Kancelaria Premiera opublikowała nowy projekt ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Dokument ma być ratunkiem dla branży, która od lat zmaga się z problemami finansowymi i spadkiem zatrudnienia. Realizacja programu będzie kosztowała miliardy złotych, a jego celem jest stopniowa restrukturyzacja sektora – w tym zamykanie kopalń, redukcja miejsc pracy oraz wypłata świadczeń osłonowych.
Projekt przygotowany początkowo przez Ministerstwo Przemysłu, a obecnie pilotowany przez Ministerstwo Energii, zakłada wygaszenie działalności 17 zakładów wydobywczych węgla kamiennego energetycznego.
W najbliższej dekadzie proces likwidacji obejmie m.in. kopalnie:
- KWK Bobrek,
- KWK Staszic-Wujek (Ruch Wujek), KWK Sośnica,
- KWK Bolesław Śmiały,
- KWK Ruda (Ruch Bielszowice i Ruch Halemba).
Łącznie trzy spółki objęte Nowym Systemem Wsparcia – Polska Grupa Górnicza, Węglokoks Kraj i Południowy Koncern Węglowy – zatrudniają ok. 44 tys. osób.
– Jeżeli projektowana nowelizacja nie wejdzie w życie najpóźniej 1 stycznia 2026 r., poważnie zagrozi to zarówno branży, jak i bezpieczeństwu energetycznemu państwa – ostrzega minister energii Miłosz Motyka.
Odprawy i urlopy osłonowe
Zgodnie z projektem świadczenia osłonowe obejmą około 44 tys. osób zatrudnionych w Polskiej Grupie Górniczej, Węglokoksie Kraj oraz Południowym Koncernie Węglowym. Przewidziano:
- jednorazowe odprawy w wysokości do 170 tys. zł (bez podatku),
- urlopy górnicze i urlopy dla pracowników przeróbki mechanicznej, które mogą trwać nawet 4–5 lat.
Rozwiązania te mają złagodzić skutki transformacji i zapewnić górnikom czas na przygotowanie się do emerytury lub przebranżowienia. Łączny koszt programu w latach 2026–2035 szacowany jest na około 8,8 mld zł.
Dwa nowe urlopy od 2024 r.
Równolegle od 10 maja 2024 r. zaczęły obowiązywać dodatkowe formy wsparcia pracowników sektora energetycznego i górniczego – urlop energetyczny i urlop górniczy.
Urlop energetyczny (do 4 lat) mogą uzyskać osoby pracujące w warunkach szczególnych w energetyce, którym brakuje maksymalnie 4 lata do emerytury pomostowej lub innego rodzaju świadczenia emerytalnego.
Urlop górniczy (również do 4 lat) skierowany jest do pracowników kopalń, którzy zbliżają się do wieku emerytalnego lub emerytury pomostowej.
Warunkiem jest rozwiązanie stosunku pracy i złożenie wniosku przez pracodawcę do ZUS, który w ciągu 60 dni potwierdza uprawnienia. Czas spędzony na urlopie traktowany jest jako okres pracy w warunkach szczególnych.
Górnicy mogą skorzystać z urlopu, jeśli brakuje im do 5 lat do emerytury, pracownicy przeróbki – jeśli brakuje im 4 lat, w trakcie urlopu przysługuje 80% miesięcznego wynagrodzenia, po zakończeniu urlopu pracownik przechodzi na emeryturę.
Projekt przewiduje także:
- możliwość przenoszenia pracowników między kopalniami,
- pierwszeństwo zatrudnienia w innych zakładach dla osób z likwidowanych kopalń.
Restrukturyzacja będzie finansowana z budżetu państwa – poprzez dotacje i podwyższanie kapitału spółek z wykorzystaniem skarbowych papierów wartościowych.
Na realizację ustawy przewidziano ponad 8,6 mld zł w ciągu 10 lat. W przypadku przekroczenia tego limitu, wypłaty odpraw mogą zostać wstrzymane.
