Zatrzymanie szybkiego wzrostu długu publicznego w Polsce powinno być priorytetem; zalecana jest łączna konsolidacja fiskalna rzędu 4 proc. PKB do 2030 r., czyli o 2 proc. PKB więcej niż w scenariuszu bazowym – wskazuje Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) w komunikacie końcowym, podsumowującym pobyt misji Funduszu w Polsce.
"Zatrzymanie szybkiego wzrostu długu publicznego powinno być priorytetem. Zalecamy łączną konsolidację fiskalną rzędu 4 proc. PKB do 2030 r., czyli o 2 proc. PKB więcej niż w scenariuszu bazowym. Konsolidacja na poziomie 0,6 proc. PKB przewidziana w budżecie na 2026 r. to dobry pierwszy krok, lecz przy silnym wzroście gospodarczym w przyszłym roku zalecamy poszukiwanie możliwości dodatkowego zmniejszenia deficytu" - napisano w dokumencie.
"Taka ścieżka fiskalna sprowadzi średnioterminowy deficyt do 3 proc. PKB i ustabilizuje dług na relatywnie wysokim poziomie 70 proc. PKB. Dalsza konsolidacja o 1,5 proc. PKB będzie potrzebna w kolejnych latach, by odbudować bufory fiskalne i w pełni dostosować się do unijnych ram fiskalnych" - dodano.
MFW wskazuje, że właściwa struktura konsolidacji zależy od preferencji społecznych co do wielkości i roli sektora publicznego.
"Jeśli obecne poziomy wydatków na świadczenia społeczne, obronność i płace publiczne mają zostać zachowane, przy jednoczesnym uwzględnieniu przyszłych presji związanych ze starzeniem się społeczeństwa i klimatem, dochody będą musiały wzrosnąć. W tym kontekście w polskim systemie podatkowym wyróżnia się podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), który generuje o 5 proc. PKB mniej dochodów w porównaniu do średniej UE" - napisano.
"Dochody z VAT można również zwiększyć poprzez ograniczenie zwolnień i preferencyjnych stawek, które należą do najbardziej kosztownych w UE. Ponadto preferencyjne i regresywne opodatkowanie nieruchomości (dochody z najmu, zyski kapitałowe, podatek od nieruchomości i VAT) można ograniczyć, szczególnie w przypadku drugich i trzecich nieruchomości. Jeśli podwyższenie podatków okaże się niemożliwe, Polska będzie musiała powrócić do mniejszego sektora publicznego, np. poprzez lepsze ukierunkowanie świadczeń społecznych i ograniczenie funduszu płac w sektorze publicznym" - dodano.
W ocenie MFW, dalsze wzmocnienie krajowych ram fiskalnych jest kluczowe dla wiarygodności, zwłaszcza w warunkach ostatniego wzrostu zadłużenia.
"Niedawna poprawa w dziedzinie legislacji finansów publicznych jest dobrym krokiem w kierunku wzmocnienia skuteczności ram fiskalnych poprzez poszerzenie zakresu stabilizującej reguły wydatkowej. Jednocześnie kroki w kierunku ustanowienia rady fiskalnej, w tym niedawne powołanie jej przewodniczącego, są mile widziane. Kluczowe jest, aby rada była niezależna i odpowiednio finansowana" - napisano w dokumencie.
Krótkoterminowe perspektywy wzrostu gospodarczego w Polsce pozytywne, w '26 r. PKB urośnie o 3,4 proc.
Krótkoterminowe perspektywy wzrostu gospodarczego w Polsce są pozytywne; wzrost ma osiągnąć 3,2 proc. w 2025 r. i przyspieszyć do 3,4 proc. w 2026 r. – ocenia Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) w komunikacie końcowym, podsumowującym pobyt misji Funduszu w Polsce. MFW widzi jednak narastające ryzyka fiskalne w średnim terminie, mimo relatywnie silnych perspektyw wzrostu.
