NIK: nieprawidłowości przy prywatyzacji Ciechu

Najwyższa Izba Kontroli wytknęła Ministerstwu Skarbu Państwa nieprawidłowości przy prywatyzacji czterech spółek. Kontrolerzy NIK stwierdzili m.in., że akcje giełdowego Ciechu sprzedano po cenie nieoddającej ich faktycznej wartości.

- Działania prywatyzacyjne Ministra Skarbu Państwa w latach 2012–2014 były zgodne z misją i celami strategicznymi przyjętymi przez Radę Ministrów. 11 z 15 największych prywatyzacji przeprowadzono wówczas bez istotnych nieprawidłowości – czytamy w dzisiejszym komunikacie Izby.

Cztery przypadki, w których akcje spółek skarbu państwa sprzedano po cenach, które nie oddawały ich faktycznej wartości to:

• sprzedaży na Giełdzie Papierów Wartościowych 37,9% akcji Ciech S.A. (w trybie odpowiedzi na wezwanie do sprzedaży).
• sprzedaży 85% akcji Kopalni Węgla Brunatnego Adamów S.A. (w trybie negocjacji na podstawie publicznego zaproszenia),
• sprzedaży 85% udziałów spółki Meble Emilia Sp. z o.o. (w trybie negocjacji na podstawie publicznego zaproszenia),
• sprzedaży 86,92% akcji Zakładów Górniczo-Hutniczych Bolesław S.A. (w trybie negocjacji na podstawie publicznego zaproszenia),

Łączna wartość tych czterech transakcji opiewała na 1,0209 miliarda złotych. W sumie NIK skontrolował 15 największych transakcji prywatyzacyjnych o łącznej wartości 13,3 mld zł przeprowadzonych przez MSP w latach 2012-2014 r. Środki uzyskane w wyniku tych transakcji odpowiadały 91,4% łącznych przychodów prywatyzacyjnych w tym okresie.

Poniżej zamieszczamy fragment komunikatu NIK dotyczące prywatyzacji wymienionych spółek (podkreślenia pochodzą od redakcji).

Prywatyzacja Ciechu - nieprawidłowości

W ocenie NIK, Ministerstwo Skarbu Państwa dopuściło się niegospodarności i braku należytej dbałości o interes Skarbu Państwa podczas prywatyzacji spółki Ciech SA.

Sprzedaży spółki Ciech SA dokonano 30 maja 2014 r. Sprzedawany pakiet 37,82% akcji Ciechu (cały pozostający w posiadaniu Skarbu Państwa), choć mniejszościowy - wobec rozproszenia pozostałego akcjonariatu - był pakietem kontrolnym. Transakcja odbyła się w trybie odpowiedzi na wezwanie do sprzedaży, wystosowane przez KI Chemistry.

Cena zaproponowana w wezwaniu (29,50 zł od akcji) była znacznie niższa od bieżących i rosnących notowań Spółki Ciech SA, która po restrukturyzacji z udziałem Skarbu Państwa właśnie zaczynała odnotowywać dodatnie wyniki. Ponadto cena zaproponowana w wezwaniu nie zawierała premii, jakiej należałoby oczekiwać od podmiotu planującego przejąć pełną kontrolę nad prywatyzowaną spółką. W tym czasie średnia cena akcji Ciechu, sporządzona na podstawie wycen siedmiu biur maklerskich, wynosiła 33 zł.

Fakt, że większość akcjonariuszy nie odpowiedziała na wezwanie, świadczy, że mieli odmienną niż Ministerstwo opinię nt. wyceny Spółki i przyszłych trendów i nie śpieszyli się ze sprzedażą. Ostateczna sprzedaż akcji Spółki Ciech SA po cenie 31 zł była, wedle ówczesnych analiz rynkowych, przeprowadzona poniżej rzeczywistej wartości akcji.

NIK zauważa także, że podczas sprzedaży akcji Spółki Ciech SA mógł wystąpić tzw. konflikt interesów. W związku z wezwaniem do sprzedaży Ministerstwo podpisało umowę na doradztwo finansowe z ING Securities SA - spółką doradczą, należącą do tego samego holdingu, w skład którego wchodzi OFE ING, udziałowiec 8,65% akcji Ciechu. NIK zauważa, że sam OFE ING nie tylko nie odpowiedział na wezwanie do sprzedaży, ale wręcz dokupił akcje Spółki Ciech SA, zwiększając swój pakiet akcji do 9,48%.

Prywatyzacja KWB Adamów - nieprawidłowości

Podobnie niegospodarnie Ministerstwo Skarbu Państwa postąpiło przy sprzedaży 85% akcji KWB Adamów za 67.320.000 zł (6,60 zł/akcję wobec rekomendowanej ceny 6,99 zł/akcję), a więc znacznie poniżej wartości księgowej spółki wynoszącej 144,6 mln zł. Na pozycję negocjacyjną Ministerstwa Skarbu wpłynęło wadliwe oszacowanie wartości KWB Adamów, przyjęte bez zastrzeżeń przez Komisję Ministerstwa.

Pomimo nieprawidłowości stwierdzonych w raporcie o wynikach kontroli prywatyzacji Polskiego Holdingu Nieruchomości SA (opublikowanym w czerwcu 2014r.) NIK ocenia tę transakcję pozytywnie.

Prywatyzacja Meble Emilia Sp. z o.o. - nieprawidłowości

NIK negatywnie ocenia natomiast sprzedaży 85% udziałów spółki Meble Emilia Sp. z o.o. Ministerstwo nie wniosło spółki Meble Emilia do Grupy Polski Holding Nieruchomości SA, zainteresowanej przejęciem Emilii z racji posiadanych przez nią wartościowych nieruchomości w atrakcyjnych lokalizacjach Warszawy. Wniesienie Emilii do portfela spółek Grupy PHN SA byłoby korzystne dla obu stron.

Wadliwie sporządzono także strategię prywatyzacyjną spółki Meble Emilia. NIK wskazuje, że w zaproszeniu do negocjacji pominięto fakty korzystne dla rzeczywistej wyceny wartości spółki, m.in. posiadanie przez spółkę atrakcyjnych nieruchomości oraz prowadzenia trzech inwestycyjnych przedsięwzięć deweloperskich. Zlecone przez Ministerstwo „Memorandum informacyjne” kładło natomiast nacisk na nierentowną działalność Spółki w zakresie obrotu meblami i nie uwypuklało zmiany w kierunku zacznie rentowniejszego zarządzania nieruchomościami, co wpłynęło na nikłe zainteresowanie potencjalnych inwestorów ewentualną transakcją.

Prywatyzacja Zakładów Górniczo Hutniczych Bolesław SA - nieprawidłowości

Do niegospodarności prowadziła też, podjęta w styczniu 2011 r., decyzja o zmianie trybu sprzedaży Zakładów Górniczo Hutniczych Bolesław SA z oferty publicznej na tryb negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Zmiana trybu nie była poprzedzona analizą za lub przeciw takiej decyzji. Przeciwko zmianie przemawiały natomiast wyceny ZGH Bolesław, prowadzone metodą porównawczą. Dowodziły one, że tryb oferty publicznej mógł zapewnić przychód ze sprzedaży na poziomie wyższym od ceny uzyskanej w trybie negocjacji (219 300 000 zł - ostateczna cena przeniesienia własności 86,92% akcji na rzecz spółki Stalprodukt SA). Wycena porównawcza określała wartość ZGH na ponad miliard zł, gdy tymczasem MSP w trakcie negocjacji opierał się na rekomendowanej minimalnej wartości spółki, uzyskanej metodą dochodową.

Większość prywatyzacji bez nieprawidłowości

- W przypadku pozostałych skontrolowanych transakcji, m.in. sprzedaży giełdowej akcji PGE SA, ZE Pątnów-Adamów, PHN SA, ZA Tarnów-Mościce i Energi SA, a także umorzenia akcji właścicielskich Polskiego Holdingu Farmaceutycznego SA, dalszej sprzedaży akcji PKO Banku Polskiego SA, odpowiedzi na wezwanie do sprzedaży akcji BGŻ SA i umowy sprzedaży akcji Siarkopolu SA kontrolerzy nie stwierdzili poważniejszych nieprawidłowości – czytamy w komunikacie.

NIK wskazuje jednak, że przedstawiona dokumentacja oraz złożone w trakcie kontroli wyjaśnienia nie pozwoliły na ustalenie w jaki sposób i na podstawie jakich przesłanek Minister Skarbu Państwa podejmował decyzje dotyczące ustalenia liczby zbywanych akcji w trzech transakcjach: sprzedaży akcji PGE S.A. w dniu 23 lutego 2012 r. oraz akcji PKO BPS.A. w dniach 18 lipca 2012 r. i 24 stycznia 2013 r.

NIK radzi

We wnioskach końcowych z przeprowadzonej kontroli, NIK wykazuje konieczność podjęcia kilku działań. Izba domaga się przede wszystkim weryfikacji przez niezależnych ekspertów wycen dokonywanych przez doradców zatrudnionych przy prywatyzacji. NIK wnosi także o:

• rozważenie ewentualności weryfikacji zlecanych i odbieranych wycen wartości prywatyzowanych spółek;
• podjęcie przez Ministerstwo Skarbu Państwa starań o odszkodowania za błędne wyceny i ich skutki;
• pełne dokumentowanie wyników analiz rynkowych dot. optymalizacji terminów transakcji giełdowych;
• zawieranie umów z doradcami dopiero po analizie efektywności tych umów, tak, aby wyeliminować zbędne i kosztowne zlecenia uzupełniające;
• zapewnienie zgodności polityki rachunkowości (stosowanej w Ministerstwie Skarbu Państwa) z obowiązującymi przepisami prawa oraz prawidłowego księgowania sprzedaży akcji spółek notowanych na GPW.

Michał Żuławiński

Źródło: