ETF-y pod strzechy. Ta forma inwestycji zasługuje na znacznie większą popularność

Inwestycja w notowane na giełdzie fundusze ETF może być dla wielu inwestorów znacznie lepszym wyborem niż tradycyjne fundusze inwestycyjne lub tym bardziej samodzielna selekcja instrumentów finansowych. Za ETF-ami przemawia przede wszystkim łatwa dostępność, prosta konstrukcja i niskie koszty.

ETF-y (ang. Exchange Traded Funds, fundusze notowane na giełdzie) podbiły rynki zachodnie, a od kilku lat coraz popularniejsze stają się także w Polsce. Potwierdzają to statystyki warszawskiej giełdy – obroty notowanymi na niej jednostkami ETF oraz instrumentami typu ETC sięgały po listopadzie 1,36 mld zł, co oznacza, że już miesiąc przed końcem roku o ponad jedną piątą przebity został zeszłoroczny rekord, który wynosił 1,12 mld zł.

Aktywa 11 krajowych funduszy ETF, które jak dotąd uruchomiła jedna firma – Beta ETF, są co prawda jeszcze dość skromne, przekroczyły 740 mln zł. Jednak z roku na rok również rosną, a co jakiś czas uruchamiane są nowe instrumenty.

Obecnie na GPW inwestorzy mogą handlować łącznie 13 instrumentami ETF na indeksy akcji i obligacji (w tym wspomnianymi 11 spod szyldu Beta ETF) oraz jednym ETC na złoto fizyczne, przechowywane w Mennicy Królewskiej. Choć już teraz dzięki nim można realizować nawet złożone strategie inwestycyjne, to trwają intensywne prace nad tym, by oferta stała się jeszcze bogatsza.

ETF-y kontra fundusze inwestycyjne

Popularność ETF-ów w skali świata, gdzie największe fundusze ETF dysponują aktywami rzędu 500 mld dolarów, nie wzięła się znikąd. Jest szereg powodów, dla których instrumenty te są tak chętnie wybierane przez inwestorów – to m.in. ich transparentność, łatwa dostępność i płynność (handluje się nimi podobnie jak akcjami na giełdzie). Nie mniej ważnym aspektem są także niskie opłaty wynikające z tego, że w większości przypadków ETF-y po prostu odwzorowują benchmark i nie ma potrzeby zatrudniania analityków do selekcji poszczególnych aktywów bazowych do portfela.

Dane publikowane przez firmy Standard & Poor’s czy Morningstar pokazują jednoznacznie, że zdecydowana większość zarządzających tradycyjnymi funduszami w długim terminie nie jest w stanie pobić benchmarku. A im dłuższym okres weźmiemy pod uwagę, tym te wyniki są jeszcze gorsze.

Przykładowo z ostatniego badania SPIVA (S&P Indices Versus Active Funds – Indeksy S&P kontra aktywne fundusze) wynika, że w okresie roku, licząc do czerwca 2024 r., jedynie niespełna 24 proc. funduszy w USA wypadło lepiej niż szeroki amerykański rynek akcji. Z kolei w terminie 10 lat lepiej niż rynek poradziło sobie jedynie 9,9 proc. funduszy. Statystyki są jeszcze gorsze dla Europy, gdzie w okresie roku wynik lepszy niż szeroki rynek akcji osiągnęło tylko 15,6 proc. funduszy, a w okresie 10 lat – mniej niż 8 proc.

Skoro eksperci zawodowo zajmujący się inwestycjami zwykle nie są w stanie pobić benchmarku, to tym bardziej wątpliwe jest, by mógł temu podołać przeciętny giełdowy inwestor – i to regularnie, na przestrzeni wielu kolejnych lat, gdy trudno liczyć na łut szczęścia.

O tym, jak trudnym zadaniem jest bicie benchmarku, mogą świadczyć statystyki prezentowane jakiś czas temu przez Beta ETF. Z zebranych przez tę firmę danych wynika, że spośród 43 spółek, jakie „przewinęły się” przez indeks WIG20 w okresie od początku 2010 r. do sierpnia 2023 r., jedynie 12 (28 proc.) dało zarobić więcej, niż wyniosła stopa zwrotu indeksu WIG20TR (wersja indeksu uwzględniająca wypłacane przez spółki dywidendy). W przypadku indeksu mWIG40 spośród 126 firm stopy zwrotu wyższe niż benchmark (mWIG40TR) dało jedynie 13 spółek (czyli 10 proc.), a w sWIG80 na 288 spółek stopę wyższą niż benchmark (sWIG80TR) osiągnęło tylko 39 (14 proc.).

Z tych danych wynika, uogólniając, że dokonanie doboru spółek, które w perspektywie długoterminowej przyniosą wyższe zyski niż benchmark, wiąże się z dużym ryzykiem niepowodzenia. Nie wspominając oczywiście o tym, że analizowanie spółek zajmuje czas i wymaga odpowiedniej wiedzy i umiejętności.

ETF-y świetnym wyborem zwłaszcza dla początkujących

ETF-y są receptą na wspomniane problemy, ponieważ ich zadaniem jest najczęściej właśnie naśladowanie benchmarku – notowań określonego indeksu giełdowego, akcji lub obligacji. Ich zarządzający osiągają ten cel, albo dokonując zakupów całego portfela np. akcji w proporcjach odpowiadających składowi indeksu (tzw. replikacja fizyczna), albo naśladując benchmark za pomocą instrumentów pochodnych (tzw. replikacja syntetyczna). Długoterminowy wynik ETF-ów będzie zawsze trochę gorszy od benchmarku ze względu na opłaty administracyjne, które są jednak sporo niższe niż w tradycyjnych funduszach – szacuje się, że co najmniej o połowę. Choć chodzi tu o pozornie mało istotne wartości rzędu kilku dziesiątych procent rocznie, to jednak w wieloletnim okresie składają się one na całkiem spore różnice w stopach zwrotu obu rodzajów instrumentów.

ETF-y mogą być więc świetnym wyborem zwłaszcza dla początkujących inwestorów – na starcie zapewniają im odpowiednią dywersyfikację portfela, uwalniając od obowiązku kupowania samodzielnie wielu różnych instrumentów. W przypadku warszawskiej giełdy inwestorzy zorientowani na rynek akcji mogą skorzystać m.in. z funduszy Beta ETF na indeksy WIG20TR, mWIG40TR i sWIG80TR (wszystkie w wersjach Total Return, czyli dochodowych, uwzględniających reinwestycję dywidend i innych pożytków z akcji), które dobrane w odpowiednich proporcjach pozwalają uzyskać niemal pełną ekspozycję na cały szeroki indeks WIG.

Szczególnie interesujące mogą być jednak zwłaszcza ETF-y na indeksy średnich i małych spółek, które regularnie osiągają w długim terminie stopy zwrotu wyższe niż indeks blue chips. To w gronie „maluchów” i „średniaków” zdarzają się spółki, których kursy przez kilka lub kilkanaście lat potrafią urosnąć nawet o ponad tysiąc procent – były nimi Budimex oraz CD Projekt, zanim awansowały do WIG20 – lub po kilkaset procent – jak 11bit studios, Wawel czy Forte. Zakup ETF-u na indeks mniejszych firm gwarantuje, że nie zabraknie takiej spółki w naszym portfelu. Stawiając na ETF, pozbędziemy się również dylematów, w którym momencie daną spółkę powinniśmy sprzedać lub zakupić – po tym, jak jej akcje np. podwoją wartość lub przeciwnie, np. stanieją o połowę.

ETF-y sposobem na dywersyfikację

Posiadanie portfela złożonego z samych instrumentów opartych o akcje wiąże się jednak z ryzykiem. Z tego powodu warte rozważenia są dwa ETF-y oparte o indeksy obligacji, pozwalające wzbogacić portfel o drugą spośród najważniejszych klas aktywów, co znacznie obniżyć ryzyko. W przypadku oferty GPW są to dwa fundusze: Beta ETF na indeks TBSP.Index oraz Beta ETF na indeks GPWB-BWZ. Różnią się one przede wszystkim tym, że pierwszy odzwierciedla notowania indeksu krajowych obligacji skarbowych o stałym, a drugi o zmiennym oprocentowaniu.

Dywersyfikację międzynarodową z kolei mogą zapewnić ETF-y oparte o zagraniczne indeksy giełdowe. Na GPW są dostępne dwa ETF-y firmy Amundi na amerykański S&P 500 i niemiecki DAX, a także dwa zarządzane przez Beta ETF na S&P 500 oraz Nasdaq-100. Cechą charakterystyczną dwóch ostatnich jest zabezpieczenie przed wahaniami kursu złotego względem dolara.

Za posiadaniem zagranicznego komponentu w portfelu wystarczająco dobrze przemawiają tegoroczne stopy zwrotu wspomnianych tu indeksów – S&P 500 oraz Nasdaq-100 zyskały od początku roku (stan na 10 grudnia) po około 27 proc., a DAX urósł o prawie 22 proc. W tym czasie nasz WIG zyskał jedynie niespełna 6 proc.

Z kolei dla inwestorów bardziej zaawansowanych, o zacięciu spekulacyjnym, są przeznaczone ETF-y w wersjach lewarowanych oraz short. Mamy tu w pierwszej kolejności Beta ETF WIG20lev i Beta ETF WIG20short. Celem pierwszego z nich jest osiągnięcie dwukrotności stopy zwrotu indeksu WIG20, a drugi z kolei zarabia, gdy WIG20 spada. Jeszcze nieco bardziej skomplikowane są dwa najnowsze ETF-y z oferty GPW, czyli Beta ETF Nasdaq-100 3xLev oraz Beta ETF Nasdaq-100 2xShort. Oba bazują na Nasdaq-100, indeksie stu największych firm z nowojorskiego rynku technologicznego, ale różnią się tym, że benchmarkiem dla pierwszego jest trzykrotność stopy zwrotu tego indeksu (np. gdy wskaźnik wzrośnie o 5 proc., ETF powinien dać 15 proc. zysku), a dla drugiego benchmarkiem jest odwrotność podwojonej stopy zwrotu indeksu (np. gdy Nasdaq-100 spadnie o 5 proc., ETF powinien dać zarobić 10 proc.).

Ofertę GPW uzupełnia instrument typu ETC (od ang. Exchange Traded Commodity, surowiec notowany na giełdzie), zarządzany przez HANetf, oparty o notowania fizycznego złota. Jego pełna nazwa to ETC The Royal Mint Responsibly Sourced Physical Gold. Inwestycje w ten instrument pozwalają więc uzupełnić portfel o kruszec, którego stopa zwrotu w tym roku sięga 30 proc. Z kolei sam wspomniany ETC przyniósł inwestorom nawet nieco wyższą stopę zwrotu, sięgającą 32,5 proc. (stan na 10 grudnia).

Jak obniżyć koszty inwestycji w ETF-y

Warto zaznaczyć, że inwestycje w ETF-y można zacząć nawet od niewielkich kwot. Cena jednostki poszczególnych ETF-ów na GPW nie jest bowiem wysoka, wynosi od kilkudziesięciu do nieco ponad tysiąca złotych, a zdywersyfikowany portfel może się składać już z zaledwie kilku różnych instrumentów. Dodatkowymi kosztami (poza wspomnianymi wcześniej opłatami za zarządzanie, na szczęście niskimi, które są odliczane automatycznie) są natomiast prowizja od transakcji, pobierana przez biuro maklerskie, oraz podatek od zysków kapitałowych, który inwestor musi zapłacić po wyjściu z inwestycji.

Jeśli chodzi o podatek, można go uniknąć, inwestując w ETF-y poprzez emerytalne konta IKE lub IKZE – co jest najlepszą opcją, jeśli mamy zamiar inwestować długoterminowo. Z kolei jeśli chodzi o prowizje, część domów maklerskich obniżyła je dla transakcji jednostkami ETF-ów do końca roku, odpowiadając na decyzję giełdy, która obniżyła do zera opłaty za obrót ETF-ami dla samych brokerów.

Partnerem publikacji jest GPW