"Krótkoterminowe perspektywy wzrostu są pozytywne. Wzrost ma osiągnąć 3,2 proc. w 2025 r. i przyspieszyć do 3,4 proc. w 2026 r. wraz ze wzrostem wykorzystania funduszy unijnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) przed ich wygaśnięciem. Wzrost płac powinien stopniowo spowalniać w związku z oznakami schładzania rynku pracy, lecz pozostanie relatywnie wysoki dzięki silnym wzrostom produktywności" - napisano w dokumencie.
"W konsekwencji wydatki gospodarstw domowych będą stopniowo spowalniać, ale nadal będą istotnym czynnikiem wspierającym wzrost. Silna konsumpcja, opóźnione efekty aprecjacji realnego kursu walutowego oraz wydatkowanie funduszy unijnych zwiększą import, pogłębiając deficyt na rachunku bieżącym. Deficyt fiskalny najprawdopodobniej zmniejszy się tylko nieznacznie wobec politycznego impasu wokół działań konsolidacyjnych" - dodano.
W ocenie MFW, wzrost PKB w Polsce spowolni do 2,5 proc. do 2030 r.
"Widzimy narastające ryzyka fiskalne w średnim terminie, mimo relatywnie silnych perspektyw wzrostu. Wzrost spowolni do 2,5 proc. do 2030 r. w związku ze starzeniem się społeczeństwa i spowalniającym wzrostem produktywności, w miarę wzrostu dochodu per capita. Pozycja zewnętrzna Polski powinna stopniowo stabilizować się wokół niewielkiego deficytu na rachunku bieżącym (1,6 proc. PKB)" - napisano.
"W scenariuszu bazowym deficyty fiskalne pozostaną podwyższone, przy umiarkowanej skumulowanej konsolidacji fiskalnej rzędu 2 proc. PKB w średnim terminie, co spowoduje wzrost długu do 76 proc. PKB w 2030 r., z czego około 3 proc. PKB jest związane z udostępnianiem pożyczek KPO sektorowi prywatnemu. W rezultacie misja MFW ocenia obecnie ryzyko dla długu publicznego Polski jako średnie (wcześniej niskie)" - dodano.
W ocenie MFW, w warunkach silnej polaryzacji politycznej i wysokiej niepewności globalnej, bilans ryzyk jest negatywny.
"Cztery krajowe kwestie są szczególnie istotne. Po pierwsze, inwestycje mogą okazać się niższe, jeśli władze nie zdołają w pełni wykorzystać pozostałych grantów KPO przed ich wygaśnięciem w 2026 r. Po drugie, przy dużych deficytach fiskalnych i ograniczonych działaniach konsolidacyjnych, nastroje rynkowe mogą się gwałtownie zmienić, podnosząc rentowności obligacji skarbowych" - napisano.
"Po trzecie, presja inflacyjna może powrócić, jeśli wzrost zaskoczy pozytywnie, a luka popytowa okaże się mniejsza niż obecnie szacowana. Po czwarte, znaczna aprecjacja realnego efektywnego kursu walutowego (20 proc. w latach 2023–24) może bardziej zaszkodzić konkurencyjności niż obecnie przewidujemy, obniżając wzrost i pogłębiając nierównowagę zewnętrzną. Kluczowe ryzyka zewnętrzne to pogorszenie bezpieczeństwa regionalnego oraz dalsze przeszkody dla globalnego handlu" - dodano.
Jak wskazuje MFW, obok tych ryzyk, istnieją też szanse, a solidne fundamenty gospodarcze stanowią ważne bufory bezpieczeństwa.
"Dodatkowy potencjał wzrostu może wynikać z wyższej imigracji, silniejszego efektu katalitycznego funduszy KPO oraz wzrostu produktywności dzięki cyfryzacji, AI i zielonej transformacji" - napisano.
"Ponadto kilka czynników łagodzi ryzyka: wysoki poziom rezerw walutowych, elastyczny kurs walutowy, zróżnicowana baza eksportowa i produkcyjna oraz zdrowa sytuacja finansowa przedsiębiorstw, gospodarstw domowych i sektora bankowego" - dodano.
W ocenie MFW zasadne jest spowolnienie dalszego luzowania polityki pieniężnej przez RPP
Międzynarodowy Fundusz Walutowy widzi zasadność spowolnienia tempa dalszego luzowania polityki pieniężnej przez RPP, wobec poziomu stóp proc. w Polsce blisko neutralnego, zaleca upewnienie się ws. trwałości dezinflacji - podano w konkluzjach po misji MFW w Polsce.
"(...) Przy obecnym poziomie stóp potencjalnie bliskiemu neutralnemu, widzimy zasadność spowolnienia tempa dalszego luzowania. Biorąc pod uwagę długi okres, w którym inflacja przekraczała przedział odchyleń od celu, długoterminowy koszt dla wiarygodności jest prawdopodobnie większy w przypadku zbyt szybkiego luzowania niż zbyt wolnego. Zalecamy podejście wait-and-see, aby dać więcej czasu na obserwację napływających danych i upewnienie się co do trwałości dezinflacji w kierunku celu. Jeśli inflacja bazowa będzie dalej się obniżać, możliwe będzie dalsze luzowanie. W tym okresie zalecamy by komunikacja koncentrowała się na motywach decyzji, zamiast konkretnych prognozach dotyczących stóp" - wskazuje MFW.
RPP obniżyła stopy proc. w 2025 r. łącznie o 150 pb. Stopa referencyjna NBP wynosi obecnie 4,25 proc.
Fundusz wskazuje na postępy w ograniczaniu inflacji w Polsce i presji z nią związanych, odnotowując dalsze wyzwania z tym związane.
"Inflacja ogółem i bazowa spadły odpowiednio do 2,8 proc. i 3 proc. (w październiku - PAP), mieszcząc się w przedziale odchyleń od celu NBP (2,5 proc., +/- 1 pp.). Nominalny wzrost płac spowolnił szybciej niż oczekiwano i przy poziomie 7,5 proc. rdr w III kwartale zbliża się do poziomu zgodnego z celem inflacyjnym. Niedawno zatwierdzona podwyżka płacy minimalnej i wynagrodzeń w sektorze publicznym o 3 proc. na 2026 r. pomoże dodatkowo ograniczyć presję płacową" - podaje MFW.
"Ponadto badania ankietowe wskazują, że oczekiwania inflacyjne pozostają zasadniczo zakotwiczone. Wszystko to osiągnięto przy stosunkowo niewielkich kosztach dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Ogólnie rzecz biorąc, ostatnie wydarzenia potwierdzają zasadność zachowania ostrożności zastosowaną przez Radę Polityki Pieniężnej przed rozpoczęciem luzowania polityki w maju 2025 r." - dodano.
W ocenie MFW dalsza dezinflacja wiąże się jednak z wyzwaniami. W ocenie Funduszu wielkość luki popytowej w gospodarce jest bardzo niepewna, ale prawdopodobnie jest ona już bliska zeru.
MFW zaznacza, że w niektórych obszarach presje cenowe pozostają wysokie (np. kwartalna inflacja usług w III kwartale wyniosła nieco poniżej 6 proc.).
"Takie presje mogą się nasilić, gdy aktywność gospodarcza przyspieszy szybciej niż potencjał w przyszłym roku, w wyniku wcześniejszego luzowania polityki pieniężnej i planowanego wzrostu wydatkowania funduszy europejskich. Deficyt fiskalny ma się zmniejszyć w przyszłym roku, lecz pozostanie wysoki i nadal będzie stanowił ryzyko dla stabilności makroekonomicznej. Znacząca część ostatniej dezinflacji wynika z czynników zewnętrznych (zarówno cen importowych, jak i aprecjacji waluty), które mogą się nagle odwrócić" - dodano.
Misja Międzynarodowego Funduszu Walutowego pod przewodnictwem Geoffa Gottlieba, w składzie Kareem Ismail, Moheb Malak, Alla Myrvoda oraz Yang Yang, odwiedziła Warszawę w dniach 12–24 listopada 2025 r. w ramach tegorocznych konsultacji na mocy Artykułu IV Statutu MFW. (PAP Biznes)
tus/ ana/
pat/ osz/
