Termin raj podatkowy intuicyjnie utożsamiamy z egzotyczną republiką wymienioną na czarnej liście Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organization for Economic Co-operation and Development, OECD) Lista ta obejmuje kraje, które nie współpracują z państwami członkowskimi OECD (w tym z Polską) w zakresie wymiany informacji podatkowej o podmiotach zarejestrowanych na ich terytorium. Dlatego założenie firmy w państwie z listy zapewnia poufność oraz tajemnicę bankową i handlową, ale nie zawsze niższe podatki.
Jak podkreśla mecenas Robert Nogacki, z Kancelarii Prawnej Skarbiec.biz, w rzeczywistości, istnieją trzy grupy rajów podatkowych. Pierwsza obejmuje państwa oferujące łatwą i poufną rejestrację spółki oraz zwolnienie z podatku (w ogóle lub tylko wobec spółek, które nie prowadzą lokalnej działalności gospodarczej w raju podatkowym). Do tej grupy zaliczyć można m.in. Wyspy Cooka, Hongkong, Republikę Wysp Marshalla, Republikę Mauritius, Republikę Panamy, Republikę Seszeli (znajdujące się na liście OECD) jak i stan Delaware w Stanach Zjednoczonych (poza listą OECD).
Druga grupa to państwa pobierające podatek dochodowy od firm krajowych i zagranicznych, ale oferujące preferencyjne opodatkowanie niektórych formuł działalności, zwolnienia lub ulgi. Zatem wiele państw można uznać za raj podatkowy w pewnym zakresie.
Trzecią grupę stanowią kraje, które podpisały z Polską umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, a podmiotom gospodarczym oferują optymalne otoczenie prawne i korzystne stawki podatkowe. Do tej grupy zalicza się m.in. Cypr i Luksemburg, ale również (pod pewnymi względami, o czym nieco dalej) Holandię i Irlandię.
Dwie fundamentalne zasady funkcjonowania Unii Europejskiej - swobody przepływu kapitałów oraz swobody prowadzenia działalności gospodarczej - uprawniają każdy podmiot do założenia firmy w dowolnie wybranym kraju należącym do UE, jak również do przeniesienia do niego już istniejącej działalności gospodarczej. Działania te nie mogą być powodem dyskryminacji podatnika, nawet jeżeli są tylko elementem planowania podatkowego.
Polskie ustawodawstwo nie traktuje żadnego z krajów UE jako raju podatkowego, chociaż terytoria stowarzyszone lub zależne tych krajów często posiadają status terytorium stosującego szkodliwą konkurencję podatkową. System podatkowy Cypru stwarza olbrzymie możliwości optymalizacji zobowiązań podatkowych małych i średnich przedsiębiorstw.
Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad Cypr stał się znaczącym centrum biznesowym i finansowym dla zagranicznych podmiotów. Mecenas Michał Tomczak, z Kancelarii Prawnej Tomczak i Partnerzy, podkreśla, że tę pozycję ukształtowały czynniki: stabilne środowisko biznesowe, przyjazne procedury administracyjne, rozbudowany rynek usług, dobrze wyszkolona kadra i co najważniejsze jeden z najbardziej liberalnych systemów podatkowych na świecie funkcjonujący w ramach regulacji Unii Europejskiej.
Nie bez znaczenia jest również członkostwo Cypru w Unii Europejskiej i zachowanie wszystkich unijnych swobód, w tym przepływu kapitału, oraz fakt, że 1 stycznia 2008 roku euro zastąpiło funt cypryjski. Dodatkowo stawka podatku dochodowego z działalności gospodarczej należy do najniższych w Unii Europejskiej i wynosi 10 procent.
