. „Dodatkowo, ważne jest aby pracownicy poszczególnych spółek mogli być bez przeszkód zatrudniani w innych spółkach górniczych, jeśli możliwe i zasadne będzie kontynuowanie przez nich pracy w sektorze” - uznał.
Pietraszek zaakcentował, że rozszerzenie możliwego wsparcia osłonami poza spółki objęte Nowym Systemem Wsparcia, co pierwotnie wynikało z umowy społecznej dla sektora z 2021 r., wymagałoby przygotowania nowego lub aktualizacji obecnego wniosku notyfikacyjnego dot. umowy społecznej do Komisji Europejskiej. Wicemarszałek zasugerował pilne działanie w tej sprawie.
Wśród innych wniosków dot. treści projektu nowelizacji ustawy górniczej Pietraszek wskazał umożliwienie spółkom objętym Nowym Systemem Wsparcia zawiązywania lub przystępowania do spółek kapitałowych oraz dywersyfikacji i prowadzenia działań rozwojowych - ze względu na ich wysoki potencjał kadrowy, sprzętowy i organizacyjny.
„Zagospodarowanie terenów pogórniczych i poprzemysłowych również przez spółki górnicze i spółki z nimi powiązane pozwoliłoby zdywersyfikować działalność tych przedsiębiorstw poza sektor wydobywczy i płynnie przejść pracownikom do nowych stanowisk w tej samej firmie” - argumentował wicemarszałek woj. śląskiego.
„Rekomenduje się przygotowanie odrębnego programu, dedykowanego dywersyfikacji przedsiębiorstw górniczych, których właścicielem lub współwłaścicielem jest Skarb Państwa wraz z zapewnieniem źródeł finansowania takiego programu z poziomu krajowego z wykorzystaniem np. środków pochodzących z handlu emisjami EU ETS” - dodał Pietraszek.
Kolejnym jego wnioskiem jest rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do otrzymania darowizny i nabycia mienia pogórniczego o podmioty mające doświadczenie w promowaniu aktywności gospodarczej np. Katowicką Specjalną Strefę Ekonomiczną czy spółki gminne.
Wcześniejsze inicjatywy w tym zakresie nie znalazły odbicia w ostatnim projekcie nowelizacji, ze względu na ryzyka związane z pomocą publiczną. Jak jednak napisał wicemarszałek Pietraszek, wystąpienie pomocy publicznej nie powinno stanowić bariery przed wprowadzeniem regulacji adekwatnych do potrzeb, tym samym nie jest zasadne „prewencyjnie” wykluczanie możliwości gospodarczego wykorzystania mienia pogórniczego z tego powodu.
W ocenie wicemarszałka dodatkowo, w przyszłości, należałoby przeanalizować rozszerzenie katalogu celów, na które mogą zostać dokonane darowizny lub zbycie mienia, o cele własne jednostek samorządu terytorialnego (określone w ustawach dla poszczególnych jednostek samorządu).
Kolejnym przyszłościowym postulatem jest umożliwienie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości pogórniczych w prawo własności. Według samorządu woj. śląskiego zwiększyłoby to zainteresowanie nabyciem tych terenów przez inwestorów chcących prowadzić na nich aktywność gospodarczą lub inwestycje mieszkaniowe.
Informując o przyjęciu projektu przez Stały Komitet RM, ME deklarowało, że celem nowelizacji jest „pełna realizacja postanowień umowy społecznej z 2021 r., wsparcie odchodzących pracowników sektora poprzez kompleksowe świadczenia osłonowe, dostosowanie przepisów do realnego modelu transformacji górnictwa węglowego, a także zapewnienie kontrolowanego, stopniowego i, co ważne, społecznie akceptowalnego wygaszania kopalń węgla kamiennego energetycznego”.
Umowa społeczna z maja 2021 r. reguluje m.in. zasady i tempo wygaszania kopalń węgla energetycznego w Polsce do 2049 r. Umowa dotyczy dotąd trzech spółek węglowych objętych systemem publicznego wsparcia: PGG, Południowego Koncernu Węglowego i Węglokoksu Kraj. Związki z JSW postulowały w ostatnich tygodniach m.in. włączenie do umowy także tej spółki, co umożliwiłoby objęcie jej pracowników instrumentami osłonowymi.
PAP poprosiła we wtorek Ministerstwo Energii o odniesienie się do wystąpienia wicemarszałka woj. śląskiego.(PAP)
(planujemy kontynuację tematu)
mtb/ pad/
