Firmy częściej niż przed rokiem decydują się na restrukturyzację. Wzrost liczby postępowań jest zauważalny szczególnie w sektorze transportowym oraz gospodarki magazynowej. Wśród powodów eksperci wymieniają m.in. wyższe koszty obsługi zobowiązań finansowych, wprowadzenie pakietu ekologicznego oraz spadek rentowności.
W trakcie całego 2023 roku odnotowano 4193 przypadki postępowań restrukturyzacyjnych, z czego 3903 dotyczyło zatwierdzenia układu. Natomiast w pierwszym półroczu 2024 r. przedsiębiorcy złożyli 3181 wniosków restrukturyzacyjnych. Oznacza to 70- proc. wzrost w stosunku do całego poprzedniego roku, wynika z analiz Kancelarii Kruczek+Partnerzy.
"Wyzwaniem są rosnące koszty"
– Przyjrzyjmy się branżom, które w ostatnich miesiącach, do początku drugiej połowy 2024 roku, były najbardziej dotknięte koniecznością przeprowadzenia postępowań restrukturyzacyjnych. Należy do nich m.in. sektor transportu i gospodarki magazynowej, wymaga on szczególnej uwagi. W całym ubiegłym roku rozpoczęto 527 postępowań restrukturyzacyjnych, podczas gdy w pierwszej połowie 2024 roku było ich już 57, co stanowi znaczący wzrost. Widzimy to również na przykładzie naszych klientów, którzy wskazują na kilka kluczowych przyczyn tej sytuacji (…) Przede wszystkim mówimy tutaj o wprowadzeniu pakietu ekologicznego. Dla firm oznacza to konieczność dostosowania i unowocześnienia taboru maszyn. (…) Drugim istotnym czynnikiem jest wzrost kosztów obsługi zobowiązań finansowych, w połączeniu z dużą konkurencją na rynku, zarówno krajowym, jak i zagranicznym, mają negatywny wpływ na rentowność przedsiębiorstw. (…) Kolejnym wyzwaniem są rosnące koszty związane z opłatami drogowymi, na przykład w Niemczech, gdzie wielu kluczowych kontrahentów prowadzi działalność. Nie mówimy tutaj o całkowitym załamaniu rynku, ale niepewność związana z tymi czynnikami skłania wielu przedsiębiorców do rozważenia restrukturyzacji – wyjaśnia Patryk Kruczek, adwokat i doradca restrukturyzacyjny z kancelarii Kruczek+Partnerzy.
Adwokat zwraca również uwagę, że branża deweloperska, choć nie została dotknięta bezpośrednio, odczuwa niższy poziom zainteresowania nieruchomościami mieszkalnymi. Programy pomocowe rządu, takie jak "Kredyt na start", który ma wejść w życie na początku przyszłego roku, mogą wpłynąć na sytuację w tej branży.
Kto może skorzystać z postępowania restrukturyzacyjnego?
Patryk Kruczek podkreśla różnice pomiędzy celem postępowania restrukturyzacyjnego a postępowania upadłościowego. "Postępowanie restrukturyzacyjne jest nakierowane na zachowanie działalności przedsiębiorstwa, a nie jego likwidację. Z tego narzędzia mogą skorzystać zarówno osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, jak i spółki prawa handlowego". Jednocześnie Kruczek wskazuje, że te działalności gospodarcze, które są zawieszone, nie mają już zdolności restrukturyzacji. Narzędzie jest dostępne tylko dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą oraz osiągających przychody.
– Postępowanie restrukturyzacyjne jest procedurą skierowaną do przedsiębiorców, którzy mają trudności z regulowaniem bieżących zobowiązań finansowych, ale ich sytuacja nie jest jeszcze na tyle poważna, aby doszło do upadłości. Celem postępowania jest umożliwienie firmie odzyskania płynności finansowej i uniknięcie niewypłacalności poprzez restrukturyzację długów oraz ewentualne wprowadzenie zmian w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Restrukturyzacja jest przeznaczona dla przedsiębiorców, których suma zobowiązań finansowych nie przekracza znacząco ich aktualnych przychodów, co daje szansę na uregulowanie długów. Jest to szczególnie ważne w sytuacjach, gdy przedsiębiorstwo boryka się z narastającymi zobowiązaniami. (…) W skrócie, restrukturyzacja ma na celu stworzenie warunków do kontynuowania działalności przedsiębiorstwa, jednocześnie chroniąc je przed upadłością i umożliwiając spłatę zobowiązań w sposób dostosowany do aktualnych możliwości finansowych firmy – tłumaczy Patryk Kruczek.
Koło ratunkowe dla firm z zaległościami
– Ze względu na znaczący wzrost kosztów związanych z obsługą bieżącej działalności przedsiębiorcy mogą napotkać trudności w regulowaniu swoich zobowiązań. Przykładowo, wzrost kosztów obsługi zobowiązań finansowych wynikający ze wzrostu wskaźnika referencyjnego WIBOR może sprawić, że przedsiębiorcy nie będą w stanie ich spłacać. Drugim problemem, z jakim mogą się zmagać przedsiębiorcy, jest spadek rentowności prowadzonej działalności gospodarczej. Może to być spowodowane na przykład wzrostem kosztów produkcji, który wynika ze wzrostu cen surowców i usług dostarczanych. Wzrost ten wpływa negatywnie na rentowność działalności. Trzecim potencjalnym powodem problemów może być załamanie na rynku, na którym działa przedsiębiorstwo, co prowadzi do znaczącego spadku zamówień. Tego rodzaju przesłanki mogą skłonić przedsiębiorcę do rozważenia postępowania restrukturyzacyjnego – mówi doradca restrukturyzacyjny.
Najczęściej firm wybierają postępowanie o zatwierdzenie układu
– Postępowania restrukturyzacyjne dzielimy na 4 rodzaje: postępowanie układowe przyspieszone, postępowanie układowe, postępowanie sanacyjne oraz postępowanie o zatwierdzenie układu. Przy czym ponad 94 proc. postępowań restrukturyzacyjnych, które mają miejsce w Polsce, stanowią postępowania o zatwierdzenie układu. (…) Postępowanie o zatwierdzenie układu jest specyficznym rodzajem postępowania restrukturyzacyjnego, które jest stosunkowo najbardziej odizolowane od sądowej ingerencji. W momencie składania wniosku o rozpoczęcie tego postępowania etap sądowy nie jest jeszcze wymagany. Postępowanie sądowe rozpoczyna się dopiero po przeprowadzeniu głosowania nad układem oraz potwierdzeniu przez doradcę restrukturyzacyjnego, że liczba głosów za układem spełnia warunki ustawowe. Wtedy doradca restrukturyzacyjny składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu – objaśnia Patryk Kruczek.
Pytamy eksperta o to, jak wyglądają poszczególne etapy procesu postępowania restrukturyzacyjnego w praktyce oraz o średni czas trwania każdego z nich.
– Dłużnik formalnie składa wniosek do sądu, jednak odbywa się to za pośrednictwem doradcy restrukturyzacyjnego, który działa na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez dłużnika. Dopiero w tym momencie sąd podejmuje decyzję o zatwierdzeniu układu, a następnie układ przechodzi do etapu realizacji, czyli wdrożenia jego postanowień. (…) Okres od formalizacji wniosku do jego zatwierdzenia przez sąd wynosi co najmniej 4 miesiące od dnia ustalonego jako dzień układowy. W tym czasie przedsiębiorstwo korzysta z okresu ochronnego, tzw. abolicji, co oznacza ochronę przed egzekucją oraz wypowiedzeniem kluczowych umów przez wierzycieli. W praktyce czas zatwierdzenia przez sąd układu jest uzależniony do regionu, w którym składany jest wniosek. (…) Najdłużej postępowania trwają w Warszawie, natomiast w mniejszych ośrodkach czas ten wynosi około 50 dni – komentuje Patryk Kruczek.
Okres ochronny dla firm objętych restrukturyzacją
– Ochrona przed egzekucją oraz przed wypowiedzeniem kluczowych umów trwa więc aż do chwili, gdy sąd wyda postanowienie o zatwierdzeniu układu. Oznacza to, że łącznie okres ochronny może wynosić nawet 6, 7, a czasami nawet 8 miesięcy. (...) Zobowiązania objęte układem są zamrożone na dzień układowy, czyli dzień, od którego postępowanie restrukturyzacyjne zaczyna obowiązywać. Dłużnik jest zobowiązany do realizowania i spłacania bieżących zobowiązań, które powstały po dniu układowym. Przykładowo, jeśli mamy do czynienia z zobowiązaniami wynikającymi z obsługi telefonii komórkowej, które na dzień układowy wynoszą 1,5 tys. zł, to te zobowiązania są objęte układem. Natomiast wszelkie faktury wynikające z tej usługi, które pojawią się po dniu układowym, muszą być przez dłużnika regulowane na bieżąco – wyjaśnia Patryk Kruczek.
Jednocześnie ekspert podkreśla, że zobowiązania publicznoprawne co do zasady nie mogą być umorzone w ramach układu. Natomiast przedsiębiorstwo może skorzystać z innych narzędzi. Należy do nich prolongata lub karencja.
