Ze względu na różny zakres działalności gospodarczej poszczególnych firm dane zdarzenie może mieć charakter nadzwyczajny dla jednej, lecz nie mieć takiego charakteru w przypadku innych. Dlatego niezbędne jest wskazanie w zakładowym planie kont zdarzeń, które Twoja firma będzie traktować jako przyczynę powstania strat i zysków nadzwyczajnych. Dodatkowo bardzo ważna jest każdorazowa analiza i ocena zdarzeń, które mogą stanowić pozycje nadzwyczajne, gdyż z uwagi na brak związku z ogólnym ryzykiem gospodarowania i możliwość przewidzenia mogły nie zostać zdefiniowane w zakładowym planie kont.
| Przykład Straty w składnikach majątku spowodowane powodzią, pożarem, huraganem czy działaniem innego żywiołu natury dla wielu jednostek gospodarczych są zdarzeniami nadzwyczajnymi. Jednak jednostki będące zakładami ubezpieczeniowymi nie mogą zaliczyć do strat nadzwyczajnych roszczeń odszkodowawczych z tytułu powyższych zdarzeń losowych, zgłoszonych przez beneficjentów polis ubezpieczeniowych w ramach ubezpieczenia od tego rodzaju ryzyka. |
| Przykład Kradzież gotówki podczas przewozu z banków do bankomatów z całą pewnością ma związek z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności bankowej i jest łatwe do przewidzenia, a zatem nie będzie zaliczane przez banki do zdarzeń nadzwyczajnych. Podobnie jest w przypadku kradzieży znaków pieniężnych w firmach, które z uwagi na profil prowadzonej działalności przechowują w kasie dużą ilość gotówki. Dla pozostałych firm takie samo zdarzenie może być zdarzeniem nadzwyczajnym, jeżeli to wyraźnie wynika z zakładowego planu kont. |
Kryterium rozstrzygającym, czy dane zdarzenie ma charakter nadzwyczajny w Twojej firmie, jest brak jego związku z ogólnym ryzykiem gospodarowania oraz trudność jego przewidzenia. Kryterium to można przełożyć w pewnym sensie na brak związku ze świadomym (planowym) działaniem uprawnionych organów Twojej firmy (oczywiście poza zdarzeniami losowymi, których nie sposób zaplanować).
| Przykład Jeżeli wyodrębniony, wchodzący w skład firmy zakład wytwarzający produkty jest likwidowany na skutek decyzji uprawnionego organu władzy ze względu na konieczność ochrony środowiska naturalnego, to skutki likwidacji tego zakładu firma powinna uznać za niezwiązane z ogólnym ryzykiem gospodarowania i trudne do przewidzenia, a zatem zaliczyć je do strat nadzwyczajnych. Natomiast w przypadku gdy likwidacja zakładu jest podyktowana świadomą decyzją uprawnionego organu firmy ze względu na malejący popyt lub w wyniku konkurencji na rynku, zdarzenie jest związane z ogólnym ryzykiem gospodarowania i w związku z tym skutki finansowe tego zdarzenia jednostka powinna ująć w księgach rachunkowych jako pozostałe koszty operacyjne. |
Największe wątpliwości budzą ewidencja zdarzeń związanych z kradzieżą i wypadkami drogowymi samochodów wykorzystywanych w działalności gospodarczej oraz przyjęciem jako zapłaty fałszywych znaków pieniężnych. Czy zaliczać je do strat i zysków nadzwyczajnych, czy też do pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych. W praktyce gospodarczej skutki takich zdarzeń, jak kradzieże, wypadki samochodowe czy ujawnienie fałszywych banknotów i otrzymane z tego tytułu odszkodowania firmy odnoszą do pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych.
Wydaje się jednak, że zaistnienie w jednostce przytoczonych wyżej zdarzeń wymaga ich dokładnej analizy w celu ustalenia związku z ogólnym ryzykiem gospodarowania i możliwością ich przewidzenia, zwłaszcza gdy kradzież jest połączona z napadem, rabunkiem lub włamaniem albo wypadek samochodowy został spowodowany działaniem sił natury, np. był związany z koniecznością nagłego hamowania na oblodzonej nawierzchni lub inną przyczyną, której nie sposób było przewidzieć. Podobna sytuacja występuje w przypadku przyjęcia do kasy fałszywej gotówki. Szkoda tego typu nie jest również wynikiem świadomego działania.
| W przypadku wątpliwości co do wyraźnego związku danego zdarzenia z ogólnym ryzykiem gospodarowania powinniście zaliczyć je do strat lub zysków nadzwyczajnych. Przemawia za tym fakt, że straty nadzwyczajne, podobnie jak pozostałe koszty operacyjne, wyrażają zmniejszenie lub utratę korzyści ekonomicznych, natomiast zyski nadzwyczajne i pozostałe przychody operacyjne odpowiednio zwiększenie korzyści ekonomicznych Waszej firmy. |
Zarówno straty, jak i zyski nadzwyczajne ujmujesz w księgach rachunkowych z uwzględnieniem zasady ostrożności, według której w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, wykazujecie wyłącznie niewątpliwe zyski nadzwyczajne oraz wszystkie poniesione straty nadzwyczajne (art. 7 ust. 1 uor). Zdarzenia te uwzględniacie także wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście zamykacie księgi rachunkowe (art. 7 ust. 2 uor). Dzięki zastosowaniu zasady ostrożnej wyceny w prezentacji zdarzeń nadzwyczajnych wynik finansowy Twojej firmy zostanie wykazany w realnej wysokości.
Niemniej ważna jest zasada indywidualnej wyceny, zwana również zasadą zakazu kompensat, zgodnie z którą ustalacie oddzielnie wartość strat i zysków nadzwyczajnych, nawet jeżeli są skutkiem tego samego zdarzenia losowego (art. 7 ust. 3 uor). Kompensowanie ze sobą różnych co do rodzaju pozycji nadzwyczajnych prowadzi do zniekształcenia sytuacji finansowej Waszej firmy i jest sprzeczne z naczelną zasadą rachunkowości, czyli przedstawienia wiernego i rzetelnego obrazu. Przestrzeganie zasady indywidualnej wyceny jest wymuszone miedzy innymi przez obowiązujący układ sprawozdań finansowych, który wymaga prezentacji zdarzeń nadzwyczajnych z podziałem na straty i zyski nadzwyczajne.
Tekst pochodzi z „Poradnika Finansowo Księgowego”.
„Poradnik Finansowo-Księgowy” jako jedyna publikacja podpowiada, jak - w dobie wciąż zmieniającego się prawa - zyskać 100% pewności, że właściwie interpretuje się przepisy, poprawnie rozlicza finanse firmy, bezbłędnie prowadzi ewidencję księgową. Radzi też, jak to wszystko udowodnić przed urzędem skarbowym.
www.poradnikfk.pl
Źródło:
