Polska giełda się kurczy. Rekordowy odpływ spółek z GPW

Jeżeli za miarę kondycji rynku kapitałowego wziąć liczbę spółek notowanych na nim, to GPW jest w najgłębszym kryzysie od 14 lat. W 2017 roku z giełdy uciekło rekordowo dużo spółek, niewiele chciało zaś na niej debiutować. Tak słabo przy Książęcej nie było nawet po krachu z 2008 roku.

Do tej pory (stan na dzień 19 grudnia - z uwzględnieniem podziału Marvipolu) statystyka giełdowych debiutów pokazuje 11 nowych spółek, które zasiliły główny rynek Giełdy Papierów Wartościowych w 2017 roku. To wynik najgorszy od 2003 roku, a więc 14 lat. Dodatkowo warto zauważyć, że tylko 7 spółek jest dla rynku zupełnie "świeżą krwią", 4 debiuty z 2017 roku to bowiem przejścia z NewConnectu. Rok się jeszcze wprawdzie nie zakończył, ale całą statystykę zapewne powiększy jedynie R22, który debiut wstępnie zaplanował na 28 grudnia. W obwodzie pozostaje jeszcze ewentualnie NanoGroup, które ofertę już przeprowadziło, ale debiut przesunęło na nieokreślony dzień. Nawet jeżeli policzymy te dwa przypadki, licznik i tak wskaże ledwie 13 debiutów.

Tymczasem wskaźnik wycofań podąża w zupełnie inną stronę. Rok 2017 będzie pod tym względem rekordowy, z GPW bowiem zniknęło już 20 spółek, które na koniec 2016 roku były jeszcze przy Książęcej notowane. Wcześniej rekordem było 19 "ucieczek" w ciągu roku. Taki wynik zanotowany został w 2002, 2003 i 2016 roku.

W efekcie 2017 rok będzie trzecim w historii GPW, w którym liczba spółek notowanych na głównym rynku spadnie (z 487 na koniec 2016 roku do najprawdopodobniej 478 na koniec 2017 roku). Dwa poprzednie tego typu przypadki miały miejsce w latach 2002-03, a więc tuż po pęknięciu bańki internetowej. Później na GPW trwała wielka hossa, także w debiutach - w rekordowym 2007 roku liczba spółek netto wzrosła aż o 67. Krach finansowy przyniósł wprawdzie spowolnienie tego trendu, jednak nawet w najsłabszym po wielkiej hossie 2009 roku, gdy na GPW zadebiutowało ledwie 13 spółek, wciąż netto liczba spółek rosła.

Lata 2010-15 to znów powrót nieco lepszej koniunktury, przynajmniej jeżeli chodzi o wzrost liczby spółek na GPW. Wprawdzie brak było takich szaleństw jak w 2007 roku, statystyka ta notowała jednak stosunkowo stabilne i przyzwoite wzrosty. Załamanie przyniósł 2016 rok, gdy liczba debiutantów i wycofanych się zrównała. W 2017 roku zapaść się jeszcze pogłębiła i w efekcie liczba spółek netto na GPW spadła po raz pierwszy od 14 lat. I to o aż - według obecnych danych - 9 podmiotów.

Koniunktura ma znaczenie

Skąd te negatywne zmiany? Po pierwsze warto zauważyć, że statystyki debiutów/wycofań wykazują pewien związek z rynkową koniunkturą. To o tyle istotne, że ostatnie lata nie były dla giełdowych indeksów najlepsze. Po odbiciu z 2009 roku na GPW - szczególnie na dużych spółkach - zapanował marazm. Nawet gdy indeksy ruszyły w górę, nim zaczęła się poważna hossa, przychodziła korekta. Od maja 2015 roku na rynku zaczęły przeważać zaś spadki, które trwały także przez sporą część 2016 roku. Ożywienie na rynku, które później nadeszło trwa dopiero od roku, stąd w pewnym stopniu spadek zainteresowania giełdą w 2016 i 2017 roku był uzasadniony. Bo któż chciałby debiutować w bessie?

Warto jeszcze zwrócić uwagę na pewne przesunięcie. Nim hossa/bessa się rozwiną, nim wszystkie debiutowe formalności zostaną dopięte, mija trochę czasu. Debiut to długotrwały proces, stąd nagłe załamanie/poprawienie się koniunktury nie wpływa na decyzję debiutujących od razu. Widać to na danych historycznych. Zazwyczaj poprawa statystyki liczby spółek przychodzi rok, dwa po poprawie koniunktury. Podobna zależność występuje przy załamaniu, co szczególnie widać w latach 2007-09. Idąc tym tropem, 2018 rok może przynieść sporą poprawę, debiutanci brać pod uwagę będą bowiem dobry przełom roku 2016/17. Problem polega jednak na tym, że istnieją okoliczności, które podpowiadają zupełnie coś innego.

2018 rok nie musi być lepszy

Po pierwsze to, że 2018 rok może nie przynieść przełomu, widać po nastrojach panujących na GPW. Wciąż głośniej niż o debiutach jest o wezwaniach. Tarczyński, Emperia, Synthos, WDX, Robyg, lista spółek, które właściciele chcą zdjąć z giełdy jest długa. Wezwań na pełną pulę nie wyklucza się także w w przypadkach Netii czy Kogeneracji. A przecież wymienione tu zostały tylko podmioty, o których oficjalnie wiemy. Niebawem listę uzupełnić mogą kolejne spółki.

Po drugie, warto zwrócić uwagę, że rok 2017 jest dobry dla największych spółek, dla tych małych niekoniecznie. Po dobrym styczniu, sWIG80 wpadł w trend spadkowy i obecnie toczy bój o to, by roku nie zakończyć pod kreską. A to przecież koniunktura na szerokim rynku, a nie na kilku dużych spółkach powinna być z punktu widzenia potencjalnych debiutujących ważniejsza.

Po trzecie, problem ze spadającą liczbą spółek jest głębszy i nie dotyczy tylko koniunktury stricte giełdowej. W marcu 2015 roku Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe do rekordowo niskich poziomów i - mimo wielu przesłanek za podniesieniem - trzyma je na tym poziomie aż do dziś. Niskie stopy to tańszy kredyt, a przecież giełda to - z punktu widzenia spółek - m.in. miejsce pozyskiwania kapitału na rozwój. Łatwiejsza dostępność kredytu zmniejsza atrakcyjność giełdy, co wpływa zarówno na spadek skłonności do debiutu, jak i wzrost skłonności do uciekania z giełdy.  

Należy także dostrzec, że choć debiutów jest mało, to liczba wycofań jest rekordowa. Nie bez znaczenia są tutaj nowe przepisy, które zmieniły zasady raportowania bieżącego. Wcześniej spółki miały jasną podkładkę pod to, co mają raportować, a co nie. Teraz muszą się bardziej zdać na intuicję, co może w przyszłości - w razie złej interpretacji - grozić karami. A te poszły w górę i w zamyśle mają mocniej uderzyć po kieszeniach osoby za spółki odpowiedzialne, a nie tylko spółki. To może zniechęcać do pozostania na GPW - co przyznają sami wycofujący spółki właściciele - a także do ewentualnego debiutu. Kolejną kwestią jest nierozwiązany wciąż problem OFE, które w jednym ze scenariuszy miałyby zostać znacjonalizowane. A fundusze to przecież jeden z głównych akcjonariuszy na rynku, posiadający udziały w wielu firmach.

Warto do tego dodać, że w 2002 roku, gdy ustanawiany był obowiązujący do tego roku rekord wycofań, na głównym rynku notowanych było 230 firm, rok później, gdy rekord wyrównywano 216. Tymczasem na początku 2017 roku było ich aż 487, a więc przeszło dwa razy więcej. Dzisiejsze 20 spółek, które zniknęły z giełdy stanowi więc mniejszy procent ogółu niż 19 z 2002 i 2003 roku. To zaburza nieco statystykę.

W Europie też odpływ

Nie można także analizować sytuacji w Polsce bez spojrzenia na to, co dzieje się w Europie. A tutaj trend jest podobny. Jak wynika z listopadowych danych Europejskiej Federacji Giełd (FESE) mniej spółek niż przed rokiem jest notowanych także na giełdach w Hiszpanii, Grecji, Czechach, Niemczech, Szwajcarii oraz na Węgrzech. Wzrosty zanotowano zaś w Rumunii, Irlandii, Austrii oraz przede wszystkim w krajach nordyckich. Nasz słaby wynik na tle Europy nie jest więc zaskoczeniem.

Warto również pamiętać, że 2017 rok był swego rodzaju przełomem, przyniósł bowiem oferty Play, Dino i GetBacku. Debiutów, choć było mniej, jakościowo były lepsze niż w zeszłym roku. Dodatkowo została przerwana trwająca od grudnia 2013 roku posucha, gdy debiutowi nie towarzyszyła żadna oferta wyższa niż 1 mld zł. W kwietniu 2017 roku właściciele Dino zebrali z rynku 1,65 mld zł, w lipcu Play zaś pozyskał aż 4,38 mld zł. W przypadku telekomu był to czwarty największy debiut, jaki miał miejsce na GPW w trakcie ostatniej dekady. I co ważniejsze, największy pochodzący z sektora prywatnego.

By podkreślić wagę debiutu Play warto dodać, że była to największa IPO telekomu w Europie od 2012 roku oraz druga największa IPO w ogóle, jaką przeprowadzono na Starym Kontynencie w III kwartale 2017 roku. W dużej mierze dzięki niemu warszawskiej giełdzie przypadło w tym okresie trzecie miejsce na europejskiej mapie IPO. Rodzima giełda ustąpiła tylko Szwajcarii i Wielkiej Brytanii.

Play, z pewnym wsparciem GetBacku i Dino, uratował wynik pod względem wielkości przeprowadzonych w 2017 roku IPO. Nie może to jednak przesłonić faktu, że wciąż jest problem z liczbą ofert. Podczas gdy w Polsce nadal ona spada, w Europie, po trzech kwartałach 2017 roku było ich o 16,7 proc. więcej niż w podobnym okresie 2016 roku. My nie możemy wybić się ponad wynik z fatalnego 2009 roku, w Europie wynik po trzech kwartałach 2017 roku jest o 223 proc. większy niż wówczas. To dowód na to, że nasz rynek ma swoje problemy i stanowią one istotną część fatalnego wyniku za 2017 rok.

Źródło: