Pożyczki muszą stanieć. Oto nowe limity

Wrześniowa obniżka stóp procentowych NBP oznacza, że najdroższe kredyty muszą stanieć. Górna granica odsetek to dziś 165 zł za wypożyczenie każdego tysiąca złotych rocznie. Jednak oprocentowanie to nie wszystko. Liczą się również opłaty i prowizje.

Jeszcze w połowie 2021 r., a więc całkiem niedawno, najdroższe karty kredytowe i kredyty gotówkowe kosztowały 7,2 procent rocznie. Dziś na zbliżone warunki liczyć mogą zaciągający kredyty hipoteczne, czyli najtańsze zobowiązania dostępne dla konsumentów. Tak duży skok kosztów finansowania w ostatnich latach to „zasługa” przede wszystkim wzrostu stóp procentowych. Wyznaczają one bowiem najwyższą stawkę, której mogą sobie życzyć za pożyczenie środków zarówno instytucje finansowe, jak i osoby fizyczne.

Górna granica wysokości odsetek to dwukrotność stopy referencyjnej (po obniżce we wrześniu 2025 r. – 4,75 proc.) powiększonej o 3,5 pp. Obecne maksimum to 16,5 procent. Limit jest dzisiaj niższy aż o 4 pp. od obowiązującego 2 lata temu, gdy stopy procentowe znajdowały się najwyższym poziomie w trwającej dekadzie.

Limit odsetek – taki sam dla pożyczki w banku i od sąsiada

Przełóżmy ustawowe wzory na konkrety. W tabeli pokazujemy, ile można pobrać odsetek za wypożyczenie przykładowych kwot na różne okresy. Zakładamy tutaj, że pieniądze zwracane są jednorazowo, a nie w ratach. Warto pamiętać, że limit w równym stopniu dotyczy pożyczek udzielanych przez instytucje, jak i przez osoby prywatne (nieprofesjonalnie, np. wśród znajomych).

Wypożyczenie na rok 20 tys. zł przed obniżką stóp procentowych we wrześniu kosztować mogło maksymalnie 3,4 tys. zł. Ostatnia decyzja RPP obniżyła granicę nieznacznie, bo o 100 zł. Odsetki nie są jednak jedynym, ani nawet najważniejszym, składnikiem całkowitego kosztu w przypadku wielu produktów finansowych.

Koszty pozaodsetkowe plus odsetki – ile może kosztować najdroższa pożyczka?

Pod hasłem „koszty pozaodsetkowe” kryją się opłaty i prowizje pobierane obok odsetek za wypożyczenie kapitału. Również te koszty są limitowane, ale inaczej w przypadku kredytu konsumenckiego (czyli w relacji bank, SKOK lub instytucja pożyczkowa i konsument-pożyczkobiorca), a inaczej gdy pożyczamy sobie pieniądze nieprofesjonalnie (czyli np. jako osoby fizyczne).

Zobaczmy pierwszy przypadek, czyli limity wynikające z ustawy o kredycie konsumenckim. Dla kredytów i pożyczek spłacanych przez co najmniej 30 dni limit wynosi:

• 10 proc. udostępnionej kwoty plus
• 10 proc. udostępnionej kwoty za każdy rok spłaty.

Łącznie nie można jednak pobrać opłat i prowizji przewyższających 45 proc. kwoty kredytu konsumenckiego. Wydłużanie okresu spłaty od pewnego momentu nie powoduje już zatem, że rośnie limit. Dodatkowy scenariusz przewidziano dla chwilówek, czyli pożyczek o okresie spłaty do 30 dni. Limit wynosi wówczas 5 proc. wypożyczonej kwoty.

W tabeli pokazujemy maksymalny łączny koszt (odsetkowy i pozaodsetkowy) dla obecnego poziomu stóp procentowych (4,75 proc.) i obowiązujących ograniczeń opłat i prowizji. Przyjmujemy, że wypożyczone środki zwracane są jednorazowo, a nie w ratach. Warto zwrócić uwagę na to, jak różnią się limity dla okresu np. 15 i 31 dni. Ponad dwukrotny wzrost dopuszczalnego maksimum to efekt różnych progów dla krótkich i dłuższych pożyczek. To także poniekąd odpowiedź dlaczego chwilówki znikają z rynku.

Pożyczka w rodzinie lub pomiędzy znajomymi – jaki maksymalny koszt?

W przypadku pożyczek prywatnych łączny maksymalny koszt jest nieco inny niż dla kredytu konsumenckiego. Łączna wysokość pozaodsetkowych kosztów „w umowie pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby” nie może przekraczać stawki wyliczanej według wzoru: (liczba dni spłaty / liczba dni w roku) x całkowita kwota pożyczki x 20 proc.

Kodeks cywilny wskazuje, że w całym okresie spłaty koszty pozaodsetkowe nie mogą przekroczyć 25 proc. całkowitej kwoty pożyczki. To tzw. twardy sufit, niezależny od wskazanego powyżej wzoru. Jeśli zatem pożyczamy w rodzinie pieniądze na kilka lat, to należy wziąć to ograniczenie pod uwagę.

Źródło: